DE WINDMOLEN IN VEERLEDORP
20 januari is de dag dat in Amerika ‘om de vier jaar’ de nieuw gekozen president aan de slag gaat.
* Maar voor ons is het klassieke stuk van 20 januari de verjaardag van onze vader Georges en … ook wijlen zijn dorpsmolen in Veerledorp. Hopelijk zonder grote protesten van de lezers…Vervloeten zijn immers erg aan molen en molenaars gehecht. Vandaar.
VEERLE-LAAKDAL – Vroeger werd wel eens lacherig gezegd dat de pastoor in zijn kerktoren en de mulder op zijn windmolen de hoogstgeplaatste heren van de gemeente waren .
* Het leven was traag en zag er idyllisch uit . De opkomende welvaart in de jaren 1950 en 1960 veranderde dat beeld helemaal . Zekerheden van honderden jaren oud veranderden in een oogwenk . De moderne tijden waren niet meer te stuiten . Alleen de nostalgie bleef.
* Boven in de grote balk van het zware houten molengeraamte kon je duidelijk de datum 1798 lezen . Vanaf dat jaar begint de eigenlijke geschiedenis van de molen. Geen benul van wie en wanneer hem eerder bouwde en uitbaatte.
* Vast staat wel dat de dorpsmolen door de Franse revolutionairen onafhankelijk gemaakt werd van herenrechten en verkocht werd aan ene Joannes Verboven met de last om 2 600 zakken graan per jaar te malen .
* Georges (Jos) Vervloet , de laatste molenaar van Veerle , zou vandaag 20 januari precies 111 geworden zijn ware het niet dat hij 41 jaar geleden de strijd verloor tegen twee fel aangetaste stoflongen en een zwak hart . Echt gezond was malen in die tijd niet in een voortdurende stoffige omgeving zonder afzuigsystemen .
* 20 januari is toevallig ook de dag waarop de nieuwe president van de VS om de vier jaar zijn plechtige ambtsaanvaarding, zeg maar inauguratie, aflegt. Dit jaar dus niet.
* Georges heeft van die merkwaardige dag wellicht nooit weet gehad. Zijn belevingswereld reikte nog lang niet tot in Amerika .
*** Vader stierf in 1982 op de zonnige zondag van 6 juni , D-day in 1945 die het einde van de tweede wereldoorlog een definitief elan gaf . Geboren worden op inauguratiedag en sterven op D-day… de mulder van ‘t dorp wist zijn dagen wel te kiezen. Meer nog, zijn vrouw Theresia werd geboren op 11 november ‘1914’. Bijna geschiedenis (11.11.11).
* Georges was de jongste van de molenaarsfamilie Vervloet die omstreeks het midden van de 19de eeuw eigenaar werd van de Dorpsmolen aan de Tessenderloseweg. Te lang verhaal om hier uit de doeken te doen.
* Vader Victor stierf in 1916 op zijn 48ste aan een hartinfarct . ‘Iets gekregen’ , was toen de simpele uitleg voor zulk indringend feit . Moeder Marie bleef achter met 4 kinderen . Sociale uitkeringen waren er niet . Het werd dus hard werken om brood op de plank te krijgen .
Molenaar vanaf 12
* Jef , met zijn 12 jaar de oudste van de kinderen , verhuisde van de ene dag op de andere van de schoolbanken naar de molen . Hij kende al iets van de stiel maar gelukkig was er molenaar Loffens uit Eindhout om hem helemaal in te wijden in zijn toekomstige broodwinning . De beide families werden en bleven daardoor heel erg goed bevriend .
* Georges , de jongste , was pas 4 toen vader stierf . Op zijn 12de verkaste ook hij op zijn beurt van de school naar de molen . Van dan af gingen Jef en Jos door het leven onder de firmanaam ‘Gebroeders Vervloet’ .
* Werken op een windmolen ziet er idyllisch uit , maar is het niet . Een windmolen hangt immers helemaal af van de natuurelementen . En die willen wel eens grillig zijn . Een windmolen kan niet zonder wind . Als die het overdag laat afweten en ‘s nachts pas begint te blazen, kan je je nachtrust wel vergeten .
* In de zomer geen probleem , wel in de winter wanneer de zeilen eerst moesten losgemaakt worden met emmers kokend water en je constant je handen moest warmen aan het versgemalen, warme meel . In de zomer maalde je met de deuren wijd open , maar als de koude kwam , was die deur de enige bescherming tegen kou en nattigheid. Verwarming was er , buiten dat heerlijk warme meel , niet . Meelstof des te meer.
* De Veerlese windmolen is actief geweest tot 1953. Dan namen de elektrische molen op de Heide (foto l) en de dieselmotor in de schaduw van de windmolen zijn plaats definitief in .
* De jonge knaap (Jan Willekens) op de fiets verkeert intussen in hogere NASA-sferen en dweept met vrijwel alles wat ruimtevaart betreft.
Bokrijk ?
* De windmolen kon in 1955 naar Bokrijk voor 50 000 BF , maar Jef verzette zich fel . Hij kon zijn houten monster niet missen . Jef overleed echter al in 1960 . Bokrijk had een molen gevonden en de dorpsmolen sneuvelde een eerloze dood in 1965 (foto) .De reus van weleer werd in de volgende jaren in verkapte vormen voortleven in talloze fermettes, symbolen van ‘een zekere rijkdom’ in de zestiger jaren . Het molentijdperk was definitief afgesloten .
* Het oude molenhuis en de nieuwere (1949) maalderij geven tegenwoordig woongelegenheid aan 12 families in de nieuwe sociale woonwijk aan de Tessenderloseweg . Verder herinnert niets nog aan de windmolen van weleer . De molen leeft alleen nog verder in de herinnering van de intussen echt oudere generatie die destijds , tussen het wachten op de gemalen zakken door , de nieuwtjes uit het dorp aan elkaar vertelden onderaan de molentrap .
** Onderstaand versje vond ik nog ergens in een oud, stoffig boekje. Ik kon niet nalaten om het af te drukken.
De Maalder
Zie den maalder , wit bestoven , boven op den molen staan , blozend als een kriek en gezond als een blieksken .
Hoort hoe welgezind hij zijn lustig deuntje zingt .
De wind zit goed , de maalder verdient zijn brood : want ieder boerken zendt hem graan omdat hij zijn stiel zo goed kent .
Hij is gewend aan het zakken dragen en lijdt er niet onder .
Hij laadt ze op de kar of op den wagen en de boer rijdt er blijgezind mede weg .
”Dag maalder .”
“Dag boerken , tot later zoo God het wil en wel smake het brood .”
Werken is gezond en ‘t is daarbij plezant voor die het gaarne doen . –Ludovicus V. 1843-
Toegift
* De oudste molen van deelgemeente Veerle, een watermolen bevond zich ca 1 350 op de oevers van de Grote Laak op de grens met Vorst. Besauwen heette toen de plaats die ouderen nog steeds als ‘de brug’ kennen.
* Een andere watermolen lag in Blaardonk langs diezelfde Laak en was eigendom van de abdij van Averbode.
* Toen die laatste ook helemaal vervallen was, werd in Haanven in 1723 een windmolen opgericht door de abdij. Adriaan Meeus was de eerste molenaar. De laatste was Jan-Baptist Onsea.
* De molenaars van Haanven en Dorp waren niet echt concurrenten van elkaar. Integendeel. Ooit was er een huwelijk tussen beiden.
* De molen van Haanven verhuisde in volle oorlog (1942) naar Zittaart , waar hij nog werkte tot eind vorige eeuw. Gelukkig is de nieuwe eigenaar een echte molenvriend. Jammer dat nieuwbouw in de buurt er oorzaak van is dat de wieken niet meer rond te krijgen zijn. Een bezoekje kan nog wel.
*** Broer Herman voegde dit nog toe …
– Foto boven genomen aan het eind van de jaren 1940. De dorpsmolen in al zijn glorie. Rechtsboven Georges , kortweg Jos , de laatste molenaar van Veerle in deurgat. De benen boven zijn van Lambert Hermans …hij hing niet aan een touw maar zat in het deurgat. Ik nam de foto met een gevaboxke.
Foto (ingekleurd) genomen vanop de windmolen met zicht op dorp en kerk (wellicht Jef Mertens) – ongekleurd : de naakte molen met een paar jongelui (van toen)
Foto vuurmolen (elektrische-) op Veerle-Heide met de jonge Jan Willekens op de fiets.
