St-Bavo in Trichelhoek

* Vandaag zaterdag 1 oktober is het feest van St-Bavo in Trichelhoek-Eindhout. Zowat iedereen die af en toe een uitje waagt in Laakdal kent de overbekende Sint- Bavokapel in Trichelhoek. Je kan er gewoon niet naast kijken.

• De kapel werd reeds gebouwd in de middeleeuwen. De eerste vermelding dateert uit 1503 maar de oorsprong ervan ligt wellicht vele eeuwen vroeger. 1 oktober is ook synoniem van Bamis, in onze Kempense contreien het echte begin van de herfst.

In de middeleeuwen was er reeds een woonkern in Trichelhoek gevestigd, geconcentreerd rond drie grote hoeven die juridisch verbonden waren aan een leenhof. Ook de naburige Rendershoek, afhankelijk van het Hof Vander Galen van Vorst, moet ook reeds vroeg bewoond geweest zijn.

Zoals gebruikelijk vestigden de eerste bewoners zich op de beste gronden, in de buurt van drinkbaar water waarvan toen in Grote en Kleine Laak nog helemaal geen gebrek was. Het is bovendien best mogelijk dat in Trichelhoek ook de eerste woonkern van Eindhout ontstond, de Sint-Bavokapel de eerste bidplaats was en dat op de plaats van de huidige Sint-Lambertuskerk pas later een kapel werd gebouwd. Zekerheid daaromtrent ontbreekt evenwel.

Bedevaarten

In de 17de eeuw kenden de bedevaarten naar de H. Bavo in Trichelhoek een hoogtepunt. Uit het Hageland en de Kempen stroomden op 1 oktober, met Bamis, de pelgrims toe, voornamelijk om genezing af te smeken tegen kinkhoest.

In 1963/1964 was ik interimaris in de gemeentelijke jongensschool van Eindhout. Op 1 oktober trokken wij met de kinderen naar de St-Bavokapel voor een eucharistie om Bamis te vieren, het echte begin van de herfst en om de hemelbewoners te bedanken voor de oogsten die toen al zo goed als binnen waren gehaald. Maïsvelden als nu waren er nog niet te zien. Nadien mochten de kinderen voorzichtig kijken in de waterput die genezend water tegen kinkhoest zou bevatten. Veel pelgrims waren er evenwel niet meer in de sixties, hooguit een paar enkelingen kwamen er nog bidden voor bijstand.

Kapel

De St-Bavokapel staat op een terp of heuveltje. Het is een stijlvol bakstenen gebouw, verfraaid met witte zandsteen en bekroond met een sierlijk klokkentorentje op het spitse zadeldak. De muren zijn met steunberen versterkt en aan de zijkant van het koor is een kleine sacristie aangebouwd,. Aan de kapel kan men ook een wandeling starten die u het mooie natuurgebied het Trichelbroek laat ontdekken.

Bamis

Bamis, eigenlijk ‘Baafmis’ (samentrekking van Bavo en mis), is de feestdag van Sint-Bavo op 1 oktober. St-Bavo is de patroonheilige van het bisdom Gent, patroon ook van de goede oogst. In Trichelhoek-Eindhout werd Sint-Bavo vroeger dus vooral door bedevaarders bezocht om kinkhoest te genezen.

Samengestelde bamis-woorden zijn: • bamistijd: benaming voor het begin van de herfst. • bamispacht: pacht die men rond de feestdag van Sint-Bavo moest betalen. • bamisweer: typisch herfstweer – regen afgewisseld met hevige windstoten – • bamismaan: de eerste volle maan van de herfst

(ludo vervloet 01/10/2013 –  Het Nieuwsblad)