Vrijdag de dertiende

 Vandaag is het ‘Vrijdag de 13de’ Een dag die door veel mensen als een ongeluksdag beschouwd wordt, wegens de combinatie van vrijdag en dertien. Dat lezen we vandaag bij allesweter Wikipedia.

De oudste gebeurtenis die naar onheil op vrijdag de dertiende verwijst, is  te vinden in de Joodse Bijbel en verwijst naar de tiende plaag van Egypte.

Het allereerste Pascha (paasfeest) was gepland op een sabbat, zaterdag de 14e Nisan. Die sabbat begon en begint nog steeds op vrijdagmiddag 18.00 uur, dus omvat de nacht van vrijdag de 13e van onze kalender. In die nacht stierven alle eerstgeborenen, zowel van mens als dier. Het boek Exodus in de Bijbel geeft hiervan verslag.

Nog een van de verklaringen voor vrijdag de dertiende als ongeluksdag is dat vrijdag de dag is waarop Jezus werd gekruisigd. Als die dag dan ook nog samenvalt met het ongeluksgetal 13, moet deze dag volgens het volksgeloof extra ongeluk veroorzaken.

De vrijdagen kunnen ook een kwade naam gekregen hebben omdat op die dag door de Romeinen doodvonnissen werden voltrokken. Ook in Engeland werd de doodstraf op een vrijdag voltrokken.

Dat ‘dertien’ een negatieve klank had in de christelijke wereld is wellicht terug te brengen tot het laatste avondmaal van Christus, waar dertien personen aanzaten.

Een andere mogelijke verklaring is dat op vrijdag de dertiende oktober 1307 in Frankrijk alle Tempeliers op bevel van Philips de Schone werden gearresteerd, op grond van valse beschuldigingen.

Dit was alleszins de oorzaak voor de uiteindelijke vernietiging van de Orde van de Arme Ridders van Christus en de Tempel van Salomo, beter bekend als de Tempeliers. Sindsdien is men vrijdag de dertiende blijven bekijken als ongeluksdag.

 Er wordt ook wel beweerd dat vrijdag 13 is afgeleid van een Noorse sage over de kwaadaardige god Loki die als niet-uitgenodigde, dertiende gast, op het feest komt en de aarde in rouw dompelt.

Marianne Williamson geeft de verklaring in het boek In vrouwelijkheid dat vrijdag de dertiende zou afstammen van de dag dat de heksen bij elkaar zouden komen.

Voor het eerst in de 17^de eeuw werd schriftelijk gezegd dat een vrijdag een ongeluksdag zou zijn. De koppeling met een speciale datum is van veel later.

De aandacht voor de specifieke datum kwam echter overgewaaid uit de VS. De Amerikaanse journalist Nathaniel Lachenmeyer schreef in 2004 ‘Het boek 13′ over de geschiedenis van het ongeluksgetal.

Volgens hem gaat de geschiedenis van het ongeluksgetal terug tot 1881. Een Amerikaanse officier besloot toen om elke dertiende van de maand een diner van dertien gangen te geven voor dertien personen in de “Thirteen Club”.

Dit ging in tegen het volksgeloof  dat 13 personen aan een tafel ongeluk brengt. De eerste bijeenkomst was op een vrijdag. Er gebeurd niets speciaals.

Volgens Lachenmeyer vindt het begrip ‘vrijdag de dertiende’ als ongeluksdag pas brede bekendheid na 1907. In dat jaar verscheen het boek Friday, the Thirteenth van schrijver Thomas Lawson.

Gevolgen

Dit bijgeloof van miljoenen mensen heeft invloed op de economie. In de Verenigde Staten verzuimen opvallend veel mensen op alle vrijdagen de 13de hun werk en worden zakelijke transacties uitgesteld.

Onder de vele verhalen over dit bijgeloof wordt ook gezegd dat de meeste vliegtuigen geen 13e rij zouden hebben, dat gebouwen geen 13e verdieping zouden hebben, althans niet bij nummering in de liften, en dat er in ziekenhuizen geen operatiekamers met het nummer 13 te vinden zijn.

In de psychologie wordt ook gesproken over triskaidekaphobia en paraskevidekatriafobie: de angst voor vrijdag de dertiende. Bij de zwaarste gevallen van deze irrationele angst vindt men mensen die op die dag hun huis niet durven uit te komen…