Vrede van Münster

De Vrede van Münster was een verdrag dat op 15 mei 1648 in Münster gesloten werd tussen Spanje en de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, waarmee aan de Tachtigjarige Oorlog tussen Spanje en de opstandelingen in de Republiek een einde kwam en de Republiek als soevereine staat erkend werd.

De Vrede van Münster was onderdeel van de Vrede van Westfalen, die ook een einde maakte aan de Dertigjarige Oorlog.

*** Het verdrag tussen Spanje en de Nederlanden werd op 30 januari 1648 vastgelegd. Op 15 mei werd de vrede getekend en door Nederlandse en Spaanse gezanten met een eed bekrachtigd, onder grote belangstelling van het volk in Münster

Tijdens het overleg werden de Republiek en Spanje het snel eens. De tekst van het Twaalfjarig Bestand werd als uitgangspunt genomen en de Republiek werd formeel door Spanje als soevereine staat erkend.

*** Deze belangrijke toegeving van Spanje was dan ook het eerste punt; Spanje hield op de Republiek als opstandige Spaanse onderdanen te zien (wat ze 100 jaar lang gedaan had).

De vrede leek nabij. Frankrijk, waarmee de Republiek had afgesproken om tot een gezamenlijk verdrag met Spanje te komen, gooide roet in het eten door steeds met nieuwe eisen te komen.

De Staten besloten hierop buiten Frankrijk om vrede te sluiten met Spanje. Op 30 januari 1648 werd de vredestekst vastgesteld. Deze werd ter ondertekening naar Den Haag en Madrid gestuurd.

Op 15 mei werd de vrede definitief getekend en door Nederlandse en Spaanse gezanten met een eed bekrachtigd.

In Nederland bewaart het Nationaal Archief twee exemplaren van de Vrede van Münster, een Spaanse en een Franse versie. Beide versies zijn door koning Filips IV ondertekend en voorzien van zijn zegel in massief goud.

gevolgen

• De koning van Spanje engageerde zich de Republiek als een soeverein land te laten erkennen door het Rooms-Duitse Rijk. De keizer deed dit, waarmee de Republiek het Rooms-Duitse Rijk verliet. De Rijksstanden deden deze erkenning overigens niet, alleen de keizer.
• Een belangrijk indirect gevolg van dit verdrag was dat het Nederduits-Gereformeerde geloof de ‘staatskerk‘ van de Republiek werd.
• Alle goederen van de Rooms-Katholieke Kerk vervielen aan de overheid; kerken, kapellen, kloosters en andere bezittingen.
• De rooms-katholieken moesten tot 1795 gebruikmaken van ‘schuilkerken‘: ze mochten kerkdiensten houden, maar niet in gebouwen die aan de buitenkant als kerk herkenbaar waren.
• 
• Ook kwam er een grens tussen de Republiek en de Zuidelijke Nederlanden  (zie rode lijn op kaart). Die werd bepaald door de toenmalige frontsituatie tussen het gebied van de Nederlandse opstandelingen en dat van de Spanjaarden. De grens in Limburg werd pas in 1661 definitief vastgelegd.
• Het belangrijkste gevolg voor Antwerpen was dat er definitief een staatsgrens kwam te liggen op de Schelde en dat de soevereiniteit van de Republiek op de Zeeuwse Schelde werd erkend.
• Qua handelsvoorwaarden haalde de Republiek zijn slag thuis. Spanje kreeg geen toegang tot de vaart op de Nederlandse koloniën, en omgekeerd.
• Ook was het Spaanse onderdanen verboden hun overzeese handel met Oost-Indië uit te breiden
• De Schelde bleef gesloten voor doorgaande zeevaart (maar niet voor de handel) van en naar de Zuidelijke Nederlanden. Armoe overspoelde onze (zuidelijke) gewesten. De magnifieke schilderijen van Pieter Breugel vertellen het je. Op niet één ervan zie je een lachend gezicht, zelfs op de boerenbruiloft niet … (vraag/kijk het eenvoudigweg op)