Auteur: Ludo

“De Tocht der Tochten”

1997 – Op 4 januari 1997 won Henk Angenent de vijftiende en voorlopig laatste Elfstedentocht. De vrouwenwedstrijd werd gewonnen door Klasina Seinstra. Misschien wel de laatste tocht uit de geschiedenis omwille van de opwarming van de aarde.

* Toch is niet alles verloren voor DE wedstrijd waarvoor heel Nederland plat ligt. De huidige opwarming van het klimaat met een gemiddelde warmte van 12° laat geen ijsvorming op grote schaal toe.

* ‘Dat dacht je maar’, zegt Frank Deboosere. ‘Zelfs als de aarde blijft opwarmen, kunnen we weken krijgen waarin het zo hard vriest dat een nieuwe 11-stedentocht best mogelijk is.’

* We hopen dat Frank gelijk krijgt, want die nationale ijsgekte moet iedere rechtgeaarde sportman toch eens in zijn leven meemaken. Al is het maar op teevee.

.

.

* Hoe gek onze noorderburen wel zijn van deze wintertocht, proberen we in het kort uit te leggen. Of beter nog …

* Druk op rood hierboven en je weet meteen hoe ook onze haast onafscheidelijke  ‘Historiek’ … deze ‘Tocht der tochten’ al die jaren heeft vastgelegd in woord en beeld.

* Succes met ‘het klunen’ …

.

VUREN kijkt ACHTEROM. 215

2023 – 1323 VEERLE EN AVERBODE ? ! ? !

Op het einde van de vorige eeuw geraakte ik betrokken bij de realisatie van een aantal waardevolle wetenschappelijke publicaties , namelijk het uitgeven van oude kaartboeken van kloosters en abdijen door het Algemene Rijksarchief .

* Tot dan toe werd zo een uitgave mogelijk gemaakt door de bank van de gemeenten , het Gemeentekrediet , maar die hield daarmee op.

* De algemene Rijksarchivaris , Dr Ernest Persoons, overtuigde me dat het verderzetten van wat het Gemeentekrediet niet meer kon doen , een mooie culturele taak voor de provincie zou zijn .

* Daarom ook werd ik uitgenodigd bij de realisatie van het laatste kaartboek in het oude subsidieregime , en dat was dat van Averbode. Wij schrijven 1997.

* Prof em. Herman Van der Hagen van de Leuvense universiteit was de wetenschappelijke samensteller van dat kaartboek en van de wetenschappelijke inleiding en de verdere commentaren erbij.

* Het was  onlangs na de vragen en de twijfels in de Gazet van Laakdal over de ligging van het drieprovinciepunt  nabij de abdij dat ik toch ook eens ging kijken in dat mooie kaartboek of er daarover iets te vinden was . Uiteraard niet over één drieprovinciepunt, want toen bestond er alleen maar Brabant en het “Duitse” Luik.

** En dan gebeurde er iets dat men in het Engels serendipity noemt , je zoekt iets , maar je vindt totaal iets anders dan wat je zoekt , maar dat zeker ook even waardevol is…

* In het boek staan kaarten van zowat alle Averboodse parochiedomeinen uit de periode 1650 tot 1680 en in de commentaar wordt er ook opgesomd wanneer die domeinen werden verworven . Het verwerven van zo een domein was een belangrijke stap om echt een Averboodse parochie te worden .

* Wat dat betreft had de abdij al een parochiedomein in Eindhout vanaf 1252 , afgestaan door Hendrik Berthout.

* Vorst-st-Gertrudis volgde in 1320 , afgestaan door Hendrik van der Galen

* Veerle komt pas als voorlaatste . In 1323 wordt het domein afgestaan door Hendrik van Turnhout kanunnik van Sint-Pieter te Leuven .

** Toen ik dat las , herinnerde ik me dat onderpastoor Lode Joris Machielsen in zijn geschiedenis van Veerle die datum ook had vernoemd , weze het een beetje meer genuanceerd.

* Toch is deze datum interessant omdat hij als enige vermeld wordt door professoren die toch bekende wetenschappers waren , en omdat hij binnenkort precies 700 jaar geleden is.

* Maar daarover binnen enkele dagen iets meer. Dan bekijken wij wat Machielsen schreef.       (Verstuurd vanaf mijn iPad)

Louis VUREN

LUTHER TEGEN AFLATEN

Maarten Luther wordt in 1483 geboren in een mijnwerkersgezin in het Duitse plaatsje Eisleben. Op zijn vijfde gaat hij reeds naar de Latijnse school. In 1501 start hij een studie rechten in Erfurt.

* Op 17 juli 1505 gaat Luther naar het Augustijner klooster in Erfurt en wordt er monnik. Zijn vader is niet erg blij met die ‘carrièreswitch’.

* Na een proefjaar wordt Luther toegelaten tot de zogenaamde orde van de Augustijner eremieten. Weer een jaar later wordt Luther priester. Na een jaar lang priester in Erfurt vertrekt Luther naar Wittenberg om daar filosofie te doceren.

Aflaatsysteem

* Maarten Luther is niet te spreken over het aflaatsysteem dat de katholieke kerk heeft ingesteld. Gelovigen kunnen door een geldbedrag aan de kerk te betalen vergeven worden van hun zonden. Hoe rijker hoe zondiger…

** De katholieke kerk gebruikt de opbrengsten onder meer om er de bouw van de Sint Pieter in Rome mee te betalen. Het systeem druist in tegen Luthers overtuiging dat God zonden vergeeft na getoond berouw en niet na het betalen van geld.

* Op 31 oktober 1517 doet Luther iets met zijn ongenoegen. Hij schrijft 95 stellingen  waarin hij de wantoestanden aan de kaak stelt. Luther stuurt de stellingen door naar de aartsbisschop van Mainz met het verzoek er schriftelijk op te reageren.  Of hij ze ook op de deur van de kerk nagelde, is nooit bewezen.

* In elk geval wordt deze daad gezien als het begin van de reformatie. In deze reformatie kwam de klemtoon van het geloof veel meer te liggen op de bijbel en werd het gezag van  paus en kerk een groot stuk minder.

* De stellingen van Luther werden wijd verspreid. De opkomst van de drukpers maakte dit mogelijk.

In de ban

* Luthers kritiek op het aflaatsysteem viel bij de kerk niet in goede aarde. Op 3 januari 1521 wordt hij in de ban gedaan en verhoord door de kardinaal van Augsburg. Luther weigert zijn stellingen te herroepen. Keizer Karel V doet hem ook in de rijksban. In het rijk van de keizer mag hij niet meer komen.

* Luther leeft bijna een jaar ondergedoken als jonker Jörg in de Wartbug in Eisenach. Daar vertaalt hij het Nieuwe Testament in het Duits. In 1522 wordt de vertaling gepubliceerd.  Op vele plaatsen verschijnen Lutherse gemeenten.

* Luther, die zich niet langer monnik voelde, trouwde in 1525 met een voormalige non. Hij breekt hiermee voorgoed met zijn leven als monnik en start ook een nieuw fenomeen: het predikantsgezin. Maarten Luther publiceert in 1534 de eerste volledige Wittenberger bijbel.

* Luther is niet de enige kerkhervormer. De nieuwe leer gaat er haast overal in als koek. In 1566 barst de bom: de beeldenstorm. De repressie is niet mals. Keizer Karel overlijdt in 1558. Zijn zoon Filips blijft als koning in zijn Spanje en laat Alva en Co hier het vuile werk opknappen.

*** Met de val van Antwerpen in 1585 wordt bij ons de afscheiding tussen Noord en Zuid een feit. Het latere Nederland wordt protestant, het Zuiden blijft met harde Spaanse dwang katholiek.

HET Panamakanaal

Het Panamakanaal is een 81 kilometer lange waterweg in Midden-Amerika. Aan het begin van de twintigste eeuw aangelegd om de Atlantische en de Grote Oceaan te verbinden.


* Het kanaal zorgt voor een enorm economisch gewin, aangezien het scheepvaartverkeer niet meer om Argentinië heen hoefde. Vele duizenden kilometers winst.

* De landengte van Panama verbindt Noord- en Zuid-Amerika is de strook land waar de continenten op hun smalst zijn: tussen de 50 en 200 kilometer.

De Spanjaarden begrepen dit in de 16de eeuw al. Een handelsroute doorkruiste de landengte.

* Tussen 1850 en 1855 legde een Amerikaanse onderneming een spoorlijn over de landengte aan waardoor de staten aan de westkust (Oregon, en in 1848 Californië – waar een goudkoorts uitbrak – beter ontsloten werden.

Het was toen voor zowel vracht- als passagiersvervoer sneller om met een schip naar Panama te varen, daar de trein te nemen, en vervolgens met een ander schip naar Californië te varen, dan  door de woestijnen van het zuidwesten te reizen of om Zuid-Amerika heen te varen.

* De eerste poging om een daadwerkelijk kanaal uit te graven was een Frans project onder leiding van ingenieur Ferdinand de Lesseps, de man van het in 1869 geopende Suezkanaal.

.

1 januari 1880

.

* Op 1 januari 1880 begonnen de werkzaamheden aan een kanaal op zeeniveau, zonder sluizen. De ingenieurs hadden zich echt verkeken op de moeilijkheden van het werk. Het lastige terrein en het regenachtige klimaat zorgden voor aardverschuivingen en aardbevingen.

* Nog erger waren de tropische ziektes. In de tropische hitte en vochtigheid eisten malaria en gele koorts hun tol en meer dan 20.000 arbeiders stierven. In 1889 was het project failliet en moest men de bouw opgeven.

* De Verenigde Staten met de energieke president Theodore Roosevelt aan het roer deden nu hun invloed voelen. Panama was onderdeel van Colombia, en in 1902 werd er een contract met Colombia gesloten om in Panama een kanaal uit te graven. Voor de Amerikaanse handel en invloed op het wereldtoneel was het kanaal te belangrijk om het project te laten sterven.

* In 1904 herbegonnen de werkzaamheden . De echte aanleg pas in 1906 . Meer dan 60.000 arbeiders, voornamelijk zwarten uit het Caribische gebied, groeven zich met stoomgraafmachines en dynamiet een weg door de heuvels en met treinwagons werd het afgegraven materiaal weggevoerd.

* Nieuwe medische kennis zorgde ervoor dat malaria en gele koorts binnen de perken werden gehouden, al stierven er nog steeds zo’n 5 000 mensen door de slechte arbeids- en leefomstandigheden.

** In 1914, tien jaar na het begin van de bouw, werd het kanaal ingehuldigd. Het Amerikaanse schip Ancon voer als eerste ooit door het kanaal.

* Met het kanaal waren de Amerikaanse oost- en westkust beter verbonden en konden – en kunnen – de VS hun invloed op zowel de Atlantische als de Grote Oceaan doen gelden. Het kanaal geldt ook als de grens tussen de beide Amerika’s, Noord en Zuid. In en om het Panamakanaal worden nog haast voortdurend werken uitgevoerd om nog grotere schepen toe te laten en handelsruimten uit te breiden.

*** De Aalsterse baggeraar Jan de Nul is hier een begrip. ( Jan is wijlen , zijn kinderen doen verder) Het Belgische bedrijf heeft wereldwijd meer dan 130 werven.

DAGUERREOTYPE …

Afbeelding van Daguerre in een boek over de daguerreotypie.
Lees hier verder

 

  • NOG VERDER IN ‘Historiek’ OP 2 JANUARI …
  • Alemannen steken opnieuw in groten getale de Rijn over en vallen Gallië binnen.
  • 1492 – Het Spaanse leger verovert Granada op de Moren. Columbus ontdekt Amerika.
  • 1935 – Bruno Hauptmann, die er van verdacht wordt de 2-jarige zoon van luchtvaartpionier Charles Lindbergh te hebben gekidnapt en vermoord, staat terecht. Later wordt hij schuldig bevonden en geëxecuteerd.
  • 1960 – Senator John F. Kennedy kondigt in de VS aan dat hij zich voor de Democratische Partij kandidaat zal stellen voor het presidentschap.
  • 1985 – De musical Annie wordt voor de 2 377e en laatste keer opgevoerd op Broadway.
  • 2007 – De AEX komt voor het eerst sinds mei 2002 boven de 500-puntengrens uit.
  • 2002 de Belgische frank wordt vervangen door de € euro – ook in de meeste Europese landen verdringt de € de nationale munten
  • 2008 – Voor het eerst wordt 100 Amerikaanse dollar voor een vat olie geboden.

De nieuwjaarsbrief

Hoe het er in normale jaren aan toe gaat, kunnen jullie als troost hieronder lezen.

** Een nieuwjaarsbrief, een op papier gezette voordracht met nieuwjaarswensen, wordt  door kinderen aan de ouders, de meter en de peter en vaak ook aan beide grootouders voorgelezen. Meestal maakt dit gebeuren deel uit van een echt familiefeest.

* Het opzeggen van een nieuwjaarsbrief is een traditie die zijn oorsprong kent in de 16e eeuw toen de Franse koning Karel IX in 1563 besliste dat 1 januari voortaan nieuwjaarsdag zou zijn. Na de invoering van de Gregoriaanse kalender in 1582 werd 1 januari overal aanvaard als nieuwjaarsdag.

* De brieven van toen waren echter heel anders. Alleen de elite kon lezen en schrijven. Deze brieven kwamen vooral voor in het uitgeversmilieu, geschreven in het Latijn en in dichtvorm.

* Ze leerden dat vrede het kostbaarste is op aarde en dat geschenken de vrede bevestigen en versterken.

* De leerlingen konden de op school geleerde kennis en vaardigheden in de huiskamer en voor de familieleden in de praktijk brengen.

* De manier waarop de tekst werd gebracht, speelde ook een rol spelen. Wie was de beste redenaar, de spreker voor een familiepubliek ? Pas in de jaren 1960 werden die normen en waarden vrijwel overal toegepast.

* Het opzeggen van nieuwjaarsbrieven begint nog steeds bij de leeftijd van 3 jaar, de leeftijd waarop kinderen naar de kleuterschool gaan. In de kleuterschool is de tekst voorgedrukt en wordt hij geoefend in klassikaal verband.

* Vanaf het eerste jaar, wanneer de kinderen leren lezen en schrijven, tot en met het laatste jaar van de basisschool (6 tot 12 dus), schrijven de kinderen de nieuwjaarsbrief veelal zelf.

* Na het voorlezen krijgt het kind een of ander geschenk, vaak ook contant geld om op te sparen voor later. Even belangrijk of zelfs belangrijker dan geschenken met Sinterklaas of Kerstmis.

* Vaak houdt deze traditie op tijdens het 12de-13de jaar, wanneer het kind de overstap maakt van de basisschool naar het secundair onderwijs. Maar meestal krijgt de tiener met Nieuwjaar nog wat geld toegestopt door ouders, meter, peter en/of grootouders.

Geschiedenis van oud-en-nieuw

Door de geschiedenis heen vierden veel volkeren en culturen het einde van het ene jaar en het begin van het volgende. De aanvang van een nieuw jaar werd veelal gekoppeld aan een vruchtbare periode.

* Zo begon het nieuwe jaar bij Babyloniërs en Romeinen bij het begin van de lente, bij de Egyptenaren op het moment dat de vruchtbaar makende Nijl voor het eerst buiten zijn oevers trad.

Egyptenaren

images * De Egyptenaren kenden de getijden van de Nijl. Ze verdeelden het jaar in drie seizoenen.

* Nieuwjaar begon halverwege de zomer met het seizoen ‘Ahket’, dat overstroming betekent.

* In die periode trad de Nijl buiten zijn oevers en werden de akkers bedekt met een laag vruchtbare slib.

* Na het seizoen ‘Ahket’ kwam het seizoen ‘Peret’ in het najaar. Dit stond voor de winter of de periode van groei.

* Het laatste seizoen was het oogstseizoen en werd ‘Shemu’ genoemd. Dat speelde zich af in het voorjaar en was daarmee de voedselrijkste periode van het jaar.

Babyloniërs

* Babyloniërs vierden hun feest door een slaaf tijdelijk op de koningstroon te zetten, om hem vervolgens te offeren. Zij geloofden namelijk dat alle goden het op hun koning gemunt zouden hebben met nieuwjaar, dus vervingen zij hem tijdelijk.

* Romeinen vierden het feest door te offeren aan de god Janus (naar wie januari genoemd is), en…

* de heidense Germanen vierden het feest met grote vuren, dierenoffers en veel eten en drinken.

Germanen

* In het hedendaagse oud-en-nieuw feest zijn nog veel sporen te vinden van de viering van de Germanen. Zo kan men de traditie van onze oud-en-nieuw (vlees)gerechten baseren op de Germaanse traditie van het verdrijven van demonen.

* De Germanen waren bang voor demonen waardoor zij dieren offerden, en die vervolgens op aten. Volgens de Germaanse traditie ging dit ook gepaard met het nuttigen van veel alcoholische dranken.

Romeinen

* Julius Caesar stelde in 46 voor Christus vast dat 1 januari voortaan het begin van elk nieuw jaar was, in plaats van het (elk jaar verschillende) begin van de lente. Bij Caesar is dus de westerse traditie ontstaan die wij nog steeds vieren. Een obstakel voor deze traditie was de Kerk die zich afzette tegen de heidense nieuwjaarsrituelen. Later zou de Kerk 1 januari toewijden aan Maria, Moeder van God. Wat nog steeds het geval is.

JANUS WORDT JANUARI

De maand januari is vernoemd naar de Romeinse beschermgod Janus. Hij wordt afgebeeld met twee gezichten die ieder een andere kant opkijken, één naar de toekomst en één naar het verleden.

* Janus was de beschermgod van de openbare doorgangen en poorten en werd ook gezien als de god van “alle begin en de overgang van oud naar nieuw”.

* Bij de Romeinen was januari (Ianuarius) de elfde maand van het jaar, de eerste ook na de winterse zonnewende.

* Dat deze maand toch vernoemd werd naar Janus, kwam waarschijnlijk doordat ze voor de Romeinen symbool stond voor het begin van een nieuwe periode.

* Bij de overgang naar de gregoriaanse kalender (onze huidige kalender) werd de eerste maand naar Janus genoemd: januari.

Forum Romanun

* Hoewel Janus een belangrijke god was, is er niet erg veel over de verering van de godheid bekend. Het beroemdste heiligdom voor de god was een poortdoorgang op het Forum Romanum.

* In de eerste eeuw na Christus liet keizer Domitianus een heiligdom voor Janus bouwen op het Forum van Nerva.

* Bij offers en gebeden werd Janus door de Romeinen eigenlijk standaard aangeroepen, omdat ‘zonder zijn tussenkomst’ de poorten van de hemel gesloten zouden blijven.

(met dank aan Historiek)

Janus, god van januari

Vannacht hebben we bewust/onbewust de overstap naar het nieuwe jaar 2023 gemaakt. Onze allerbeste wensen voor iedereen die dit leest.

We duiken meteen de maand januari in. De eerste maand op onze kalender is vernoemd naar de Romeinse beschermgod Janus.

Janus wordt afgebeeld met twee gezichten die ieder een andere kant opkijken, één naar de toekomst en één naar het verleden.

Munt met daarop de beeltenis van Janus – Foto: CCJanus was de beschermgod van de openbare doorgangen en poorten en werd ook gezien als de god van “alle begin en de overgang van oud naar nieuw”.

*  Bij de Romeinen was januari (Ianuarius) de elfde maand van het jaar. Dat deze maand toch vernoemd werd naar Janus, kwam waarschijnlijk doordat deze elfde maand voor de Romeinen symbool stond voor het begin van een nieuwe periode. Het was de eerste maand na de winterse zonnewende.

* Bij de overgang naar de gregoriaanse kalender (16de eeuw / onze huidige kalender) werd de eerste maand logischerwijs naar Janus genoemd: januari.

Forum Romanun

* Hoewel Janus een belangrijke god was, is er niet erg veel over de verering van de godheid bekend. Het beroemdste heiligdom voor de god

*  In de eerste eeuw na Christus liet keizer Domitianus een heiligdom voor Janus bouwen op het Forum van Nerva.

Bij offers en gebeden werd Janus door de Romeinen eigenlijk standaard aangeroepen, omdat zonder zijn tussenkomst de poorten van de hemel gesloten zouden blijven.

een pakkend oorlogsverhaal

Het gebeurde kort voor kerst in (mijn geboortejaar) 1943 , in het midden van W.O.II. Een Amerikaanse B-17 bommenwerper keerde zwaar gehavend terug van een missie boven Duitsland.

* Het toestel was een gemakkelijke prooi voor de toegesnelde Messerschmitt BF-109. Maar in plaats van het vijandige toestel neer te schieten, koos de Duitse piloot er voor om zijn Amerikaanse medemensen te sparen.

* De Amerikaanse bommenwerper van het type B-17, ook wel Flying Fortress genoemd, was onderdeel van de 379th Bomber Group en gestationeerd op de RAF-basis Kimbolton in Engeland.

* De gezagvoerend piloot was de 21-jarige 2de luitenant Charlie Brown (?!). Hij en zijn bemanning waren groentjes, het was hun eerste missie boven Duitsland.

* Op de terugweg werd Browns toestel op de grond gespot door de Duitse piloot Oberleutnant Franz Stigler die net zijn Messerschmitt Bf-109 aan het tanken was.

* De Luftwaffe-officier maakte onderdeel uit van het Jagdgeschwader 27 en was in tegenstelling tot zijn Amerikaanse opponenten in de B-17 met meer dan 20 kills geen groentje. Hij steeg op met zijn toestel en zette de achtervolging in.

* In plaats van het vuur te openen op de bommenwerper, groette Stigler zijn angstige Amerikaanse opponent.

* De Duitser verklaarde na de oorlog dat het tegen zijn principes in ging om een zo gehavend toestel met haar gewonde bemanning neer te halen. Het zou voor hem hetzelfde zijn geweest als schieten op iemand aan een parachute.

* Hij probeerde de Amerikanen te laten landen op een Duitse luchtvaartbasis, maar toen dat niet lukte escorteerde hij de B-17 tot aan de Noordzee. Met een laatste groet vertrok de Duitser daarna.

* Charlie Brown slaagde erin zijn toestel in Engeland aan de grond te zetten. Het werd hem echter verboden te vertellen over hoe de Duitse piloot hem en zijn bemanning had gespaard, want dit zou positieve gevoelens voor vijandige piloten op kunnen roepen.

 De Amerikaan overleefde de oorlog en keerde terug naar de V.S., waar hij verschillende functies bekleedde binnen de luchtmacht en overheid.

* Aan het eind van de jaren ’80 begon Charlie Brown een zoektocht naar de Duitse piloot die hem en zijn bemanning gespaard had. Die bleek ook nog in leven te zijn en geëmigreerd naar Canada. In 1990 ontmoetten ze elkaar voor het eerst na de oorlog.

*** Het was voor beide mannen een emotioneel treffen. Voor Brown voelde het alsof hij werd herenigd met een broer die hij veertig jaar niet had gezien.

* Brown prees de menselijkheid van Stigler en wees erop dat als iemand zijn dappere actie indertijd had gerapporteerd, hij dit met een dubbel doodsvonnis had moeten bekopen.

* Stigler verklaarde dat hij Brown tijdens hun treffen in 1943 niet had gezien als een vijand, maar als … een medemens.

Brown en Stigler overleden allebei in 2008, respectievelijk op 87-jarige en 92-jarige leeftijd.           (met dank aan Historiek)

1 … 17 18 19 20 21 … 95