Auteur: Ludo

Duitslanden  herenigd

Postzegel die ter gelegenheid van de Duitse eenwording werd uitgebracht .

Op 3 oktober 1990, minder dan elf maanden na de val van de Berlijnse Muur (9 november) worden de twee Duitslanden herenigd. Op die dag houdt de Duitse Democratische Republiek (DDR) op te bestaan. Oost-Duitsland gaat op in de Bondsrepubliek Duitsland.

* In Duitsland is 3 oktober nog altijd een feestdag: Tag der Deutschen Einheit (Dag van de Duitse eenheid). De vorige bondskanselier van Duitsland, Gerhard Schröder, pleitte er enkele jaren geleden nog voor om de dag voortaan te houden op iedere eerste zondag van oktober. Dit omdat veel Duitsers op zondagen toch al vrij zijn. Het plan van Schröder haalde het niet.

* De nationale feestdag wordt ieder jaar in een andere Duitse stad gevierd met een groot volksfeest.

ONTSTAAN VAN DE TAALGRENS

België bestaat uit Frans sprekende Walen en Nederlands sprekende Vlamingen. Die talen verdelen ons klein, maar moeilijk België in twee taalgebieden. Het Duitse dateert pas van na WO I. Hoe het zo ver kwam, leert ons … de geschiedenis.

Knipsel5587* De Franken, een federatie van stammen uit de oostkant van het huidige Nederland en het Duitse Ruhrgebied, stak vanaf de jaren vijftig van de derde eeuw regelmatig de Rijn over. Naar het westen toe, toen nog bezet Romeins gebied. Oost en west, beide doormidden gesneden door de machtige Rijn.

* De Romeinse keizer Postumus besliste daarom  (rond 265 na Chr) een lijn versterkingen aan te leggen om de grote weg door Belgica te beveiligen. Die versterkingen vormden een kwarteeuw lang de noordgrens van het Romeinse Rijk.

  • De weg door Belgica begon in Boulogne en leidde via Amiens, Bavay, Tongeren, Heerlen en Jülich naar Keulen en was weldra bekend als de Via Belgica .

* Een belangrijke weg die verdedigd moest worden. Want ten zuiden van deze via lagen immers de grote landgoederen van de vruchtbare lössgronden waarop graan werd verbouwd voor steden als Keulen en voor de forten langs de Rijn.

* In de jaren vijftig van de vierde eeuw staken de Franken en Chamanen de Rijn nog eens over. Dit keer wachtte de Romeinse generaal Julianus ze op. Die stond de Franken en Chamaven na enige tijd toe om zich te vestigen in Toxandrië (Kempen),  de verre voorganger van het latere hertogdom Brabant. In dit gebied kregen de Franken boerderijtjes op de marginale zandgronden. De landhuizen op de löss bleven in handen van de oude bevolking.

  • De fortenreeks langs de Via Belgica ging dus gestaag de grens vormen tussen de Frankische immigranten en de autochtonen. Tussen het noorden en het zuiden van wat nu het unitaire België heet.

* De Frankische landverhuizers brachten ook hun taal mee, een voorloper van het Nederlands. In het zuiden evolueerde bv. het Latijnse woord castra tot château, maar in het noorden bleven de harde k voor een klinker en de s tussen een klinker en een t gehandhaafd, zoals in de plaatsnaam Kester. En natuurlijk ook in kasteel.

  • In het noorden werd het Latijn verdrongen door het Frankisch, dat er de dominante taal werd. In het zuiden lag het Latijn mee aan de basis van het latere Frans.

*** Kortom, de versterkingen langs de via Belgica waren niet alleen een grens tussen löss en zand, tussen welvarende graanvilla’s en keuterboeren, maar ook tussen Latijn(Frans) en Frankisch(Nederlands). De taalgrens was een feit.

LICHTE STIJGING …

Het is weer zaterdag , 1 oktober al. De coronacijfers evolueren zoals wij reeds uit de algemene nieuwsberichten konden  afleiden : de besmetting groeit weer lichtjes.
Twee gemeenten zijn deze week onveranderd gebleven, de overige 13  stijgen van licht tot fel. In Laakdal was de stijging eerder aan de lichte kant : van 37 naar 43.
Hopelijk zal de nieuwe actie van inentingen wel wat helpen. Daar tegenover staat dat de scholen weer op volle toeren draaien en dat er veel mensen ook nog andere zorgen hebben. Goed bovendien dat wij niet in China wonen want daar gaat alles dicht vanaf 1 besmetting!
In normale omstandigheden tot volgende week. En blijven genieten van de regen waar we zo lang om vroegen… (LH)

St-Bavo in Trichelhoek

* Vandaag zaterdag 1 oktober is het feest van St-Bavo in Trichelhoek-Eindhout. Zowat iedereen die af en toe een uitje waagt in Laakdal kent de overbekende Sint- Bavokapel in Trichelhoek. Je kan er gewoon niet naast kijken.

  • De kapel werd reeds gebouwd in de middeleeuwen. De eerste vermelding dateert uit 1503 maar de oorsprong ervan ligt wellicht vele eeuwen vroeger. 1 oktober is ook synoniem van Bamis, in onze Kempense contreien het echte begin van de herfst.

In de middeleeuwen was er reeds een woonkern in Trichelhoek gevestigd, geconcentreerd rond drie grote hoeven die juridisch verbonden waren aan een leenhof. Ook de naburige Rendershoek, afhankelijk van het Hof Vander Galen van Vorst, moet ook reeds vroeg bewoond geweest zijn.

Zoals gebruikelijk vestigden de eerste bewoners zich op de beste gronden, in de buurt van drinkbaar water waarvan toen in Grote en Kleine Laak nog helemaal geen gebrek was. Het is bovendien best mogelijk dat in Trichelhoek ook de eerste woonkern van Eindhout ontstond, de Sint-Bavokapel de eerste bidplaats was en dat op de plaats van de huidige Sint-Lambertuskerk pas later een kapel werd gebouwd. Zekerheid daaromtrent ontbreekt evenwel.

Bedevaarten

In de 17de eeuw kenden de bedevaarten naar de H. Bavo in Trichelhoek een hoogtepunt. Uit het Hageland en de Kempen stroomden op 1 oktober, met Bamis, de pelgrims toe, voornamelijk om genezing af te smeken tegen kinkhoest.

In 1963/1964 was ik interimaris in de gemeentelijke jongensschool van Eindhout. Op 1 oktober trokken wij met de kinderen naar de St-Bavokapel voor een eucharistie om Bamis te vieren, het echte begin van de herfst en om de hemelbewoners te bedanken voor de oogsten die toen al zo goed als binnen waren gehaald. Maïsvelden als nu waren er nog niet te zien. Nadien mochten de kinderen voorzichtig kijken in de waterput die genezend water tegen kinkhoest zou bevatten. Veel pelgrims waren er evenwel niet meer in de sixties, hooguit een paar enkelingen kwamen er nog bidden voor bijstand.

Kapel

De St-Bavokapel staat op een terp of heuveltje. Het is een stijlvol bakstenen gebouw, verfraaid met witte zandsteen en bekroond met een sierlijk klokkentorentje op het spitse zadeldak. De muren zijn met steunberen versterkt en aan de zijkant van het koor is een kleine sacristie aangebouwd,. Aan de kapel kan men ook een wandeling starten die u het mooie natuurgebied het Trichelbroek laat ontdekken.

Bamis

Bamis, eigenlijk ‘Baafmis’ (samentrekking van Bavo en mis), is de feestdag van Sint-Bavo op 1 oktober. St-Bavo is de patroonheilige van het bisdom Gent, patroon ook van de goede oogst. In Trichelhoek-Eindhout werd Sint-Bavo vroeger dus vooral door bedevaarders bezocht om kinkhoest te genezen.

Samengestelde bamis-woorden zijn: • bamistijd: benaming voor het begin van de herfst. • bamispacht: pacht die men rond de feestdag van Sint-Bavo moest betalen. • bamisweer: typisch herfstweer – regen afgewisseld met hevige windstoten – • bamismaan: de eerste volle maan van de herfst

(ludo vervloet 01/10/2013 –  Het Nieuwsblad)

MAISOOGST ANNO 2022

Vanmiddag waren we in Schoot de gelukkige getuigen van moderne landbouw. Binnen de kortste keren slaagden een monster met verraderlijke rode tanden en een tractor met oplegger erin om het laatste deel van een groot maïsveld helemaal te zuiveren. Terwijl de tractor al onderweg was met zijn buit, plooide het monster zijn componenten samen tot een luguber geheel en vertrok ook. Op weg naar een ander veld…Modern? Beslist.

Wat een schril contrast ook met de jaren ’60 van vorige eeuw toen wij , studentjes, in Genappe vakantiegeld gingen verdienen met erwten dorsen voor conservenfirma Marie-Thumas. Met dagen van minstens 10u gaffel in de hand. Voltooid verleden tijd, en maar goed ook.

Maîs was in de jaren ’60 nog niet aan de orde, gewoon omdat de machines ontbraken om te oogsten. Walenwerk was toen nog louter handwerk.

W.A. Mozart (1756-1791) – Componist

Wolfgang Amadeus Mozart stierf al op zijn 35ste. Niets ongewoon voor die tijd, maar spijtig voor zijn bewonderaars toch veel te vroeg. W.A. liet wel een onovertroffen muzikale erfenis na. Wie was Mozart, een van de beroemdste componisten uit de muziekgeschiedenis?

*** Waarom wij uitgerekend vandaag aandacht aan hem besteden? Gewoon omdat Mozart medio september Die Zauberflöte voltooide. De première op 30 september 1791, vandaag 231 jaar geleden, dirigeerde hij nog zelf. Op sinterklaasavond 5 december overleed hij na een veel te kort leven.

* Samen met Ludwig van Beethoven en Joseph Haydn behoort Mozart tot de zogenoemde ‘Eerste Weense School’, ook wel de ‘Weense klassieken’ genoemd. Zonder dat zij daar weet van hadden weliswaar, want die riante klassering gebeurde pas lang na hun overlijden. Ook de nog vroeger overleden Franz Schubert wordt bij dit eliteteam gerekend.

* De veelzijdigheid van Mozart onderscheidde hem van andere componisten van toen en later. Hij schreef muziek in alle genres die in zijn tijd bekend waren en blonk uit in al deze muziektradities.

* Wolfgang Amadeus Mozart werd geboren op 27 januari 1756 in Salzburg. Zijn vader kwam uit een gegoede familie, waarvan hij  vervreemd raakte.

* Vader Leopold was in Salzburg een niet onverdienstelijke violist, componist (Kinderopera) en kapelmeester van het aartsbisschoppelijk orkest..

* Leopold trok al vrij vroeg met zijn wonderkinderen Nannerl en Wolfgang Amadeus op tournee om alom in Europa hun muzikale talent te laten bewonderen. Leopold zelf verdiende daar flink aan. In de jaren 1761-1766 speelde Mozart piano in Londen, Parijs, Den Haag, Wenen en München. Ook België deed hij aan. In Antwerpen speelde hij op het orgel van de kathedraal.

* Na afloop van die Europese tournee kreeg Wolfgang Amadeus in 1766 diverse opdrachten van het hof van Jozef II, de keizer-koster. Daar kwamen zijn niet-alledaagse talenten helemaal tot zijn recht.

* Uiteindelijk kwam Wolfgang Amadeus Mozart ook in dienst van het aartsbisschoppelijk orkest, met een bijhorend salaris. Dit betekende wel dat de kapel Mozart kon verplichten alleen voor het orkest in Salzburg op te treden. Dat leidde tot de verwachte spanningen.

* In 1777 nam Mozart ontslag uit het orkest en ging hij op reis, begeleid door zijn moeder. Zijn optredens leverden wel veel waardering op, maar weinig geld.

* En toen Mozart in 1782 , tegen de wil van zijn vader , huwde met Constanze Weber (met wie hij vier kinderen kreeg), kreeg Mozart het nog moeilijker. Vader Leopold trok de financiële ondersteuning aan zoon  in.

* Mozart was van plan om naar Praag te verhuizen maar de benoeming tot hofmusicus van de Oostenrijkse keizer zorgde ervoor dat Mozart – opnieuw voor een karig loon – in Wenen bleef.

* Tijdens zijn korte leven schreef Wolfgang Amadeus Mozart ruim 600 muziekcomposities, waaronder talloze meesterwerken die elke dag nog grijs gedraaid worden.

* Tot zijn meest bekende werken behoren “Ein kleine Nachtmusik”, “Piano Sonato 8”, “Requiem” (waarin hij de stijl van J.S Bach verwerkte) en “Symfonie 40”. Maar ook veel, heel veel andere werken zitten in de collectie van huidige muziekfanaten.

* Op 4 maart 1791 trad Mozart voor het laatst op. In de zomer van dat jaar voltooide hij zijn laatste opera “Die Zauberflöte”. Die was besteld door de Oostenrijkse artiest Emanuel Schikaneder (zie intro).

* Mozart werd flink ziek. Hij was zwaar overwerkt en leed aan depressies. Net voor de afronding van zijn meesterwerk “Requiem” – een geheim project voor de Oostenrijkse graaf Franz von Walsegg – stierf Wolfgang Amadeus Mozart. Het was 5 december 1791. Mozarts leerling, Carl Süssmayer maakte de partituur alsnog af.

* Over zijn doodsoorzaak is veel gediscussieerd. Vermoedelijk stierf hij aan een nierziekte of aan een zware infectie. Omdat er pest was in de stad en alles gauw gauw moest gebeuren, verscheen er niemand op Mozarts begrafenis. En omwille van de strenge gezondheidsredenen, afgekondigd door de overheid, belandde zijn lichaam in een anoniem massagraf. Zelfs dat werd de muziekwereld ontnomen.

* Na zijn dood dus geen toestanden à la Pierre Lachaise in Parijs, waar veel ‘beroemdheden’ een laatste rustplaats vonden. (ontleend bij diverse media)

James Webb ruimtetelescoop

Aansluitend op het artikel van gisteren (Hubble)…

De James Webb ruimtetelescoop (JWST) … een verbeterde versie van de Hubble , want infrarood observatorium, dat op kerstdag 2021 met een Ariane 5-raket vanuit Frans-Guyana  naar het Lagrangepunt 2 (1,5 miljoen km ver) werd gebracht. Daar werd JWST de grootste en krachtigste ruimtetelescoop ooit. 

* De JWST is genoemd naar de leider van NASA tussen februari 1961 en oktober 1968, James Webb.

* De JWST werd daarmee ook het voornaamste observatorium dat in dit decennium zal zorgen voor een beter begrip van ons universum en onze oorsprong.

Grensverleggend…

* Duizenden astronomen zijn nu, met behulp van de JWST, in staat om elke fase in de kosmische geschiedenis te bestuderen, van de eerste lichtgevende gloed 100 tot 250 miljoen jaar na de Big Bang tot de vorming van zonnestelsels waarin leven is kunnen ontstaan.

* Het zijn net die eerste objecten en oudste sterren, die gevormd zijn toen het universum begon af te koelen en licht uit te stralen, die nooit eerder zijn waargenomen.

* Met de JWST hoopt men nu een beter zicht te krijgen op de vorming en evolutie van sterren, sterrenstelsels en planetenstelsels zoals ons eigen melkweg- en zonnestelsel.

* Die eerste sterren en sterrenstelsels waren tot op zekere hoogte anders van aard dan de huidige. Ze ondergingen vele processen, waaronder de botsing met andere kleine onregelmatige stelsels en de interactie met donkere materie, om te komen tot de diversiteit van de objecten die we thans kunnen waarnemen.

* Door die vroegste objecten, die  -zo blijkt nu reeds-  vrij goed waarneembaar zijn, komen we een pak meer te weten over de evolutie van het universum.

* Door de grotere gevoeligheid en spectrale resolutie en het grotere bereik van de golflengte van het binnenvallend licht, zal de JWST de ontdekkingen van de Hubble ruimtetelescoop kunnen aanvullen en verruimen.

* De hoofdspiegel, bestaande uit 18 delen en met een diameter van 6.5 meter, zal immers zeven maal meer licht opvangen als de Hubble.  Het grootste verschil ligt echter in het ontwerp voor het infrarode deel van het spectrum.

Near Infrared Camera of NIRCam:

Dit is het belangrijkste beeldvormingsinstrument van de telescoop, met als werkterrein het nabije-infraroodspectrum gaande van 0,6 tot 5 micrometer.

* De NIRCam, zo werd al bewezen, heeft al een pak van de eerste sterrenstelsels die gevormd werden na de oerknal, aan ons getoond.

* De NIRCam zal ook aangewend worden om de vorming van sterren in de Melkweg, alsook planeten rond andere sterren te observeren.

* Dit laatste wordt mogelijk dankzij de ingebouwde coronagrafen. Die blokkeren het licht van een centraal object om zodoende het zwakke licht van omliggende objecten, in de eerste plaats exoplaneten, waar te nemen.

* De spiegel heeft een oppervlakte van 25m², een brandpuntafstand van 131,4 meter, weegt 700 kg en bestaat voornamelijk uit een berylliumstructuur (die een optimale sterkte/gewicht verhouding garandeert), afgewerkt met een flinterdunne gouden toplaag voor de maximale reflectie van de infraroodgolven.

* Een andere essentiële innovatie was het zonnescherm die de telescoop moet afschermen van externe bronnen van licht en warmte (zoals de zon, aarde en maan) maar ook van de warmte uitgestraald door het toestel zelf.

* Dit laatste is nodig aangezien de telescoop voornamelijk het infrarode licht van verre, vage objecten gaat observeren. En om die zwakke warmtesignalen op te vangen moet de telescoop in een extreem koude toestand opereren.

* Dat hitteschild is zodanig ontworpen dat het aan de koude kant -223°C koud kan zijn terwijl aan de andere kant stikstof zou kunnen gekookt worden. Het scherm is 5 lagen dik en heeft de grootte van een tennisveld.

* Het schild kan de hitte van de zon meer dan een miljoen keer afzwakken. Gecombineerd met de positie op het tweede zon-aarde-Lagrangepunt L2, waar ze altijd van de invloed van zon, aarde en maan afgewend zal blijven, creëert dit dus de ideale observatieomstandigheden.

* De JWST zal, in tegenstelling tot de Hubble-ruimtetelescoop, niet toegankelijk zijn voor herstellingen door astronauten in de ruimte, omdat ze op een afstand van gemiddeld 1,5 miljoen km van de aarde gepositioneerd is.

* Daarom ook is er veel belang gehecht aan het rigoureus testen van de telescoop tijdens de verschillende stappen in het productieproces. Voor sommige onderdelen , bv. de gyroscoop ,zijn andere technologieën gebruikt dan diegene die in het verleden voor problemen gezorgd hebben.

* JWST kostte , inclusief de gebruikskosten van de eerste jaren, ongeveer 8.835 miljard USD en werd mogelijk gemaakt door een internationale samenwerking tussen NASA, de European Space Agency (ESA) en de Canadian Space Agency (CSA). Zij is genoemd naar de leider van de NASA tussen februari 1961 en oktober 1968, James Webb. 

(met dank aan Wikipedia)

Hubble de astronoom

De Amerikaanse astronoom Edwin Hubble toonde in 1923 aan dat eerder waargenomen nevels afzonderlijke sterrenstelsels waren. Hubble ontdekte dat er een verband bestaat tussen de roodverschuiving van verre sterrenstelsels en hun afstand tot de aarde.

* Hiermee werd de theorie aannemelijk gemaakt dat het heelal uitdijde. Naar deze astronoom werd de Hubble ruimtetelescoop vernoemd.

* Edwin Hubble studeerde wiskunde en astronomie aan de Universiteit van Chicago. Dankzij een beurs kon hij zijn studie vervolgen in Oxford, waar hij in 1912 afstudeerde in de rechten.

* Edwin Hubble begon zijn loopbaan aan het Yerkes Observatory van de Universiteit van Chicago. Door George Ellery Hale werd hij daarna overgehaald om naar het Mount Wilson Observatory van het Carnegie Instituut in Pasadena in Californië te komen. Edwin Hubble werkte tot zijn dood in 1953 bij deze sterrenwacht.

* In Pasadena kon Edwin Hubble werken met de krachtigste telescoop van de wereld, de 100 inch Hooker telescoop op Mount Wilson. De waarnemingen met deze telescoop in de jaren 1923-1924 bewezen overtuigend het bestaan van wazige nevelvlekken, die reeds eerder met minder sterke telescopen waren waargenomen. Deze nevelvlekken maakten echter geen deel uit van ons melkwegstelsel, zoals eerder werd gedacht, maar waren zelf sterrenstelsels, die buiten onze Melkweg lagen.

* Later ontdekte Edwin Hubble samen met Milton Humanson de relatie tussen snelheid en afstand. Hierdoor ontstond het idee van het uitdijend universum. Deze relatie staat thans bekend als de Wet van Hubble.

* Kort voor zijn dood werd de 200-inch Hale telescoop in Palomar voltooid en Edwin Hubble was de eerste astronoom die gebruik kon maken van deze telescoop.

*  Edwin Hubble overleed op 28 september 1953 ( 68 jaar geleden)  aan een beroerte. De door de NASA in april 1990 in een baan om de aarde gebrachte Hubble ruimtetelescoop, is naar hem vernoemd. Met deze telescoop werden/worden ongekend scherpe afbeeldingen gemaakt.

De Hubble ruimtetelescoop werd al verschillende keren gerepareerd, meer in mei 2009 met de spaceshuttle Atlantis. De ruimtevaarders plaatsten een nieuwe camera. Met deze camera kunnen nog duidelijkere opnamen van sterrenstelsels, exploderende sterren en mysterieuze nevels worden gemaakt.

* Met dank aan Ruud van Capelleveen AbsoluteFacts.nl

1 … 33 34 35 36 37 … 95