Categorie: AGENDA

Vandaag vrijdag 6 januari is het Driekoningenfeest. In de grootste delen van Vlaanderen hét kinderfeest bij uitstek. Niet bij ons in de Zuiderkempen. Daar zwaait ‘nieuwejerkezoete’ nog steeds de plak.

* Hoe ze heetten en wat ze meebrachten, dat is bekend. Maar wat weten we nog meer over de drie koningen — eigenlijk wijzen — die op 6 januari gevierd worden? 12 vragen, 12 antwoorden.

1. Wat zegt de Bijbel over de drie koningen?  Weinig. Alleen Mattheüs spreekt over ‘wijzen uit het oosten’ die een ster volgden op zoek naar ‘de pasgeboren koning der Joden’. Als geschenken hadden ze goud, wierook en mirre mee. Ze waren in die zin de eerste pelgrims, de eersten die ‘de weg van het geloof’ volgden, en de eersten die Jezus echt zagen (vandaar ook het Feest van de Openbaring, ook Epifanie genoemd).

2. Waarom spreken we dan over drie koningen in plaats van wijzen? Vanaf de derde eeuw werden de ‘wijzen’ steeds vaker ‘koningen’, waarschijnlijk onder invloed van andere bijbelteksten zoals: De vorsten van Tarsis, het kustland, zij komen geschenken hem brengen, de koningen van Sjeba en Seba, zij dragen hun schatting hem aan: alle heersers brengen hem hulde, alle volken zijn hem onderhorig.

3. Hoe weten we eigenlijk dat ze met drie waren? Dat wordt afgeleid van de drie geschenken: goud, wierook en mirre.

4. Waarom precies die geschenken? Goud was het typische geschenk voor een koning. Wierook stond symbool voor de goddelijkheid. Mirre is een verwijzing naar de dood van Jezus: mirre was een kostbaar hars, met mirrezalf werden doden ingewreven.

5. Waarom waren ze op zoek gegaan naar Jezus? Het verhaal gaat dat de Drie Wijzen wilden de nieuwe ‘koning der Joden’ zien en klopten aan bij koning Herodes met de vraag waar ze die konden vinden. Herodes, beducht voor zijn eigen positie, probeerde de wijzen voor zijn kar te spannen. Hij vroeg om hem in te lichten als ze het kind vonden, zogezegd om het kind daarna zelf eer te gaan betuigen. De Drie Wijzen werden door een goddelijke droom gewaarschuwd Herodes niets te laten weten. Toen Herodes dat merkte, liet hij alle pasgeboren kinderen in Bethlehem vermoorden (‘Dag van de Onschuldige Kinderen). Jozef, Maria en Jezus konden tijdig vluchten naar Egypte.

6. Hoe kregen ze hun namen Caspar, Melchior en Balthasar? Onderzoekers menen dat monniken in de 7de of 8ste eeuw de drie wijzen hun namen gaven: Caspar, Melchior en Balthasar. Caspar werd als een Afrikaan van 20 getypeerd, Melchior als een Aziaat van 40 en Balthasar als een Europeaan van 60. Daarmee wilde men aantonen dat Gods zoon er voor alle culturen en leeftijden is.

7. Wie is de vierde koning uit een Russische legende? Een Russische legende spreekt over een vierde wijze, Artaban of Coredan genaamd, die ook op weg was gegaan naar de pasgeboren Jezus. Zijn cadeau bestond uit drie edelstenen. Onderweg deelde hij die stenen één voor één uit: de eerste diende om een gewond kind te verzorgen, de tweede voor een weduwe die dreigde als slavin te worden verkocht. Met de derde steen kocht hij enkele mannen vrij die door soldaten gedood dreigden te worden. Door dit oponthoud raakte hij het spoor bijster en kreeg hij het kind Jezus nooit te zien. Volgens de legende zag hij Jezus wel toen die stervend aan het kruis hing.

10. Wat gebeurde er later met de drie wijzen? Daarover bestaat weinig informatie. Volgens sommige legendes keerden ze terug naar het Oosten, naar het toenmalige Perzië, en stierven ze later als martelaar. Hun lichamen werden overgebracht naar Konstantinopel, later naar Milaan en in de 12de eeuw naar de Dom in Keulen, waar hun relieken zich sindsdien bevinden.
11. Waarom gaan kinderen op die dag zingend van huis naar huis? In de Middeleeuwen gingen kinderen rond het feest van de Openbaring van deur tot deur om geld te vragen. Sinds de 19de eeuw evolueerde dat naar een traditie waarbij kinderen een liedje zingen en daarvoor worden beloond met snoep of centen. Op verschillende plaatsen gaat de opbrengst van het ‘sterzingen’ naar het goede doel.
12. Waarom dragen de kinderen een ster? Een — al dan niet vlot ronddraaiende — ster staat symbool voor de ster die de Drie Wijzen naar de geboorteplaats van Jezus leidde. Aan onze voordeur wordt het een symbool voor de ster die elk van ons richting geeft.