Categorie: ARCHIEF

Galle ontdekt Neptunus

Op 23 september 1846 wordt de planeet Neptunus voor het eerst waargenomen door de Duitse astronoom Johann Gottfried Galle.

*  Galle ging echter niet de geschiedenisboeken in als de ontdekker van de planeet. Die eer komt in feite de Franse astronoom Urbain Le Verrier toe. Hoezo?

* Le Verrier (foto onder) werkte eerst als ingenieur, later als chemicus en wijdde zich sinds 1839 helemaal aan de planetenstudie.

  • In 1846 berekende  hij, op basis van de storingen in de beweging van de planeet Uranus, waar de onbekende planeet zich moet bevinden.

* Hij stuurde zijn berekeningen naar de Duitse astronoom Johann Gottfried Galle en die nam de nieuwe planeet op 23 september 1846 voor het eerst waar. De blauwe bol werd Neptunus genoemd.

* De eer van de ontdekking van Neptunus moet Verrier op zijn beurt wel delen met de Engelsman John Couch Adams. Die maakte eind 1845 al soortgelijke berekeningen.

* Een andere Franse astronoom, Jérôme Lalande, had Neptunus overigens al in 1795 waargenomen, maar hij wist niet dat het om een planeet ging.

* Daarnaast zijn er ook nog de notities van Galileo Galilei waaruit blijkt dat ook de Italiaanse natuur- en sterrenkundige de planeet Neptunus rond 1612 al bekeek. Maar ook hij herkende Neptunus niet als planeet.

* Van de zon af gerekend is Neptunus de achtste planeet van ons zonnestelsel.

*** Urbain Le Verrier is één van de 72 Fransen van wie de namen op de Eiffeltoren staan geschreven.

Verder op 23 september

            (met dank aan Historiek)

de EERSTE ‘NEW YORK TIMES’

-Eerste editie van de New York Times-

Op 18 september 1851 verscheen de eerste editie van de “New York Times”.

* De krant werd opgericht door Henry J. Raymond en George Jones en heette aanvankelijk ‘The New-York Daily Times’.

* Zes jaar na oprichting kreeg de krant zijn huidige naam en eind negentiende eeuw werd ze overgenomen door Adolph S. Ochs, een zoon van Duits-Joodse immigranten.

* De New York Times groeide uit tot een van de belangrijkste Amerikaanse kranten en werd ook internationaal gezaghebbend.

* De krant ondervond vanaf eind 19de eeuw wel veel concurrentie van de zogenaamde yellow press, een benaming voor goedkopere kranten die op een massaal publiek waren afgestemd en erg veel voor sensatie gingen.

De ‘yellow kid’ van Richard F. Outcault

* De naam voor deze stroming, die vandaag de dag ook vaak riooljournalistiek wordt genoemd, is afkomstig van het stripverhaal The yellow kid van Richard F. Outcault. Deze stripserie verscheen vanaf 1895 in de New York World, een concurrent van de New York Times.

* Vanwege die yellow press had de krant enige tijd te kampen met een teruglopende oplage. In de strijd tegen de goedkopere sensatiekranten ontstond ook de leus die vandaag de dag nog altijd gebruikt wordt: All the news that’s fit to print.

* Na de Tweede Wereldoorlog verscheen New York Times ook in Europa met een dagelijkse internationale editie. In 1966 ging die op in de International Herald Tribune.

* Bijnamen van de krant zijn The Old Gray Lady (de oude grijze dame) en The Times. Momenteel verschijnt de krant in een oplage van ruim 1,1 miljoen stuks.

Verder op 18 september …

– ook weer met grote dank aan HISTORIEK –

De Sovjets vallen Polen binnen

Op 17 september 1939 valt de Sovjet-Unie (het huidige Rusland) het buurland Polen binnen. Enkele weken eerder bezochten de Duitsers het land ook al...

* De aanval van beide landen vloeide voort uit het zogenaamde Molotov-Ribbentroppact dat op 23 augustus van datzelfde jaar door Duitsland en de Sovjet-Unie is ondertekend.

* De beide landen spraken toen in het geheim af dat Polen tussen beide landen zou worden verdeeld.

Middels propagandaposters deed de Sovjet-Unie het voorkomen alsof de Russen de Slavische volkeren kwamen bevrijden

* Hitler zag met dit pact zijn kans schoon. Op 1 september 1939 vielen zijn legers Polen binnen en kort hierna valt de Sovjet-Unie Polen langs de andere kant binnen. De Tweede Wereldoorlog is begonnen.

* Kort voordat ook de Sovjets Polen binnenvallen, krijgt de Poolse ambassadeur in Moskou een document overhandigd waarin alle bestaande verdragen tussen de beide landen worden opgezegd omdat de Poolse staat niet meer zou bestaan.

* De Sovjets zetten ruim 600.000 manschappen in en bijna vijfduizend tanks. Voor Polen was de aanval desastreus omdat men de troepen al nodig had om zich te verweren tegen Duitse troepen die het land eerder in het westen waren binnengevallen.

* Hoewel Polen dapper tegenstand bood was al snel duidelijk dat de overmacht te groot was. Al op 22 september 1939 hielden de Sovjets en Duitsers in Brest-Litovsk een gemeenschappelijke overwinningsparade.

* Het Molotov-Ribbentroppact werd op 22 juni 1941 overigens door Duitsland verbroken… Op die dag vallen Duitse troepen de Sovjet-Unie binnen.

* In 2009 veroordeelde de Russische premier Vladimir Poetin het pact dat Moskou in 1939 met nazi-Duitsland had gesloten. Hij noemde het pact toen “immoreel”.

  • met dank bewerkt in Isgeschiedenis

PEST IN VLAANDEREN

lazen we in ‘de Almanak’ , maar we neusden verder en vonden … weinig. Toch even proberen …

  • De epidemie ontrolde zich in de jaren 1348-1350 als een onstuitbare vloedgolf over Europa en vaagde daarbij zo’n derde van de Europese bevolking weg. De Zwarte Dood hield lelijk huis onder de mensen,maar liet vee, akkers en geld ongemoeid.
  • Na de eigenlijke ‘Zwarte Dood’-epidemie van 1347-50 werd Europa geteisterd door nieuwe golven in de jaren 1361, 1368, 1371, 1375, 1390 en 1405.

***  Breugel schilderde het gebeuren hierboven … goed 200 jaar later

 

  • En wat lezen we in “De Bourgondiërs” van Bart Van Loo ? …

* ‘Bij aanvang van 1348 was de pest in havenstad Marseille aan land gekomen. De helft van de Parijse bevolking werd weggemaaid en de epidemie raasde noordwaarts.

* In Vlaanderen sprak men van de haestighe ziekte of simpelweg  gadoot.

* De pest ging feller tekeer bij de armen, maar spaarde ook de rijken niet.

* Franse geleerden wezen naar merkwaardige planeetstanden, maar voor de meeste stervelingen was het God zelf die zulke Bijbelse plaag had ontketend.

* Halfnaakte boetelingen doken op in de straatbeelden en kastijden zich met van ijzeren punten voorziene zwepen. Zonder veel resultaat.

* Een zondebok zou voor een grote verlossing zorgen: Joden zouden fonteinen waterputten hebben vergiftigd.

* Vanaf Antwerpen over Brussel , Basel, Keulen, Frankfurt … , maar ook in het Bourgondische Beaune werden Joden simpelweg uitgeroeid of hardhandig verjaagd. Dat ook zij aan de pest stierven deed niet ter zake.

** Ratten en vlooien waren zulke vertrouwde metgezellen van de mens dat niemand er ook maar een halve seconde aan dacht dat zij wel eens de overbrengers van de pest konden zijn …

Nog op 14 september …

  • Henry HudsonHenry Hudson

    1609 – Henry Hudson ontdekt het eiland Manhattan.

  • 1781 – Los Angeles wordt gesticht.
  • 1870 – Keizer Napoleon III van Frankrijk wordt afgezet. De Derde Republiek wordt uitgeroepen.
  • 1882 – Thomas Edison schakelt ‘s werelds eerste elektriciteitsvoorziening in, waarmee hij 59 klanten rond zijn Pearl Street Station in beneden Manhattan van 110 Volt gelijkstroom voorziet.
  • 1888 – George Eastman registreert de naam Kodak, en krijgt een octrooi voor zijn camera, die een filmrolletje gebruikt.
  • 1944 – Tweede Wereldoorlog: de geallieerde troepen bevrijden Antwerpen, maar de Scheldemonding blijft nog weken bezet.
  • 1976 – Palestijnse terroristen kapen een KLM-vliegtuig en eindigen op Cyprus.
  • 1998 – Google Inc. wordt opgericht.

            (met dank aan Historiek)

14 SEP 1960 WERD OPEC GEBOREN

‘The Petroleum Exporting Countries’, beter bekend met het letterwoord OPEC, is een samenwerkingsverband van veertien landen die netto olie uitvoeren. OPEC vormt in feite een kartel, dat door het veranderen van het aanbod van olie de prijs daarvan kan sturen.

olie* De OPEC werd op 14 september 1960, vandaag 62 jaar geleden, opgericht in Bagdad (Irak) op initiatief van Iran en Venezuela. Stichtende leden waren, naast Venezuela en Iran, Saoedi-Arabië, Irak en Koeweit.

* Die eerste vijf OPEC-oprichters hadden op dat moment een aandeel van 80% in de wereldwijde olie-exporten.

* Nadien voegden zich nog negen andere leden bij OPEC, waarvan er twee de organisatie weer hebben verlaten. Het hoofdkwartier van de OPEC bevindt zich sinds 1 september 1965 in Wenen.

* Landen die relatief veel olie produceren maar geen lid zijn van de OPEC zijn Brazilië, Canada, Mexico, Noorwegen, Oman, Rusland en de Verenigde Staten.

* OPEC werd bij ons vooral bekend door zijn olieboycot vanaf oktober 1973.  Aanleiding was de steun van westerse landen aan vijand Israël tijdens hun Yom Kipoeroorlog tegen Egypte/Syrië.  De olieprijzen stegen daardoor met 70%.

  • Een litertje benzine aan de pomp kostte bij ons meteen dubbel zoveel. 14 B-frank (0,35 €) als ik me goed herinner, dezelfde prijs als een pintje bier in een gewoon café. Pilsbier en benzine hanteerden vrijwel steeds dezelfde prijs.
  • De autoloze zondagen (geen verkeer meer op zondag) werden een feit. De boycot duurde tot juli ’74. De OPEC-landen leden immers teveel verlies. Voor de westerse consument bleven de prijzen echter even hoog. ‘De Staat’ bouwt niet graag af.

* De tweede oliecrisis kwam er in 1979 door de onrust in Iran. Toen moest de sjah vluchten om plaats te maken voor de geestelijke leider ayatollah Khomeini. Opnieuw gingen de olieprijzen in het Westen omhoog.

* Sinds 2015 lijkt het grote tijdperk van OPEC ten einde. De aangesloten landen geraakten het niet meer eens over de omvang van hun productie.

* Het grootste obstakel vormt Saoedi-Arabië, de grootste producent. Die wil zijn marktaandeel verdedigen en vooral de dure schalie-olie van Amerikaanse producenten uit de markt drukken door het hanteren van lage olieprijzen.

* En dan was/is er natuurlijk ook nog de snelle opkomst van andere energiebronnen als gas-, zonne-, wind- en kernenergie.

*** Poetin heeft intussen zijn olie- en roebelverhaal geschreven- dagelijks te volgen in de media…

(bewerkt uit Historiek en Wikipedia)

steve biko brutaal vermoord

Stephen Bantu (Steve) Biko ( 18.12.1946 – 12.09.1977 , slachtoffer van de apartheidspolitiek in Zuid-Afrika.

Monument Steve Biko in Oos-Londen

  • Steve was vier jaar oud toen zijn vader overleed. Op school blonk hij uit. Vanaf 1966 volgde hij een opleiding aan de ‘Medical School’ in Durban. Tijdens zijn studie aan de Universiteit Fort Hare werd hij politiek actief.

* Hij werd in 1968 medeoprichter van de South African Students’ Organisation (SASO) en organiseerde onder andere toespraken voor de zwarte gemeenschappen, om onder hen een grotere zelfbewustheid te creëren.

* SASO werd een enorm succes en spoedig was Biko één van ‘s lands prominentste activisten tegen het apartheidsregime.

* In 1972 stond hij aan de wieg van een overkoepelende organisatie, de Black Peoples Convention (BPC -klikken). Toen hij werd gekozen als leider van de BPC, greep het apartheidsregime in.

* Tussen augustus 1975 en september 1977 werd Biko viermaal door het apartheidsregime opgepakt en langdurig ondervraagd. Op 21 augustus 1977 werd hij opgesloten in Port Elisabeth. Hier werd hij telkens voor verhoor meegenomen naar het hoofdbureau van de politie.

* Op 7 september constateerden artsen verwondingen aan zijn hoofd. Neurologische complicaties negeerden zij. Vijf dagen later verloor Biko het bewustzijn.

* De aanwezige arts adviseerde ziekenhuisopname, waarop Biko naakt in de achterbak van een Land Rover naar Pretoria werd getransporteerd. De 1200 km lange rit duurde 12 uur. Enkele uren na aankomst in de Pretoria Central Prison overleed hij, 30 jaar oud en alleen op de vloer van zijn cel.

* De lijkschouwing wees uit dat hij was gestorven aan ernstig hersenletsel en inwendige kneuzingen. Sinds maart 1976 was hij de 19de gevangene die onder verdachte omstandigheden overleed. Bij zijn begrafenis waren ongeveer 15.000 mensen aanwezig onder wie diplomaten uit 12 westerse landen.

* Het bericht rond Biko’s brute dood veroorzaakte wereldwijd protest. Biko was inderdaad overleden aan hersenletsel, maar het bleef onduidelijk wie hiervoor verantwoordelijk was. De drie betrokken artsen werden vrijgepleit.

* Steve Biko werd een martelaar en symbool van het zwarte verzet tegen het apartheidsregime. Er volgden films en liederen.

* Na de politieke ommekeer in 1990 werd in Zuid-Afrika een Waarheids- en Verzoeningscommissie ingesteld. Twintig jaar na dato bekenden vijf ex- politieagenten dat zij verantwoordelijk waren voor Biko’s fatale verwondingen.

(bewerkt uit Wikipedia)

De ‘grot van Lascaux’

De  ‘grot van Lascaux’

Op 12 september 1940 ontdekken vier Franse tieners de zogenaamde grot van Lascaux. De grot werd wereldberoemd vanwege een grote hoeveelheid prehistorische schilderingen die op de wanden te vinden zijn.

* De grot van Lascaux bevindt zich in het dal van de Vézère bij Montignac en is wereldberoemd vanwege de grote hoeveelheid goed geconserveerde schilderingen.

* De kunstwerken dateren uit het paleolithicum. Ze werden voor zover bekend tussen de 15.000 en 10.000 jaar geleden gemaakt.

* De grot wordt ook wel de “Sixtijnse Kapel van de paleolithische kunst” genoemd. Sinds 1979 staat de grot op de werelderfgoedlijst van Unesco.

* Waarom de schilderingen duizenden jaren geleden werden gemaakt is nog altijd niet helemaal duidelijk. Volgens sommige wetenschappers gebeurde dat door priesters of sjamanen. Zij zouden Moeder Aarde ermee willen aanporren om de mensen geluk en voedsel te geven.

De ontdekking

* Vier tieners ontdekten de grot doordat er een boom was omgewaaid die daarmee een gat blootlegde. De vier vrienden kropen door het gat en ontdekten de tekeningen al vrij snel in het licht van een kleine olielamp.

* Een dag later keerden de tieners terug met betere lampen. Drie dagen na de vondst brachten ze uiteindelijk een van hun leraren van de vondst op de hoogte en daarna verspreidde het nieuws zich snel.

* In 1961 reeds werd de grot van Lascaux gesloten voor het publiek omdat de schilderingen, door de verstoring van de atmosfeer en belichting, door algen werden aangetast. Voor toeristen werd in de nabijheid van de grot voor een replica gezorgd.

(meer op Historiek je gids in de geschiedenis – rood drukken)

DE DEMOCRATIE STERFT IN CHILI

De Amerikaanse 9/11 2001 (waarover morgen meer) staat niet alleen als belangrijks nieuwsfeit in de geschiedenis. 28 jaar eerder was Chili wereldnieuws , ook op een 9/11…

399px-Stamp_Salvador_Allende ** Op 9 sept 1973 werd de democratisch verkozen socialistische president Salvador Allende (foto L) door de gewapende strijdkrachten van generaal Pinochet opzij gezet.

* Allende overleefde de staatsgreep niet. Tegen een overwicht van coupplegers stierf hij strijdend voor zijn idealen.

* Allende won in 1970 de democratisch verlopen verkiezingen. Zeer tegen de zin van Richard Nixon, de Amerikaanse president.

* ‘De zaken in Chili zijn te belangrijk om ze aan de communistisch gezinde Chileense kiezers over te laten’, meldde Henry Kissinger, Amerikaans minister van buitenlandse zaken.

* Allende was populair bij het volk. Hij zorgde voor gratis maaltijden in de scholen, reguleerde de melkprijzen, bevroor de huurprijzen en begon aan een voorzichtige landhervorming. Toen hij ook overging tot nationalisatie van de koperindustrie waren de Amerikaanse eigenaars ervan not amused.

 

Golpe_de_Estado_1973 topelement128

 

* Door obstructie en sabotage door de rechtse oppositie verslechterde de Chileense economie. Op 29 juni 1973 was er een eerste poging tot staatsgreep. 800 000 mensen protesteerden in de hoofdstad Santiago.

 

Knipsel657 Knipsel157

* Pinochet (boven r) pleegde 11 september 1973 de definitieve staatsgreep. Hij bombardeerde het presidentiële paleis èn viel arbeidswijken aan waar Allende-aanhangers zich hevig verzetten. De president stierf al vechtend. En met hem de democratie in Chili.   (bewerkt uit Wikipedia)

Mao jaagt 30 miljoen Chinezen de dood in

** Op 9 september 1976 overleed de Chinese revolutionair en leider van de Communistische Partij Mao Zedong. Zijn lichaam werd gebalsemd en verplaatst naar een mausoleum op het Tiananmenplein, ook wel bekend als het Plein van de Hemelse Vrede. Op ditzelfde plein had Mao in 1949 de oprichting van de Volksrepubliek China geproclameerd.            (rood drukken voor meer in Historiek)

* Mao Zedong was afkomstig uit een vrij eenvoudige boerenfamilie. In 1921 was hij in Peking betrokken bij de oprichting van de Chinese Communistische Partij (CCP). Mao werd later dat jaar secretaris van de partij.

* Chiang Kai-shek, een nationalist, moest niets  hebben van het communisme. Veel communisten, waaronder Mao, werden vervolgd en vluchtten naar het noorden van het land.

* In 1927 wonnen de aanhangers van de CCP de burgeroorlog van CKS .

* Mao was een van de oprichters van het Chinese Rode Leger. In 1934 werden Mao en zijn mannen, en dat was niet voor het eerst, omsingeld door troepen van Chiang Kai-shek.

* Mao en zijn communisten lukten een uitbraak. Die uitbraak werd bekend als de zogenaamde Lange Mars. Aan de mars namen ongeveer 130.000 Chinese communisten deel.

* Tienduizenden van hen overleefden de mars niet. Mao Zedong wist gedurende de Lange Mars definitief de macht te grijpen in de CCP.

* Mao Zedong riep op 1 oktober 1949 de Volksrepubliek China uit en werd zelf het staatshoofd

Propagandaposter voor de ‘Grote Sprong Voorwaarts’

* Mao was van mening dat het land sneller communistisch gemaakt kon worden dan in het sovjet-systeem dat met een zogenaamde planeconomie werkte.

* In 1958 maakte hij zijn tweede vijfjarenplan voor China bekend. De zogenaamde Grote Sprong Voorwaarts moest van China op korte termijn een economisch supermacht maken.

* Mao had bepaald dat er 700.000 coöperaties en collectieve boerderijen samengevoegd moesten worden tot zo’n 25.000 volkscommunes. Die communes moesten vervolgens zelfvoorzienende eenheden worden die zich op kleine schaal ook konden bezighouden met industrie.

* Volgens Mao was staal de sleutel voor de Grote Sprong Voorwaarts. Ongeveer honderdduizend Chinezen werden daarom van de landbouwproductie weggehaald en te werk gesteld in honderdduizenden hoogovens die, zo bleek al snel, een vrij slechte kwaliteit staal leverden.

* Mao’s Grote Sprong Voorwaarts pakte totaal verkeerd uit. Het land kreeg al snel te kampen met een grote hongersnood die miljoenen levens eiste. Daarnaast kreeg de Volksrepubliek enkele natuurrampen te verwerken.

* Tot ontsteltenis van veel Chinezen liet Mao in 1958 en 1959 zo’n zeven miljoen ton graan reserveren voor de export terwijl zijn landgenoten op grote schaal honger leden. Mao bekommerde zich, op zijn zachtst gezegd, niet erg om hun lot.

* Volgens sommige bronnen zou hij zelfs gespeeld hebben met de gedachte om de namen van de Chinezen te vervangen door nummers. Door het beleid van Mao stierven tussen 1958 en 1961 naar schatting dertig miljoen mensen door ondervoeding en hongersnood.

* Kritiek op zijn bewind was in het openbaar nauwelijks te horen. De CCP controleerde de media en zorgde er voor dat negatieve berichten niet openbaar werden gemaakt.

* Binnen de partij bestond echter wel ongenoegen over de werkwijze van Mao. In 1959 werd de stalinist Liu Shaoqi staatshoofd in plaats van Mao die echter wel partijleider bleef en zo veel macht behield.

* In april 1966 lanceerde de toen 72-jarige Mao de zogenaamde Culturele Revolutie, vastgelegd in het zogenaamde Rode Boekje. Verplicht bezit van alle Chinezen.

* Mao richtte zich daarmee vooral op jongeren. Zij moesten er met hun zogenaamde Rode Garde voor gaan zorgen dat de smaak, gedachten en levensstijl van alle Chinezen zouden gaan voldoen aan de normen van Mao.

* Rode Gardisten hielden huis op grote schaal in China. Wie zich in westerse kleding op straat vertoonde liep groot risico. Mao-pakken waren namelijk de norm.

* Tijdens de Culturele Revolutie werd afgerekend met veel vooraanstaande personen die enige kritiek hadden (gehad) op het beleid van Mao of zich niet helemaal wilden conformeren aan het gedachtegoed van de ´grote leider´.

* Door het optreden van de Rode Garde liep de zaak volkomen uit de hand. Mao zag zich in 1968 daarom gedwongen de garde te ontbinden. Het leger herstelde hierna de orde.

* Mao overleed op 9 september 1976. Zijn lichaam werd gebalsemd en verplaatst naar een mausoleum op het Tiananmenplein. Mao was meer dan veertig jaar partijleider geweest en bijna dertig jaar de verpersoonlijking van zijn land.

* Na zijn overlijden werd hij in China, op veel plaatsen ook letterlijk, van zijn voetstuk gestoten. (bewerkt uit ‘Historiek’, het venster op de geschiedenis)

Lees ook: De Culturele Revolutie: hoe het Chinese volk het Maoïsme begroef

 

Verder op 9 september
  • 1867 – Groothertogdom Luxemburg wordt onafhankelijk van België
  • 1913 – Tijdens een onweer komt een zeppelin in de Noordzee terecht, 14 bemanningsleden komen om. Het eerste dodelijke ongeval ooit met een zeppelin.
  • 1915 – Een Duitse zeppelin bombardeert Londen.
  • 1965 – Tibet wordt een autonome regio van China.
  • 1970 – Feyenoord wint als eerste Beneluxclub de Wereldbeker Voetbal
1 … 11 12 13 14 15 … 30