Categorie: AVONTUUR

Robert Falcon Scott op de zuidpool (1912)

Robert Falcon Scott in zijn hut op Cape Evans (ca. 1911
Robert Falcon Scott werd vooral bekend voor zijn poging om als eerste mens de geografische zuidpool te bereiken.
17 Januari 1911 vertrok Scott met de Terra Nova, zijn poolvaarder voor een  expeditie naar de zuidpool. Onderweg ontving hij een telegram van die andere ontdekkingsreiziger …Roald Amundsen. De Noor vertelde hem dat ook ook hij op reis was naar de zuidpool. Scott kreeg dus concurrentie…

 

* De omstandigheden waren erg slecht voor Scott en zijn expeditieleden. Het ijs begon immers reeds te dooien en dat zou in grote mate de voettocht naar de zuidpool bemoeilijken.

* Halverwege januari kwamen Scott en zijn mannen eindelijk in de buurt van de zuidpool en … Een van de expeditieleden, Henry Bowers, zag iets wapperen in de verte…

* Het bleek een Noorse vlag te zijn. Roald Amundsen was hen voor geweest. De Britse reizigers arriveerden dus als tweede expeditie op de geografische zuidpool en troffen daar , behalve een vlag ook een telegram van … Roald Amundsen aan.

* Op de terugweg van de zuidpool overleden zowel Scott als de vier andere Britse expeditieleden. Enkele expeditieleden die achtergebleven waren in Cape Evans gingen op zoek en… troffen de expeditieleden Robert Falcon Scott, Henry Bowers en Edward Wilson dood in hun tent aan.

* De twee andere expeditieleden, Edgar Evans en Lawrence Oates, bleken al eerder te zijn overleden en werden nooit teruggevonden.

* In de tent van Robert Falcon Scott werd ook een dagboek gevonden. Op 29 maart 1912 schreef Scott hierin de laatste woorden …

“In Gods naam, denk aan onze nabestaanden.”

Zie ook – Lijst van ontdekkingsreizigers
…     en – Robert Falcon Scott en zijn reis naar de zuidpool

Amelia Earhart vliegt over de Atlantische Oceaan

/
Amelia Earhart vliegt als eerste vrouw over de Atlantische Oceaan (1928)
Amelia Earhart (Smithsonian Institution)

Op 18 juni 1928 stak Amelia Earhart als eerste vrouw in de geschiedenis per vliegtuig de Atlantische Oceaan over. Ze deed dit huzarenstukje … als passagier.

Luchtvaartpionier Charles Lindbergh had de oceaan kort daarvoor als eerste piloot solo overgestoken. Earhart werd door haar prestatie ook wel Lady Lindy genoemd, een bijnaam die verwees Lindbergh.

Earhart was absoluut niet blij met deze bijnaam. De Amerikaanse maakte haar vlucht in een Fokker F-VII, maar vloog zelf niet hoewel ze wel de titel ‘gezagvoerder’ kreeg.

Earhart maakte in 1932 wel definitief naam als luchtvaartpionier door ook solo de Atlantische Oceaan over te vliegen. De vlucht duurde 15 uur en 8 minuten en leverde haar veel roem op.

De pilote vloog van Canada naar Ierland en ontving van de Amerikaanse regering het Distinguished Flying Cross.

De Amerikaanse maakte in 1937 haar laatste vlucht. Samen met navigator Fred Noonan wilde ze om de aarde vliegen. Na enkele tussenstops steeg het vliegtuig op 29 juni 1937 voor het laatst op vanaf Nieuw-Guinea.

  Vermoedelijk raakte het toestel door een navigatiefout uit koers en stortte het in zee. De marine zette een grootscheepse zoekactie op touw. Het vliegdekschip Lexington stuurde maar liefst zestig vliegtuigen op pad om de oceaan af te zoeken naar Earhart en Noonan.

Ondanks de grootschalige zoekactie werd er nooit iets van het tweetal teruggevonden. Op 5 januari 1939 werd Earhart officieel dood verklaard.

*** Hier meer artikels over de geschiedenis van de luchtvaart
Boek: De expeditie van de gebroeders Wright – Pioniers van de luchtvaart

Verder op 18 juni …

              1155 – Frederik I Barbarossa wordt in Rome door paus    Adrianus IV gekroond tot keizer van het Heilige Roomse Rijk.

  • 1815 – Slag bij Waterloo
  • 1930 – Oprichting van het Nationaal Instituut voor de Radio-omroep (NIR), de Belgische officiële radio.
  • 1983 – Sally Ride is de eerste Amerikaanse vrouw in de ruimte.

DE BEELDENSTORM.

VUREN zocht het op 218

 

DE BEELDENSTORM

 

Vele  kijkers  volgen met belangstelling de serie “ De Geschiedenis van Vlaanderen “ op VRT .

Voor de eerste keer kwam er zondag een onderwerp aan bod waarbij  we konden onderzoeken in hoeverre zoiets in die periode rond 1566 ook in Veerle zou gebeurd zijn .

* Al wat er tevoren werd uitgezonden was wel boeiend , maar eigenlijk ver van ONS bed. Zelfs met de Slag van de Gulden Sporen hadden wij uiteindelijk weinig te maken , tenzij er een aantal ridders uit onze buurt aan de Franse kant zouden meegevochten hebben , wat de meesten na de test “schild en vriend” met hun leven moesten bekopen…

* Daarom was De Beeldenstorm zo welgekomen . Zijn er in die periode vanaf 1566 ook dergelijke verwoestingen opgetekend in ons dorp of in de onmiddellijke omgeving ?

* In de Averboodse abdij was het een jaar van tevoren duidelijk dat er iets aan de hand was, want de kloostergemeenschap bewapent zich door hellebaardiers in dienst te nemen ! Die moeten worden ingezet om een aantal bosgeuzen weg te houden , die er soms willen inkwartieren of die ook de abdij soms afpersen … die benaming GEUZEN wijst inderdaad op mensen die het protestantse geloof aanhangen .

* In 1572 was er een tweede spoor van die godsdienstoorlog . Willem van Oranje moet door onze streek naar huis vluchten , achtervolgd door de troepen van Alva .Maar ook die laatsten plunderen en doen opeisingen .

* Die Nederlandse troepen , Staatse troepen genoemd ,zullen in 1578 weerkomen .Dan veroorzaken zij wat JL Machielsen de Averboodse Beeldenstorm noemt . Die Staatse troepen hebben dan geruime tijd hun basis in Aarschot .

* Wij weten niet met zekerheid of het diezelfden waren die in die periode een deel van ons dorp hebben verwoest.

In het Registrum Pastorale is achteraf geschreven : Ten tijde van de Hollandse Opstand in de 16e eeuw , zijn de kerk , de pastorij en alle voornamere huizen verwoest , geplunderd en in brand gestoken zodat vele jaren lang geen enkele pastoor hier kon verblijven , maar zich moest schuilhouden in de omtrek .

Dit is wel een aanvulling achteraf , maar dat er hier geen enkele pastoor nog durfde wonen is wel door andere originele teksten bevestigd.

* Om de sfeer van die tijd te schetsen heeft de VRT- uitzending toch wel geholpen . Die periode van oorlog tussen Calvinisten en Katholieken is ook bij ons niet ongemerkt voorbijgegaan! Maar hier ben ik ook weer gestoten op een “ serendipityverschijnsel “ . Je vindt interessante dingen waar je niet aan het zoeken was. Uit die tijd stammen heel wat mooie geuzenliederen die vooral uit protestants- Nederlandse kant komen .

* Maar ik heb wel een tekst gevonden die gemaakt en gezongen werd TEGEN het stukslaan van al die heiligenbeelden . Zijn naam is “Roomsche Klacht “ tegen de de beeldstormerij en de andere “geweldenaarijen “ der calvinisten .

In de inleiding van de tekst staat : het was alsof God de trouwe aanhangers der oude kerk gansch verlaten had !

Hoe lang , o Heer , hoe lang salt syn

Dat u uw vyant sal onteeren ?

Is dan oneyndelyck den termyn

Dat sy u blyven blasphemeren?

 

Och ! Houdt uw handt niet langher stil

Te straffen dese gheus-ghesellen ‘

Ghy hebt de macht , hebt ooc den will

‘t syn vyanden, ‘t syn rebellen!

 

Ghy syt ons coninck ende Heer,

Ghy weet het wat er wordt ghedaen ,

Laet kerckenschenders nimmermeer

Onghecastydt dus henen gaan!

 

Nu nog de melodie terugvinden! Dan is er weer een erfstuk gered!

LOUIS VUREN

 

Harold Popplestone werd 100

Krijgsgevangen op ‘de Brug’ in Veerle.

  • Harold Popplestone werd geboren in Leeds (Yorkshire, GB) op 6 februari 1923. Hij wordt vandaag 100.
  • In 1941 tekent de 18-jarige als vrijwilliger bij de Royal Air Force en krijgt zijn opleiding in Rhodesië, nu Zimbabwe.
  • In 1942 wordt Harold ingedeeld bij de 16eT.U. (Operating Trainng Unit te Heyford) als navigator op Wellington bommenwerpers.

  • Stalag IV B, Muhlberg on Elbe on arrival there in October 1943 In de nacht van 16 op 17 juni is er een raid op Keulen. Harold is bomrichter op de Lancaster ED487.

  • “Omwille van te lage bewolking is een pathfinder dropping niet mogelijk “
  • Terugweg via Aken noordwest naar Bardney.
  • DE FATALE VLUCHT
  • “Staartschutter meldt Duitse nachtjager – we worden onder vuur genomen – we staan in brand –  twee binnenste motoren vallen uit – order tot verlaten van het vliegtuig”
  • “Even na 01.00 u. en bengelend aan mijn parachute hoor ik de impact van onze neerstortende bommenwerper in de … Swinnebroeken Vorst Laakdal. Vier van de zeven bemanningsleden later hierbij het leven”
  • “Ik land in een korenveld – verstop mijn parachute – vertrek westwaarts – vermijd huizen en blaffende honden”
  • “Een jonge landbouwer geeft mijn positie aan door met een stok Brussel en Antwerpen in het zand te tekenen”
  • “Aan het eind van het pad word ik opgewacht door een vrouw die me , tot mijn grote verbazing , aanspreekt in het Engels, mijn moedertaal”
  • “Alice Moore (uit het Britse Maclesfield) nam me in huis en de jonge oorlogsweduwe Ludovica Huygens bakte voor mij de dikste biefstuk die ik ooit gezien heb. Prachtvrouwen.”
  • “Ik overnacht bij een jong mijnwerkersgezin – Omdat in hen niet  in gevaar wou brengen, vertrok ik reeds in de vroege ochtend.”
  • KRIJGSGEVANGEN
  • “Pas op weg naar … werd ik krijgsgevangen genomen en naar het gemeentehuis van Veerle gebracht“
  • “Later op de dag werd ik in een wagen geduwd, want de plaatselijke commandant wou absoluut mijn parachute te pakken krijgen.”
  • Van die actie maakte fotograaf Jef Mertens (Jefke Pertret) stiekem deze opname.

“Via Antwerpen verhuisde ik naar het krijgsgevangenenkamp Dulag Luft in Op Uberursel”

  • EINDELIJK WEER THUIS
  • “Oktober 1943: transport naar Wehrmacht Stammlager IV B in Muhlberg am Elbe””
  • “22 april 1945 wordt het kamp door de Russen bevrijd”
  • “In mei 1945 word ik via Brussel met een Halifax overgevlogen naar Oakley”
  • Na twee jaar ellende en ontbering eindelijk terug thuis.
  • “1945 gehuwd – onze dochter werd geboren in 1947″
  • “In 1950 behaalde ik mijn diploma boekhouding – in november emigreerden we met zijn drietjes naar Zimbabwe. Mijn echtgenote overleed er in 1985″
  • “Ben hertrouwd in 1989. Onder het regime van president Mugabe verslechterde de toestand er zodanig dat we voor de tweede maal emigreerden. Ditmaal naar Australië”
  • “In 1993 bezocht ik de graven van mijn mede-bemanningsleden van de Lancaster ED487 op het Schoonselhof in Antwerpen”
  • “Als 100 jarige vraag ik me nog steeds af waarom ik alleen zoveel geluk heb gehad en zij niet”
  • De wereld is een klein dorp – ook al ligt dat dorp “down under” maar Google translate is niet veraf.

***  Geachte lezer(es) Felicitaties voor Harold’s 100e verjaardag kan je meteen sturen naar dochter Margie.   margie.pakeman@gmail.com

 

 

 

 

 

2011: Marktplein Veerle – Ivo Mertens en Alan Popplestone, de zonen van…(juist).

 

Australië ex-boevenland

 Australië is een overwegend wit land. Maar hoe kwam dat, wat is zijn geschiedenis?

* De eerste Brit in Australië was kaperskapitein William Dampier die er in 1688 voet aan wal zette. Net als de Hollanders was hij weinig onder de indruk van wat hij aantrof. In die tijd waren er veel negatieve verhalen over Australië waardoor er bij de Britten nauwelijks interesse was voor dit nieuwe land.

* Maaaarrrrrr, honderd jaar later was Groot-Brittannië de grootste zeemacht ter wereld en kreeg kapitein James Cook(foto)de opdracht van de Admiraliteit van Engeland een groot gedeelte van het nieuwe land te claimen.

** Op 29 april 1770 zeilde Cook met zijn schip Endeavour de Botany Bay binnen, in het huidige Sydney.

* Het nieuwe gebied had gelijkenissen met Wales en werd door Cook “New South Wales” genoemd. Plantkundige Joseph Banks was meegevaren met de Endeavour, en werd enthousiast over de aangetroffen flora en fauna en over het binnenland. Volgens hem was dit nieuwe land zeer geschikt om te koloniseren.

** Niet veel later , nog in 1770 zette Cook ook voet aan wal op het deel van Australië dat nu Queensland is. Toen Cook en zijn bemanning hier aan land kwamen, zagen ze sporen van aboriginals, de lokale Gooreng Gooreng-stam.

** Naar schatting stamt een derde van de huidige Australische bevolking af van Britse criminelen die in de achttiende eeuw naar Australië werden verbannen. Gewoon omdat de gevangenissen in Engeland overvol zaten. Velen lieten zich niet pramen om hier een nieuw leven te starten.

** 18 jaar na Cook , in 1788 voer een eerste lading criminelen naar Botany Bay.  De meeste opvarenden hadden maar een kleine straf op hun naam staan. Andere criminelen, zoals tegenstanders van de koning van Groot-Brittannië, werden ook weggestuurd naar Australië, samen met de boeven die nog veel grotere misdaden hadden gepleegd. In Brittannië kon je zelfs de doodstraf vermijden door te verhuizen naar Australië. De strafkolonie werd verder aangevuld met schepen vol echte kolonisten.

** Rond 1800 heerste er ontzettend veel armoede in de opkomende steden van Groot-Brittannië, wat weer leidde tot talloze hongerige mensen die broden gingen stelen op de markt. De gevangenissen raakten overvol. De oplossing? Op een schip naar Australië zetten!

***  Veel gevangenen bleven in Australië wonen nadat ze hun straftijd hadden uitgezeten. Het bleek toch een erg mooi en vruchtbaar kustland te zijn. Jaren later hoorden men in Engeland fantastische verhalen over het verre Australië. En zo verhuisden er ook weer kolonisten … uit vrije wil.

de eerste auto ooit

Carl Friedrich Benz (1844-1929) werd op 25 november 1844 in Karlsruhe geboren. Hij studeerde aan de technische school in Karlsruhe. In 1883 richtte hij in Mannheim een fabriek op voor de productie van industriële machines.

* Benz ontwikkelde verschillende tweetaktmotoren. Later ook een wagen met een watergekoelde viertaktmotor. Carl Friedrich was overal de eerste. Hij verzamelde een mooie collectie patenten.

** Met zijn driewieler, de eerste auto ooit, maakte hij in 1885 een eerste tochtje. Op 29 januari 1886 , vandaag ‘nog maar’ 137 jaar geleden, kreeg hij weer een patent meer voor zijn uitvinding.

* Zes maanden later introduceerde Benz zijn eerste voertuig met benzinemotor.

* Nog twee jaar later reed zijn echtgenote Bertha Benz met de Benz Patent Motorwagen van Mannheim naar Pforzheim, een tocht van ongeveer 100 kilometer.

Driewieler met verbrandingsmotor

* Van de driewieler met een vermogen van 0,75 pk bouwde de firma in Mannheim een kleine serie. Die driewieler werd ook in het buitenland aan de man gebracht. Het voertuig kon een (waanzinnige) snelheid van 16 kilometer per uur ontwikkelen (vergelijkbaar met een snel gehandicaptenkarretje van nu).

* Voor de driewieler ontwikkelde Carl Benz het differentieel, de riemaandrijving en de autoband. De door Benz gebouwde eerste auto bevindt zich in een (foto) Münchens museum.

* Carl Benz kreeg in 1905 ruzie met zijn aandeelhouders en vertrok uit het bedrijf. Hij richtte ‘Benz und Söhne ‘ op. En jawel, dit bedrijf werd na het vertrek van Carl Benz in 1906 effectief voortgezet door zijn zonen. Het bedrijf werd een toeleverancier van Mercedes-Benz. Carl Benz overleed op 4 april 1929 in Ladenburg. Hij werd 84.

* In de volgende jaren ontstond de autofabriek die vele modellen voortbracht en aan veel mensen werk bood.

* Mercedes Benz is nog altijd een merknaam die vertrouwen inboezemt. Zelfs in het elektrische tijdvak. Om van de F1 nog maar te zwijgen.    (bewerkte tekst van Ruud van Capelleveen)

DRE EN FONS VAN HAELST

GARAGISTEN DRE EN FONS VAN HAELST … EEN BEGRIP IN VEERLE
. (verscheen reeds vorig jaar)
.
De familie Van Haelst werd/wordt in Veerle nog steeds geassocieerd met garage- en sleutelwerk. Sleutelen aan machines en motoren allerlei.
.
Ik geloof niet dat er ooit een motor zo onwillig was dat de broers Van Haelst hem niet aan de praat kregen.
.
De broers André en Fons hebben een flink stuk van hun leven tussen rijdend materieel doorgebracht. Dat hadden ze mee van hun vader Gust, Nederlander van origine. Hun zonen Jan en Gust traden in zijn voetsporen en zetten de familietraditie verder. Ook kleinkinderen zijn gebeten door de microbe.
.
Gust Van Haelst was een Hollander die in België, op de bekende Eindhoutse ” Ossestal”, uit een Belgische moeder en een Nederlandse vader van net over de grens werd geboren.
.
Als Nederlander was Gust ‘soldaat van Oranje’ in de periode van de eerste wereldoorlog 1914-1918. Maar omdat Nederland neutraal bleef in die oorlog deserteerde Gust door onder de immens lange grens van prikkeldraad naar België te vluchten.
Voorgoed, want leven in België beviel hem stukken beter dan in Nederland.
.
EASY RIDER
.
Gust ging vroeg alleen wonen. Uit werken gaan, vaak voor perioden van enkele dagen tot een week, deed hij met zijn “tuffer”, een Harley-Davidson. Daarmee werd hij ook de eerste ‘easy rider’ van Veerle. Soms deed hij ook dagenlang gewoon niks en ging hij wel eens aan de rol met een toevallige kennis. In die dagen werd immers niet met werkuren geteld.
.
Tussen zijn huis in de Pastorijstraat en de Oude Geelsebaan startte Gust een diamantslijperij op waarin een 20-tal mensen werk vonden. Lang heeft die zaak niet gedraaid want putten boren was zijn echte specialiteit. Bij de molenaars in de wijde omtrek aan stoom-, gas- en elektrische motoren werken zijn passie.
.
De technieken die daarvoor vereist waren, leerde hij ‘uit zijn eigen’. Ook de camions uit die tijd kenden al spoedig geen geheimen meer voor hem, de luxe-voituren evenmin. Gust kon gewoon alles herstellen.
.
KIJKEN EN EXPERIMENTEREN
.
Zoons André en Fons traden zoveel jaren later in de voetsporen van hun vader. Net als hij leerden ze de diverse stielen door heel goed te kijken en veel te experimenteren. De leerschool van het leven, zeg maar.
.
Na de laatste wereldoorlog kozen Gust en zonen Van Haelst, naast de putboringen, eerst voor de NSU-“tuffers”, jaren later ook voor de NSU-auto’s. De stijgende welvaart onder de mensen in de jaren 1950/1960 was daar niet vreemd aan.
.
De Van Haelsten vroegen en kregen meteen een agentschap en hadden daardoor een monopoliepositie in de streek. Andere merkverdelers waren er nog niet.
De slijperij werd omgebouwd en uitgebreid tot een heuse garage waar elke automobilist met zijn technische problemen terecht kon.
.
EERSTE WERD OOK LAATSTE LES
.
In 1960 reisde vader Gust naar Neckarsulm voor een eerste NSU-fabrieksbezoek en voor zijn eerste technische lessen. In het leslokaal werd hij evenwel onwel en minuten later was hij dood.
Enkele dagen na de begrafenis van Gust werden de eerste twee NSU-wagens in Veerle geleverd. Er zouden er nog heel veel volgen.
.
In België waren Dré en Fons één van de eerste dealers van NSU. De auto’s werden vanuit Niel aangeleverd. Regelmatig moesten de broers in Niel en Brussel naar de les, want niet iedereen kon zo maar een NSU open- en dichtgooien. Een Duitse technicus uit de fabriek in NeckarSUlm (zie je NSU zitten?) kwam hun de knepen van het vak leren.
.
NSU werd een voltreffer in Veerle en omgeving. “Zekere koude winterzondagmorgen ging ik te voet naar de mis”, herinnert André zich alsof het gisteren was. “Op het kerkplein stond het vol NSU’s van andere kerkgangers. Ik kreeg het er helemaal warm van. Spijtig dat daar geen foto van bestaat.”
.
RIJBEWIJS EN CO
.
“In het begin van de jaren 1960 bestond er nog geen rijbewijs”, vertelt André verder.
” Dat kwam er pas in …1967/’68.
 * citaat … Wie met de auto wil rijden, heeft een rijbewijs B nodig. U moet slagen voor een theorie-examen en een praktisch examen. Theorie-examen vanaf 17 jaar, praktijkexamen vanaf 18 jaar.
* Wie daarvoor 18 was mocht zonder meer achter het stuur kruipen. Achter de voormalige slijperij en de nieuwe garage lag een stuk wei met schroot van de garage. Daar brachten we de mensen de elementaire begrippen van autorijden bij: starten, vertrekken, stoppen, versnellingen gebruiken ...”
.
“Als ze dat onder de knie hadden gingen we met hen de weg op. Voor sommige was dat de gelegenheid om NIET toe te passen wat ze dagen lang geleerd hadden: te bruusk stoppen, te hevig optrekken, van derde versnelling in achteruit schakelen … Je kan het niet bedenken wat er allemaal fout kon gaan of het gebeurde ook.”
.
André : “Het mooie liedje kon evenwel niet blijven duren. Begin 1970 kwam NSU uit Neckarsulm met een grote wagen op de proppen, een regelrechte bedreiging voor VW.
Het kapitaalkrachtige VW was echter bij de pinken, gooide op het salon van Zwitserland een grote doek over de NSU en kocht prompt de NSU-fabriek op. De nieuwe NSU werd een jaar later met een andere naam en met succes door VW op de markt gebracht.”
.
MAZDA EN SEAT
.
“Voor ons was het NSU-verhaal toen ten einde. Meteen werd overgeschakeld op Audi (toen nog bij VW) en Mazda, een nieuwkomer uit Japan. Audi was in die dagen niet te vergelijken met hun wagens van nu. Alles kon er stuk aan gaan, tot de zetels toe. Het Japanse Mazda daarentegen werd een voltreffer. In ons beste jaar verkochten we 145 wagens, bijna allemaal Mazda’s.”
.
Zoon Jan heeft het beroep van André overgenomen en verkoopt Mazda, Gust drukt de sporen van vader Fons en brengt Seat aan de man.
.
(Fons overleed eind januari 2020 – André is een nog vrij flukse 90-plusser) – eigen foto’s.
.
Het absolute einde … vorig jaar februari 2022 – het werkhuis wordt gesloopt – André pinkt een traan weg – een stuk geschiedenis wordt met de grond gelijk gemaakt (klikken voor vergroting)
.

AMERIKA AL VEEL LANGER ONTDEKT

Het klinkt voor sommigen wellicht een beetje verrassend, want niet Christoffel Columbus noch de Viking-avonturiers zijn de echte ontdekkers van Amerika.

* De echte ontdekkers van het continent zijn de allereerste mensen die zowat zestienduizend jaar geleden Amerika binnentrokken – en die andere zorgen hadden dan ‘een nieuw werelddeel ontdekken’ .

* Hoe hun boten eruitzagen, weten we niet. Kano’s van huiden of uitgeholde boomstammen zijn waarschijnlijk een goede gok.

* De ontdekkers kwamen alleszins uit Azië en ze zochten gewoon een plaats om te wonen, te jagen en te vissen.

* Lange tijd hebben de geschiedenisboeken de eerste bewoners van Amerika beschreven als mensen die 13 of 14 000 jaar geleden, tijdens de laatste ijstijd, over de Beringstraat wandelden.

* Vanuit Alaska zouden ze, toen de ijstijd op zijn einde liep en de gletsjers zich terugtrokken, langs een ijsvrije corridor door Canada de rest van het Noord-Amerikaanse continent bereiken, snel uitzwermen en niet veel later ook naar Zuid-Amerika trekken.

* De jongste jaren zijn evenwel steeds meer aanwijzingen gevonden dat de eerste kolonisten van Amerika nog duizend of meer jaren eerder arriveerden, en dat ze vanuit Alaska per boot de kust volgden naar het zuiden. In een mum van tijd zouden ze zich zo langs de hele westkust van Noord- en Zuid-Amerika verspreid hebben, vanwaar ze vervolgens landinwaarts trokken.

* Dat scenario krijgt nu een sterke duw in de rug, door de koolstofdatering van archeologische vondsten uit Cooper’s Ferry in het westen van Idaho. Botten en houtskool (resten van vuur) uit Cooper’s Ferry blijken zowat 16 000 jaar oud te zijn. Dat betekent dat er in Idaho al mensen leefden toen de ijstijd nog volop bezig was en er nog geen ijsvrije corridor door het westen van Canada liep, want die opende zich pas 14 800 jaar geleden.

* Het is ook onwaarschijnlijk dat kolonistenfamilies duizenden kilometers te voet over een ononderbroken dikke ijskap trokken. Ze moeten dus langs de kust gekomen zijn, per boot.

* Ze vaarden zuidwaarts, leefden van vis en de jacht op zeedieren als robben, tot waar het ijs ophield en ze aan land konden gaan of stroomopwaarts een rivier opvaren, het binnenland in.

(30 november 2019 verschenen in De Tijd)

Ivan de Verschrikkelijke

Op 16 januari 1 547 wordt Ivan Grozny de eerste tsaar van Rusland. In het westen is hij vooral bekend als Ivan de Verschrikkelijke.

* Ivan de Verschrikkelijke wordt in 1 530 geboren onder de naam Ivan Glinsky, als zoon van de Grootvorst Vasili III. Bij ons in het westen is keizer Karel V aan de macht.

* Zijn vader overlijdt als Ivan drie jaar oud is en zijn moeder, Jelena Glinsky, wordt daarop vorstin. Zij veracht de Russische edellieden, de bojaren, en wordt na vijf jaar – waarschijnlijk door deze bojaren – vermoord.

* De dan achtjarige Ivan wordt betrokken in een hevige machtsstrijd tussen twee bojaren-families, de Sjoejski’s en de Bjelski’s. Moord, martelingen en verbanningen waren aan de orde van de dag. De jonge, leergierige en intelligente troonopvolger wordt door de bojaren minachtend behandeld en aan zijn lot overgelaten.

* Hij en zijn doofstomme broer Yuri verhongeren bijna. Ivan ontwikkelt een haat tegen de bojaren, waarop hij later wraak zal nemen.

* Als Ivan 13 is, is hij het beu en laat hij Andrej Sjoejski – een bojaar die op illegale wijze de macht heeft gegrepen – opeten door hongerige jachthonden.

* Ivan heeft inmiddels de meedogenloosheid van de bojaren in zijn paleis overgenomen en houdt zich bezig met drinken, het aftuigen van mensen en het verkrachten van vrouwen, die hij vervolgens laat ophangen, levend laat begraven of voor de beren gooit. Afschuwelijke dingen.

* Op 16 januari 1547 laat hij zich tot tsaar kronen, een nog hogere rang dan zijn vader die Grootvorst was. In datzelfde jaar trouwt hij met Anastasia Romanov, een deugdzame vrouw, vermoedelijk zijn enige liefde, die zijn wreedheid enigszins in toom weet te houden.

*** even drukken en  Lees hier meer over Ivan IV de Verschrikkelijke

 

Verder op 16 januari …

27 v.Chr. – De Romeinse senaat verleent aan Octavianus de titel Augustus.

1969 – Jan Palach steekt zichzelf in brand op het Wenceslasplein in Praag uit protest tegen de teruggedraaide hervormingen van de Praagse Lente

1979 – Sjah Mohammed Reza Pahlavi verlaat gedwongen Iran. Ayatolla Komeini volgt hem op.

 

* Ook geschiedenisliefhebber? Volg ‘Historiek’.

HET Panamakanaal

Het Panamakanaal is een 81 kilometer lange waterweg in Midden-Amerika. Aan het begin van de twintigste eeuw aangelegd om de Atlantische en de Grote Oceaan te verbinden.


* Het kanaal zorgt voor een enorm economisch gewin, aangezien het scheepvaartverkeer niet meer om Argentinië heen hoefde. Vele duizenden kilometers winst.

* De landengte van Panama verbindt Noord- en Zuid-Amerika is de strook land waar de continenten op hun smalst zijn: tussen de 50 en 200 kilometer.

De Spanjaarden begrepen dit in de 16de eeuw al. Een handelsroute doorkruiste de landengte.

* Tussen 1850 en 1855 legde een Amerikaanse onderneming een spoorlijn over de landengte aan waardoor de staten aan de westkust (Oregon, en in 1848 Californië – waar een goudkoorts uitbrak – beter ontsloten werden.

Het was toen voor zowel vracht- als passagiersvervoer sneller om met een schip naar Panama te varen, daar de trein te nemen, en vervolgens met een ander schip naar Californië te varen, dan  door de woestijnen van het zuidwesten te reizen of om Zuid-Amerika heen te varen.

* De eerste poging om een daadwerkelijk kanaal uit te graven was een Frans project onder leiding van ingenieur Ferdinand de Lesseps, de man van het in 1869 geopende Suezkanaal.

.

1 januari 1880

.

* Op 1 januari 1880 begonnen de werkzaamheden aan een kanaal op zeeniveau, zonder sluizen. De ingenieurs hadden zich echt verkeken op de moeilijkheden van het werk. Het lastige terrein en het regenachtige klimaat zorgden voor aardverschuivingen en aardbevingen.

* Nog erger waren de tropische ziektes. In de tropische hitte en vochtigheid eisten malaria en gele koorts hun tol en meer dan 20.000 arbeiders stierven. In 1889 was het project failliet en moest men de bouw opgeven.

* De Verenigde Staten met de energieke president Theodore Roosevelt aan het roer deden nu hun invloed voelen. Panama was onderdeel van Colombia, en in 1902 werd er een contract met Colombia gesloten om in Panama een kanaal uit te graven. Voor de Amerikaanse handel en invloed op het wereldtoneel was het kanaal te belangrijk om het project te laten sterven.

* In 1904 herbegonnen de werkzaamheden . De echte aanleg pas in 1906 . Meer dan 60.000 arbeiders, voornamelijk zwarten uit het Caribische gebied, groeven zich met stoomgraafmachines en dynamiet een weg door de heuvels en met treinwagons werd het afgegraven materiaal weggevoerd.

* Nieuwe medische kennis zorgde ervoor dat malaria en gele koorts binnen de perken werden gehouden, al stierven er nog steeds zo’n 5 000 mensen door de slechte arbeids- en leefomstandigheden.

** In 1914, tien jaar na het begin van de bouw, werd het kanaal ingehuldigd. Het Amerikaanse schip Ancon voer als eerste ooit door het kanaal.

* Met het kanaal waren de Amerikaanse oost- en westkust beter verbonden en konden – en kunnen – de VS hun invloed op zowel de Atlantische als de Grote Oceaan doen gelden. Het kanaal geldt ook als de grens tussen de beide Amerika’s, Noord en Zuid. In en om het Panamakanaal worden nog haast voortdurend werken uitgevoerd om nog grotere schepen toe te laten en handelsruimten uit te breiden.

*** De Aalsterse baggeraar Jan de Nul is hier een begrip. ( Jan is wijlen , zijn kinderen doen verder) Het Belgische bedrijf heeft wereldwijd meer dan 130 werven.

1 2 3 … 6