Categorie: GESCHIEDENIS

The 4th of July

 ‘Independence Day’ (Onafhankelijkheidsdag –  The 4th of July) is in de Verenigde Staten van Amerika een nationale feestdag . Eén , jawel , want de Amerikanen hebben op geregelde tijden nog wat te vieren. De lijst is lang. Maar …The 4th of July is de voornaamste.

* Op 4 juli  herdenkt men de aanname van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring van 4 juli … 1776 .

* In deze verklaring werd de onafhankelijkheid van de VS tegenover het koninkrijk Groot-Brittannië bevestigd.

* De ‘Fourth of July’ wordt veelal geassocieerd met parades, barbecues, picknicks, honkbalspelletjes, vuurwerk en verschillende andere publieke – en privégelegenheden.

**  De Amerikanen vieren hun Onafhankelijkheidsdag op 4 juli, maar de stemming waarbij de Verenigde Staten zich losmaakten van Engeland vond plaats op 2 juli 1776.

* Achter de keuze voor 4 juli ligt de rivaliteit van John Adams, de man die de stemming zodanig wist te organiseren dat de onafhankelijkheid een meerderheid kreeg, en Thomas Jefferson, die het document opstelde dat er voorgoed mee verbonden is. De variant van Jefferson haalde het van Adams.

* Overigens werd dat onderstreept door zowel Jefferson als Adams die , je kan het nauwelijks verzinnen,  op 4 juli 1826, precies vijftig jaar na de Onafhankelijkheid, samen hun laatste adem uitbliezen …

* Pas in 1800 begon men de vierde juli te vieren, en ook dat was onderdeel van de partijpolitieke strijd die toen vorm begon te krijgen. Het waren namelijk de volgelingen van Jefferson, de Republicans (niet te verwarren met de latere Republikeinen van Lincoln) die hun tegenstanders, de Federalisten, voortdurend om de oren sloegen met de Onafhankelijkheidsverklaring.

* De Federalisten stonden een sterke federale staat voor, Jefferson en zijn volgelingen zagen meer in sterke staten in een los federaal verband. Bij dit laatste paste een verheerlijking van de Onafhankelijkheidsverklaring, waarbij en passant de rol van Jefferson als opsteller danig werd overdreven.

* De Republikanen lazen op 4 juli ceremonieel de tekst van de Onafhankelijkheidsverklaring voor . Toen Jefferson in 1801 president werd, werd de ‘Fourth of July’ algemeen .

Alhoewel 4 juli bijna iconisch is voor de Amerikanen, claimen sommigen dat de datum zelf een beetje arbitrair is.

* New Englanders hebben de Britten bevochten sinds april 1775. De eerste motie in het Amerikaans Congres voor onafhankelijkheid werd gemaakt op 8 juni. Op 2 juli, na een zwaar debat, stemde het congres unaniem (12-0) maar in het geheim, vóór de onafhankelijkheid ten opzichte van het Koninkrijk Groot-Brittannië.

* Het Congres herwerkte de verklaring tot kort na 11 uur op 4 juli, toen dertien kolonies stemden vóór aanname, en een ongetekende kopie aan de pers vrijgaven (New York onthield zich van beide stemmen).

* Philadelphia vierde de verklaring met publieke lezingen en vreugdevuren op 8 juli. Pas op 2 augustus werd een afdruk getekend door de leden van het congres, maar zelfs die werd geheim gehouden om de leden te beschermen tegen Britse represaillemaatregelen.

* Tegenwoordig is ‘Fourth of July’ een gezellige familiedag, goed voor barbecue, concerten in het park en vuurwerk als toetje. De ‘Fourth of July’ heeft tegenwoordig een hoog braderie-gevoel…aangepast aan de corona-verordeningen.

* Tussen Flag Day (14 juni) en Independence Day (4 juli) vinden de Honor America Days plaats.

Albert II gaat , Filip I komt

Op 31 juli 1993 overleed koning Boudewijn in zijn Spaans buitenverblijf. De kinderloze Boudewijn werd opgevolgd door zijn broer Albert. Albert legde op 9 augustus 1993 de eed af als koning Albert II.

* Bijna 20 jaar later was er de vrij onverwachte troonsafstand (abdicatie) van koning Albert II . Koning Albert had  alleen premier Elio Di Rupo van zijn voornemen op de hoogte gebracht.

* Op 3 juli 2013 las de koning vanuit zijn werkkamer volgende  verklaring voor:

“Ik ben mijn tachtigste jaar ingegaan, een leeftijd die geen enkele van mijn voorgangers in de uitoefening van zijn ambt heeft bereikt. Ik stel vast dat mijn leeftijd en mijn gezondheid mij niet meer toelaten mijn ambt uit te oefenen zoals ik dat zou willen doen.”

“Na een regeerperiode van twintig jaar ben ik van mening dat het ogenblik is aangebroken om de fakkel aan de volgende generatie over te dragen. Ik weet dat prins Filip goed is voorbereid om mij op te volgen,” zei Albert II van België nog.

* Echt troonsafstand deed de koning pas op 21 juli 2013, de nationale Belgische feestdag.

** Prins Filip legde twee uur later in het Belgische parlement de eed af als nieuwe koning van de Belgen , de zevende in de rij.

het huwelijk van de 15de eeuw

Bruisende plekken: het spectaculairste huwelijk van de vijftiende eeuw werd voltrokken in Damme

  • In de reeks “Bruisende plekken” ontdekken VRT-journalist Jos Vandervelden en fotograaf Alexander Dumarey de plaatsen waar ooit mensen feestten, dansten, vierden of genoten. Maar waar de sporen van de geschiedenis zo goed als weggevaagd zijn en voorbijgangers niet beseffen dat ze geschiedenis onder hun voeten hebben. Vandaag …

– Het politieke huwelijk tussen Karel de Stoute en Margareta van York –

* Al jaren werd er gewerkt aan het nieuwe stadhuis van Damme. Maar nog steeds stond het in de steigers toen hertog Karel de Stoute uitgerekend in Damme zijn nieuwe Engelse bruid wilde huwen.

* Eustachius Wyts, de baljuw van Damme bood dan maar zijn eigen woning aan, het huis Sint-Jan. Op 3 juli 1468 voltrok zich hier het huwelijk tussen Karel de Stoute en Margareta van York, het politieke huwelijk van de eeuw, een Bourgondisch huwelijk in alle betekenissen van het woord.

Een aantrekkelijke huwelijkspartij

* De Bourgondische hertogen verzamelden grondgebied met militair geweld, economische gunsten aan adel en clerus, en het ultieme instrument, huwelijkspolitiek.

* Karel de Stoute was 7 jaar toen hij voor het eerst in het huwelijk trad met de twaalfjarige Catharina van Valois.

* Hij was 21 bij zijn tweede huwelijk met Isabella van Bourbon. Beide vrouwen stierven jong. Toen zijn vader Filips de Goede in 1467 overleed, erfde hij een rijk dat spectaculair was uitgebreid. Zijn derde huwelijk moest het Bourgondische rijk nog grootser maken.

* Waar Filips de Goede nog geaarzeld had, stortte Karel de Stoute zich in een alliantie met Engeland. De jonge hertog wilde zich losrukken van de koning van Frankrijk en goede relaties opbouwen met het economisch machtige Engeland.

* De aantrekkelijke huwelijkspartij heette Margareta van York, zuster van de Engelse koning Edward IV. Ze was 22 jaar, een hoogst rijpe leeftijd om uitgehuwelijkt te worden.

* De Fransen lieten nog geruchten verspreiden dat de Engelse koningszuster een zedeloos leven zou hebben geleid met talrijke minnaars. Karel was echter niet te vermurwen, tekende een huwelijkscontract, en tegelijk een nieuw handelsakkoord met Engeland.

Op weg naar Brugge

* Op 25 juni 1468 om 18 uur meerde Margaretha van York, begeleid door een hele Engelse vloot aan in Sluis. In het havenstadje kreeg ze een week om zich in het huis van edelman Gui de Baenst voor te bereiden op het huwelijk. Het was hier dat Karel de Stoute zijn verloofde voor het eerst ontmoette, niet voordat zijn moeder Isabella van Portugal de eerste introductie had gedaan.

* Vroeg in de morgen van 3 juli huwden Karel de Stoute en Margareta van York in het toen nog welvarende Damme. De stad lag op de weg van Sluis naar Brugge. Daar maakten duizenden zich op voor een feest waar de Bourgondiërs alle registers voor opentrokken.

* Het huwelijk voltrok zich in de eetkamer van huis Sint-Jan. Het nog maar pas gebouwde patriciërshuis was het eigendom van Eustachius Wyts, de baljuw van Damme. De bisschoppen van Salisbury en Doornik zegenden het huwelijk in onder het toeziende oog van een pauselijke gezant.

* Waarna Karel zich repte naar Brugge om de laatste richtlijnen te geven voor het echte spektakel: de Blijde Inkomst van zijn nieuwe bruid, de nieuwe hertogin van Bourgondië.

Banketten met zeldzame spijzen

Kroniekschrijvers hebben zich uitgeput in opsommingen en exposés van de pracht en praal van het Brugse huwelijksfeest, al dan niet verrijkt met een dosis verbeelding.

* In de archieven is nog steeds te lezen hoe de chroniqueurs woorden te kort kwamen. Over gasten gekleed in rood fluweel, zwarte damast of karmijnrode zijde, met bont van hermelijn of eekhoorn, en halssnoeren met edelstenen en zilveren bellen. Over banketten met zeldzame spijzen in zilveren of gouden vaatwerk.

* Over welstellende delegaties uit Florence, Venetië, Spanje of Engeland en een parade van edelen en hun schildknapen, wethouders en baljuws, bisschoppen en kloosterlingen. Over een stad vol wimpels en erebogen waarlangs de bruid gezeten op een rosbaar -een draagstoel- door de stad werd geleid.

* Aan een van de stadspoorten zou zelfs het huwelijk van Alexander en Cleopatra zijn uitgebeeld, alsof het nieuwe koppel al meteen op de hoogste trap in de geschiedenis stond.

* Het hertogelijk huwelijk was een goed huwelijk, al was Karel de Stoute niet helemaal tevreden. Uit zijn tweede huwelijk had hij een dochter overgehouden, Maria van Bourgondië. Maar vastberaden wachtte hij op een zoon, een prins. Het huwelijk bleef echter kinderloos ondanks de bedevaarten die Margareta ondernam. Lag het aan Karel zelf?

* De hertog was hooguit een vierde van zijn tijd in het gezelschap van zijn vrouw. De andere tijd reisde hij door zijn land, dromend van een groter rijk en dol op militaire escapades.

***  43 was Karel de Stoute en 9 jaar gehuwd, toen hij sneuvelde in de ‘Slag bij Nancy’.

De pleegmoeder van de Bourgondiërs

* Margareta van York werd weduwe en had de taak om haar jonge stiefdochter Maria van Bourgondië bij te staan in het bestuur van een rumoerig land.

* De intelligente en besluitvaardige Margareta zal de pleegmoeder worden van de volgende Bourgondische dynastie, ook nadat Maria van Bourgondië vrij onverwacht en veel te jong stierf.

* Vanuit haar paleis in Mechelen bleef ze achter de schermen een politieke rol spelen. Binnen de muren organiseerde ze een Bourgondisch hofleven met smaak voor kunst en wijsheid, en zonder twijfel voor wijn.

* De Vlaming dronk in de Bourgondische tijd bijzonder veel wijn, vooral de adel en de burgerij, en zeker de Bourgondische hofhouding. Vanuit Frankrijk was een bloeiende wijnhandel tot stand gekomen. De stad Damme was al in de vijftiende eeuw een bloeiende wijnmarkt.

* De stad had bovendien het stapelrecht op wijn uit La Rochelle en Saint-Jean d’Angély. Precies die laatste gaf haar naam aan huis Sint-Jan, of maison Saint-Jean.

–foto’s Alexander Dumarey-

* Het huis in de Jacob van Maerlantstraat in Damme met zijn hoge puntgevel en bordestrap heeft in al die tijd luttele wijzigingen ondergaan.

* In de zestiende eeuw kreeg Huis Sint-Jan aan de rechterzijde een buurhuis met een bijna even hoge puntgevel.    

(met dank aan vrtNWS en fotograaf Alexander Dumarey)

Nederlandse slavenhandel …

Vandaag 1 juli vindt in Nederland het jaarlijks Keti-Koti feest plaats. Er wordt gevierd en herdacht dat Nederland op 1 juli 1863 ‘de slavernij’ afschafte.

De naam komt uit het Surinaams en betekent ‘ketenen gebroken’. In Suriname heet deze dag officieel ‘Dag der Vrijheden’, maar wordt informeel ‘kettingsnijden’ genoemd. Sinds 2002 wordt Keti-Koti ook in Nederland gevierd.

*** Vandaag 1 juli, de dag van het Keti-Koti feest , dragen de vrouwen gekleurde kleren en er wordt tot diep in de nacht gefeest.

Nederlandse slavenhandel

* Vanaf 1635 besloot de WIC (West Indische Compagnie) ook deel te nemen aan de slavenhandel, waarin o.a. de Engelsen en Spanjaarden al actief in waren.

* Schepen voeren vanaf Europa naar Afrika, kochten daar slaven en voeren door naar Amerika, waar ze de ongelukkigen met grote winst verkochten. Het welbekende ‘driehoeksmodel’.

*** Voor de WIC was Suriname – met zijn opkomende plantages waar geen arbeidskrachten voor te vinden waren – een ideale afzetmarkt.

* Aanvankelijk ging het om kleine aantallen slaven, maar in de loop van de 17e en 18e eeuw verschenen er meer plantages, waardoor het totaal aantal slaven in Suriname groeide tot boven de 50.000.

* De grote hoeveelheden slaven waren moeilijk in bedwang te houden. Vele slaven vluchtten het ‘ondoordringbare’ oerwoud in en stichtten daar kleine gemeenschappen. Regelmatig voerden deze marrons (of bosnegers) aanvallen uit op de plantages, waar ze grote paniek zaaiden.

*** In totaal zijn er tussen 1500 en 1850 rond de tien miljoen slaven uit Afrika weggevoerd door verschillende Europese landen.

** De Republiek was verantwoordelijk voor zo’n 5% van dit enorme aantal. Uit onderzoek dat in 2019 werd gepubliceerd bleek dat in de achttiende eeuw zo’n 5% van de economie van de Republiek gebaseerd was op slavenhandel.

Afschaffing Nederlandse slavenhandel

* Aan het begin van de 18e eeuw ontstonden er in Groot-Brittannië bewegingen die zich tegen de slavernij en slavenhandel verzetten. De abolitionisten slaagden erin de slavenhandel in 1806 af te schaffen, maar de slavernij ging nog lang door. Engeland schafte de slavernij in 1834 af, Nederland pas in 1863.

Vrijheid ? … onder voorwaarden

* De afschaffing van slavernij liep in Nederland niet van een leien dakje. Veel slavenhandelaren vreesden een faillissement  en kregen daarom van de staat 300 gulden per slaaf uitgekeerd. Dit geld kwam uit de bezittingen die Nederland had in Nederlands-Indië.

Daarnaast moesten de slaven nog 10 jaar verplicht werken op de plantages tegen hongerlonen.

In 1963 werd  in Paramaribo een standbeeld van 100 jaar Keti-Koti onthuld. Het standbeeld werd het populairste beeld van Paramaribo en is een afbeelding van Kwakoe.

* Kwakoe betekent woensdag in het Surinaams en verwijst naar woensdag 1 juli 1863. Veel Surinamers die op een woensdag geboren zijn dragen deze naam als verwijzing naar de afschaffing van de slavernij.

* Sinds 1975 wordt in Amsterdam het jaarlijkse Kwakoe Zomer Festival georganiseerd. Dit festival trekt voornamelijk Surinaamse, Antilliaanse en Afrikaanse bezoekers.

* Dit festival houdt direct verband met Keti-Koti. In 2008 werd de organisatie van het festival echter failliet verklaard. Daarna werd een doorstart gemaakt als  Kwakoe Summer Festival.

foto – Het Nationaal Monument Slavernijverleden in het Amsterdamse Oosterpark. Arthena [CC BY-SA 4.0] via Wikimedia Commons

Keti-Koti

 * Keti-Koti wordt sinds 2002 ook in de grote steden van Nederland gevierd, vanaf 2009 ook in Noord-Nederland. Er vinden optochten plaats in Surinaamse klederdracht en er zijn kraampjes met Surinaams eten.

** Op 30 juni vinden er herdenkingen plaats bij monumenten die naar het slavernijverleden verwijzen.

Nationale feestdag?

Nadat in 2021 Juneteenth in de VS een nationale feestdag werd, spraken veel mensen in Nederland de hoop uit dat het Nederlandse Keti-Koti snel zou volgen.

* Een petitie van radiozender FunX die opriep om van Keti-Koti een nationale feestdag te maken, werd tienduizenden keren ondertekend. Maaaarrrr … tegelijk bleek dat veel werkgevers en werknemers niet zitten te wachten op nóg een dag vrij. Niet dus.

– met dank aan … *Geschiedenis Magazine partner van IsGeschiedenis*

62 jaar Congo

30 juni 1960 , vandaag exact 62 jaar geleden. Congo werd onafhankelijk. De eerste premier van Congo, Patrice Lumumba , hield een redevoering die het officiële België hem nooit zou vergeven. Het kostte zelfs zijn leven

* Na de volksopstand van 4 januari 1959 beloofde België bij monde van koning Boudewijn Congo een snelle onafhankelijkheid. Brussel hoopte via de verkiezingen van mei 1960 Congolese politici aan de macht te brengen die trouw de koloniale belangen zouden blijven behartigen. Helaas.

*** Het is de alliantie van nationalistische partijen rond Patrice Eméry Lumumba die de meerderheid in de Kamer (71 zetels van de 137) haalt.

* In de Senaat komt de lumumbistische alliantie 2 zetels te kort voor een absolute meerderheid. De belangrijkste reden: de door de Belgen ontworpen kieswet bepaalt dat 23 van de 84 senaatszitjes voorbehouden zijn aan de traditionele chefs die al decennialang collaboreerden met de kolonisator.

* Lumumba is verplicht een coalitieregering te aanvaarden. Zijn rivaal Joseph Kasavubu – een Belgenvriend – wordt president, Lumumba eerste minister.

* Tijdens de officiële plechtigheid van de onafhankelijkheidsverklaring waren slechts twee sprekers voorzien: koning Boudewijn en president Kasavubu.

* Op 29 juni, op de vooravond van de plechtigheid, krijgt Lumumba hun teksten te lezen.

* Hij ergert zich meteen aan de paternalistische toon die koning Boudewijn aanslaat en aan de lakeienmentalitiet van Kasavubu. Hij besluit om ’s anderendaags het protocol aan zijn laars te lappen en zelf ook een toespraak te houden.

– De historische speech van Lumumba –

** Nooit werd de confrontatie tussen onderdrukte en onderdrukker scherper geformuleerd. Nooit eerder had een Afrikaan tachtig jaar terreur, uitbuiting en vernedering zo krachtig samengevat.

** Voor Boudewijn, de koning der Belgen, was de onafhankelijkheid van Congo “de bekroning van het werk dat door ‘het genie’ van koning Leopold II werd bedacht”. En Leopold II vatte dat werk aan “met volhardende moed, een werk dat later met overtuiging door België werd verder gezet. (…) Afrika en Europa vullen elkaar wederzijds aan (…).”

“Op het moment dat Congo zelfstandig zijn eigen levenswijze kiest, wens ik dat het Congolese volk het geheel van onze gemeenschappelijke geestelijke, morele en religieuze waarden mag bewaren en ontwikkelen,” aldus Boudewijn.

*** Lumumba zag de koloniale realiteit heel anders. Hieronder de tekst van zijn memorabele toespraak…

Mannen en vrouwen van Congo, strijders van de vrijheid die we vandaag winnen, in naam van de Congolese regering groet ik u.

Aan jullie allemaal, beste vrienden, die onvermoeibaar aan onze zijde hebben gestreden, vraag ik om van deze 30 juni 1960, een onvergetelijke dag te maken die jullie onuitwisbaar in jullie harten zullen graveren, een datum waarvan u met fierheid aan uw kinderen de betekenis zult leren.

Geen Congolees die naam waardig zal ooit kunnen vergeten dat we deze onafhankelijkheid enkel door de strijd hebben veroverd, een strijd van alle dag, vurig en vol van idealen, een volgehouden strijd die ons ontberingen, lijden en ons bloed kostte.

Tot in het diepst van ons hart zijn we trots dat we die strijd met tranen, vuur en bloed gestreden hebben. Want die strijd was nobel, rechtvaardig en onontbeerlijk om een einde te maken aan de vernederende slavernij die ons met geweld was opgelegd.

Dit was ons lot gedurende tachtig jaar koloniaal regime, onze wonden zijn nog te vers en te pijnlijk om ze uit ons geheugen weg te wissen. Wij hebben dwangarbeid gekend in ruil voor lonen die veel te laag waren om voldoende te kunnen eten, ons waardig te kleden of te wonen of om onze kinderen als dierbaren te kunnen opvoeden.

Wij hebben spot, beledigingen, slagen gekend die we ‘s ochtends, ‘s middags en ‘s avonds moesten ondergaan, omdat wij ‘negers’ waren. Wij zijn getuige geweest van het afschuwelijke lijden van degenen die veroordeeld waren voor hun politieke standpunten of godsdienstige overtuigingen: verbannen in hun eigen land was hun lot nog slechter dan de dood.

Wij hebben gezien dat er in de steden prachtige huizen voor de blanken waren en bouwvallige barakken voor de zwarten.

Wie zal ooit de slachtingen vergeten waarbij zo velen van onze broeders omkwamen, de cellen waarin degenen werden geworpen die weigerden zich aan een regime van onderdrukking en uitbuiting te onderwerpen. Wij, die in ons hart en met ons lijf geleden hebben onder de koloniale onderdrukking, wij zeggen nu luid en duidelijk: dat alles is voortaan gedaan!

De Congolese republiek is afgekondigd en ons land is nu in de handen van haar eigen kinderen. Samen, broeders en zusters, beginnen wij een nieuwe strijd, een verheven strijd die ons vrede, welvaart en aanzien zal brengen.

Samen zullen wij sociale rechtvaardigheid vestigen en ervoor zorgen dat iedereen een rechtvaardige vergoeding voor zijn arbeid ontvangt. Wij zullen de wereld tonen wat de zwarte man kan realiseren wanneer hij in vrijheid kan werken, en wij zullen van Congo het stralend voorbeeld voor heel Afrika maken.

Wij zullen erop toezien dat de landerijen van ons land werkelijk ten goede komen aan de kinderen van de natie. Wij zullen al die oude wetten herbekijken en er nieuwe maken, die rechtvaardig en nobel zullen zijn.

En daarom, mijn beste landgenoten, wees er zeker van dat we niet alleen kunnen rekenen op onze enorme krachten en onze  immense rijkdommen, maar ook op de hulp van tal van derde landen wier samenwerking wij zullen aanvaarden wanneer die loyaal is en niet op gericht op het opdringen van een of andere politiek.

Zo zal het nieuwe Congo, dat mijn regering gaat opbouwen, een rijk, vrij en welvarend land zijn. Ik vraag ieder van jullie op te houden met de stammentwisten, die ons uitputten en riskeren ons belachelijk te maken in het buitenland.

Ik vraag jullie allemaal voor geen enkel offer terug te deinzen om onze grandioze opdracht tot een goed einde te brengen. De onafhankelijkheid van Congo markeert een beslissende stap naar de bevrijding van het volledige Afrikaanse continent. Onze sterke nationale volksregering zal het geluk in het land brengen.

Ik nodig alle Congolese burgers, mannen, vrouwen en kinderen uit om zich resoluut aan hun taak te wijden om een bloeiende nationale economie tot stand te brengen die onze economische onafhankelijkheid zal verzekeren.

Hulde aan de strijders voor nationale bevrijding! Lang leve de onafhankelijkheid en Afrikaanse eenheid! Lang leve het onafhankelijke en soevereine Congo!

Patrice Lumumba, 30 juni 1960

‘Gone with the wind’

… de succesvolste aller tijden

Op 30 juni 1936 werd het boek Gone with the wind van de Amerikaanse Margaret Mitchell gepubliceerd. I

* In België/Nederland werd het boek (en later de film) bekend onder de titel Gejaagd door de wind.

* De roman vertelt het verhaal van Scarlett O’Hara, een vrijgevochten Amerikaanse vrouw, en speelt zich af voor, tijdens en na de Amerikaanse Burgeroorlog.

* De Amerikaanse ontmoet Rhett Butler, een sluwe man met een niet al te respectabele reputatie. Tussen de twee ontstaat een soort haat-liefdeverhouding.

* Margaret Mitchell won in 1937 de Pulitzer-prijs met het boek. Twee jaar later verscheen de Oscar-winnende verfilming. De hoofdrollen in de film worden vertolkt door Vivien Leigh en Clark Gable.

* De door Victor Flemming geregisseerde film werd genomineerd voor maar liefst dertien Oscars, waarvan er uiteindelijk acht gewonnen werden.

* In 2009 pas werd de kaskraker opgenomen in het Guinness Book of Records. De film haalde een recordomzet van 4.031.500.000 euro en was daarmee (rekening houdend met de inflatie) ‘de succesvolste film aller tijden’.

ALEXIS DE TOCQUEVILLE

ALEXIS DE TOCQUEVILLE … ik moet eerlijk bekennen dat ik nog nooit van die Franse burggraaf gehoord had. Nog minder van zijn beslagenheid op vele terreinen. Een klein voorsmaakje vond ik door wat te snuisteren in…Wikipedia. Wie zoekt, vindt en onthoudt meer en meer.

Alexis-Charles-Henri Clérel, burggraaf de Tocqueville (Verneuil-sur-Seine, 29 juli 1805 – Cannes, 16 april 1859) was een Frans aristocraat, politiek filosoof en socioloog, historicus en staatsman.

* Hij geldt als theoretisch grondlegger van het moderne politieke liberalisme en is een visionair. Tocquevilles analyses, worden door sommige mensen gezien als nog steeds geldend voor de moderne samenleving van nu.

* Tocqueville kwam uit een oude Normandische adellijke en katholieke familie die meestreed in de Slag bij Hastings (1066) en leed onder de Franse Revolutie.

* Zijn overgrootvader aan moederszijde, Guillaume-Chrétien de Lamoignon de Malesherbes, verdedigde Lodewijk XVI en stierf onder de guillotine, samen met een reeks neven, nichten, ooms en tantes.

* Zijn ouders ontkwamen ternauwernood aan dit lot door de val van Robespierre in 1794. Zijn vader werd, volgens de overlevering, in gevangenschap in één nacht grijs.

° Napoleon Bonaparte die de orde herstelde, was voor Tocqueville een megalomane usurpator en parvenu…

* Tocqueville studeerde rechten en werd in 1827 aangesteld als onderzoeksrechter in Versailles. De colleges van François Guizot wekten zijn interesse voor politiek. Met zijn vriend Gustave de Beaumont (1802-1866) bezocht hij in 1831 de Verenigde Staten om het gevangeniswezen en de samenleving er te bestuderen.

* Na een klein jaar keerden ze terug en publiceerden ze in 1833 het rapport Du système pénitentiare aux États-Unis, et de son application en France. In Frankrijk en de Verenigde Staten stapelden de lovende recensies zich op en in Groot-Brittannië, gaf John Stuart Mill Tocqueville bekendheid.

* Tocqueville bewonderde de democratie vanwege de maatschappelijke gelijkheid voor allen. In de Verenigde Staten bestudeerde hij de gelijkheid in een maatschappij waar ze op dat moment het meest ontwikkeld was.

* Tocqueville stierf op 16 april 1859 aan tuberculose in Cannes.

  • Tocqueville voorspelde een bipolaire wereld, met de dominantie van Rusland en Amerika. Hij stelde dat Amerika niets te vrezen had van revoluties, met uitzondering van de rassenstrijd…
  • Op 25 april 2005 werd een medaille in taille-douce uitgegeven ter herdenking van zijn tweehonderdste geboortedag.

Keizer Karel V

Karel V werd vanaf 1506 landsheer van de meeste Nederlandse gewesten. Vanaf 1516 was hij tevens koning van Spanje en in 1519 ook keizer van het Heilige Roomse Rijk gekozen. Drie serieuze titels nog voor hij 20 werd…

* Karel werd op 24 februari 1500 geboren in het Prinsenhof in Gent als oudste zoon van Filips de Schone en Johanna van Castilië, beter bekend als Johanna de Waanzinnige.

* Hij werd opgeleid in Mechelen, aan het hof van zijn tante Margaretha van Oostenrijk, de landvoogdes van de Nederlanden.

* Na de dood van zijn vader in 1506 werd hij de landsheer van de Nederlandse gewesten. Omdat hij toen amper 6 was, werd zijn tante aangesteld als regentes.

* In 1515 , op zijn 15de , werd Karel reeds meerderjarig en werd hij ook koning van Spanje. Drie vliegen in één klap voor zijn 20ste.  – in datzelfde jaar 1515 werd in Veerle de nieuwe kerktoren ingehuldigd… en die staat er nog –

* Keizer Maximiliaan I, de man van Maria van Bourgondië (die jammerlijk verongelukte na een val van haar paard), was de grootvader van Karel, en had zijn kleinzoon al voor zijn dood naar voren geschoven als zijn opvolger in het Heilige Roomse Rijk.

*** Maximiliaan betaalde hoge bedragen aan enkele keurvorsten om ze gunstig te stemmen. Maximiliaan overleed op 12 januari 1519.

* Enkele maanden later trok Karel met een leger naar Frankfurt, waar de nieuwe Duitse koning gekozen zou worden.

* Dat maakte indruk. Karel werd op 28 juni 1519 in Frankfurt gekozen als opvolger van Maximiliaan.

** De kroning vond plaats op 23 oktober 1520 in de Dom van Aken. Op 24 februari 1530 werd hij ook tot keizer van het ‘Heilig Roomse Rijk’ gekroond door paus Clemens VII.

* Karel werd bovendien de laatste keizer van het Heilige Roomse Rijk die door een paus werd gekroond. De Bourgondiërs maakten hier definitief plaats voor de Habsburgers.

Maarten Luther

Karel V was een vrome katholiek. Hij vond het protestantisme een bedreiging voor de wereldlijke orde.

* Ketterij was staatsgevaarlijk en werd vanaf 1522 in de Nederlanden met alle middelen bestreden.

* In Duitsland had Karel V minder macht en minder mogelijkheden om zijn beleid door te drukken. Maarten Luther kreeg zelfs een vrijgeleide om in april 1521 te verschijnen op de Rijksdag van Worms.

Luther verklaarde daar dat hij zijn stellingen niet wilde herzien.

* Luther werd op 26 mei 1521 met het Edict van Worms in de rijksban geslagen. Keurvorst Frederik III van Saksen verleende hem echter onderdak op de Wartburg in Eisenach (foto onder)

* Op de Rijksdag van Augsburg (1530) probeerde Karel de christelijke eenheid in de Duitse gebieden te redden. Zijn voorstel werd echter verworpen. Karel zou nog twintig jaar vergeefs blijven strijden tegen de reformatie in Duitsland.

* In 1549 voltooide Keizer Karel V de Nederlandse eenheid met de Pragmatieke Sanctie. Daarin werd bepaald dat de 17 Provinciën (99 jaar later het onafhankelijke Nederland) als één en ondeelbaar geheel zouden overgeërfd worden.

* Op de rijksdag van Augsburg van 1555 sloten de Duitse vorsten de Godsdienstvrede van Augsburg.  Vastgesteld werd dat de Duitse vorsten voortaan vrij waren om de religie van hun keuze op te leggen aan hun onderdanen.

* Karel zag de Godsdienstvrede van Augsburg als een persoonlijke nederlaag. Hij besloot af te treden. Karel nam op 25 oktober 1555 afscheid in Brussel. Zoon Filips volgde hem op als heer van de Nederlanden en als koning van Spanje.

* Filips liet zich hier niet zien maar liet zich wel vertegenwoordigen door een stelletje sabelslepers van de grootste orde, te beginnen met de hertog van Alva. Galg en rad stonden geen week meer stil …

* Karel V vertrok 15 september 1556 per boot naar Spanje.

* Daar liet hij meteen een villa bouwen naast het klooster Cuacos de Yuste (foto) aan de voet van de bergketen Sierra de Gredos in Extremadura. Daar bracht hij zijn laatste jaren door.

* Karel V overleed op 21 september 1558. Twee dagen later werd zijn stoffelijk overschot bijgezet in een crypte onder het altaar van de kloosterkerk in Yuste.

* De stoffelijke resten werden in 1573 door Filips overgebracht naar het abdijcomplex Escorial bij de stad San Lorenzo de El Escorial. Karel ligt er omringd door zijn nazaten. En wacht er mogelijk op … uw bezoek.

*** ook met dank aan  Ruud van Capelleveen van  AbsuluteFacts

!!!! mail van lezer Louis Berghmans

Allo Ludo ,

In verband met jouw artikel in De gazet van Laakdal over keizer Karel, toch wat interessante bemerkingen…

Wist je dat jullie familie rechtstreekse afstammeling is van keizer Karel? Via Rens, Claes, Van Genechten, Breugelmans… en zo verder.

Ik heb onlangs de volledige link van afstamming bezorgd aan jouw broer Herman. Vanaf jullie moeder tot keizer Karel leefden er 34 generaties …

Eigenlijk is dit niet zo opmerkelijk. Keizer Karel was officieel 5x getrouwd maar had daarbij zeker nog evenveel concubines (aanhoudsters). Hierbij heeft hij meer dan 20 kinderen verwekt. Die allemaal nakomelingen hebben.

Dit maakt dat na meer dan 30 generaties, de helft van België, een stuk van Duitsland, Frankrijk en Nederland nakomelingen zijn van Keizer Karel.

Mvgr. Louis Berghmans  (LV waarvoor dank uiteraard!)

EXCUSES ALOM

Nu in zowat alle westerse landen excuses geëist worden voor de wandaden van die landen in het verre en minder verre verleden, heeft geen volk in dit land , voor zover er nog een volk is , meer recht op verontschuldigingen dan het onze , Vlaanderen dus.

*** Wij eisen excuses van Emmanuel Macron voor de wandaden van zijn koninklijke en revolutionaire voorgangers als daar zijn …

* Filips-Augustus die Brugge, Damme en Rijsel (dat toen nog van ons was) plat brandde.

* Filips de Schone  die Veurne in de as legde alvorens hij bij Kortrijk beschaamd moest afdruipen.

* Lodewijk XIV (Lowie Kators) die hier zowat elke hoek van het land (Brussel inbegrepen) afstookte en honger veroorzaakte.

* Tenslotte de Franse revolutionairen die kerken en abdijen hebben gesloopt, priesters en boeren en masse hebben vermoord en die en passant nog een paar hongersnoden creëerden.

* Nog meer verontschuldigingen eisen wij als Belgen van Angela Merkel : x aantal burgers koudweg vermoord bij de inval in 1914, een paar honderdduizenden tussen 1940 en 1944, waarvan het overgrote deel Joden.

* Telkens werd ook de boel grondig leeggeplunderd. Wat ‘den Duits’ doet, doet hij grondig, en dus mogen de excuses navenant zijn.

* Wij eisen ook verontschuldigingen van koning Willem-Alexander omdat de Hollanders rond 1 600 systematisch en vijftig jaar lang de frontzone hebben geplunderd , de haven van Antwerpen tweehonderd jaar lang hebben dood geknepen , belet hebben dat Oostende het nieuwe Antwerpen werd , en ons negentig jaar lang doen betalen hebben voor forten aan de Franse grens die tot niets dienden.

***  De voetbalvernederingen willen we door de vingers zien , nu onze eigen Rode Duivels het al een hele tijd voortreffelijk doen.

* Uiteraard eisen wij ook excuses van koning Felipe VI van Spanje , omdat zijn voorgangers tachtig jaar lang met geweld getracht hebben de vrijheidsdrang van onze bevolking te onderdrukken met massale executies , folteringen en inbeslagnames.

* Zeker ook met het plunderen en uitmoorden van Mechelen, met de Spaanse Furie die Antwerpen (prent) in as legde en aan 8 000 mensen het leven kostte. Vergeten we ook de  Gentenaars niet die zich met stroppen rond hun nek moesten excuseren bij keizer Karel.

* Wij eisen ook excuses van de Italiaanse president Sergio Mattarella  voor de wandaden die Julius Caesar beging bij zijn inval in het hoge noorden van Gallië en de Eburonen heeft uitgemoord: mannen, vrouwen, kinderen, zonder enige uitzondering. Hij was er zelfs nog fier op in zijn memoires .

* Te lang geleden? Ga dan eens naar de Grote Markt van Tongeren waar u onmogelijk naast de herinnering heen kan kijken.

* De Oostenrijkers in de achttiende eeuw hebben ook een paar keer in de massa geschoten. Dus ook het terechte volksverzet tegen de keizer-koster Jozef II bloedig onderdrukt.

Maar gezien de Vlaming zich vandaag veel minder verzet tegen zijn eigen regering met veel actievere keizer-kostermanieren , zullen we dat maar door de vingers zien.

* Alleen van Luxemburg hoeven we geen excuses. Het is onze enige betrouwbare buur. Al denkt de Belgische fiscus daar nogal eens anders over. (met dank aan FVG)

IJzeren Gordijn doorgeknipt

Op 27 juni 1989 , vandaag 33 jaar geleden – maar wellicht nog vrij fris in het geheugen van vele lezers – knipten de ministers van Buitenlandse Zaken van Hongarije en Oostenrijk het IJzeren Gordijn door.

* Deze gebeurtenis was vooral symbolisch, want op 2 mei van datzelfde jaar waren de eerste grensversperringen al ontmanteld.

* Het IJzeren Gordijn was een scheidingslijn tussen het communistische Oostblok en het kapitalistische Westen.

* De grens ontstond kort na de Tweede Wereldoorlog , en was een uitbreiding van de opdeling van Berlijn in een Oost – en een Westblok , en werd hét symbool van de Koude Oorlog die daar op volgde. In Hongarije kwam de eerste scheur in de grens.

Stukje van het IJzeren Gordijn

* Hongarije was in de jaren ’80 van vorige eeuw de meest liberale staat van het Warschaupact, een militair bondgenootschap van communistische landen in Oost-Europa.

* In 1988 werd er al openlijk gesproken over een terugkeer van een meerpartijenstelstel en werden enkele oude politieke partijen opnieuw opgericht.

* Een jaar later werden de geëxecuteerde leiders van de opstand van 1956, onder wie premier Imre Nagy en militair leider Pál Maléter, openlijk in ere hersteld.

* De herbegrafenis van deze leiders op 16 juni werd door vele Hongaren bijgewoond en liep uit op een vernedering van de communistische partij.

* De zaak kwam in een stroomversnelling. Begin juli 1989 overleed de voormalige Hongaarse leider János Kádár en nog diezelfde maand bracht George Bush als eerste Amerikaanse president een bezoek aan Hongarije.

* Onder Kádár waren er al enkele kleine hervormingen doorgevoerd. Het land ging zich politiek gezien steeds meer richten op het Westen.

* Op 2 mei 1989 werden de eerste grensversperringen ontmanteld en op 27 juni 1989 knipten de ministers van Buitenlandse Zaken van Hongarije en Oostenrijk het IJzeren Gordijn door.

* Dit was niet alleen een historisch moment voor Hongarije, maar voor heel Europa. Vanaf dat moment probeerden DDR-burgers die op vakantie gingen naar Hongarije bijvoorbeeld massaal naar West-Duitsland te reizen.

* De dreigende leegloop van Oost-Duitsland zorgde ervoor dat de DDR-leiders later dat jaar (9 november ’89) besloten de Berlijnse Muur te openen.

** In ‘Historiek’ meer artikelen over de Koude Oorlog

1 … 20 21 22 23 24 … 33