Categorie: GESCHIEDENIS

zelfbediening …

  • ROOD INTOETSEN en een WAAIER ITEMS valt bij je binnen
  • Met dank aan Wikipedia
  • 26 januari … op het eerste gezicht niet bepaald een dag van grote of grootse dingen. Maar de speurder in mij werd toch een beetje beloond voor zijn ijver … Lees even mee…en druk op rood voor meer info.
  •  Algemeen
  • Kopje criminaliteit Criminaliteit en veiligheid
    • 2013 – Een Egyptische rechtbank veroordeelde 21 beklaagden tot de dood. Zij stonden terecht  voor hun rol in de Port Said-stadionramp, waarbij in februari 2012 74 mensen om het leven kwamen.
    • De uitspraak leidde tot rellen in de havenstad Port Said, waarbij 31 doden vallen.
  • Kopje economie Economie
    • 2010 – Het Nederlandse bedrijf Spyker neemt de failliete Zweedse autofabriek Saab over van het noodlijdende Amerikaanse concern General Motors.

De Volkenbond

De Volkenbond

Op 25 januari 1919 werd met veel enthousiasme de Volkenbond opgericht. De bond was een soort voorloper van de Verenigde Naties, de internationale organisatie die in 1945 ontstond.

(foto- Voormalig hoofdkwartier van de Volkenbond in Genève)

  • De eerste aanzet voor de Volkenbond werd tegen het eind van  WO I gegeven door de Amerikaans president Woodrow Wilson.

  •   Tijdens de vredesbesprekeningen van Versailles legde de president veertien punten op tafel.

* In één van die punten pleitte hij voor de oprichting van een bond die de politieke onafhankelijkheid en territoriale onschendbaarheid van de leden moest beschermen. Een Volkenbond, zeg maar.

  • Op 25 januari 1919 werd de Volkenbond uiteindelijk werkelijkheid. Twee weken eerder werd er al een eerste algemene vergadering gehouden.

* Amerika zelf trad niet tot de bond toe. Behalve de geallieerde overwinnaars komen nog  dertien neutrale staten de prille Volkenbond versterken. Later sluiten ook Duitsland (1926) en de Sovjet-Unie (1934) aan bij de Volkenbond..

*** De Volkenbond moest een nieuwe internationale rechtsorde creëren om een nieuwe (wereld)oorlog af te wenden. De bond pleitte voor ontwapening en internationale samenwerking.

* De bond boekte aanvankelijk wel enige successen. In 1920 wist hij bijvoorbeeld te voorkomen dat een Zweeds-Fins geschil uitmondde in een oorlog.  Een jaar later werd dat tijdens een Duits-Pools- conflict herhaald.

* Achteraf bekeken was de Volkenbond echter geen erg groot succes.

* De organisatie kon de agressie van Japan tegen Mantsjoerije in 1931 niet voorkomen en in 1939 werd de Sovjet-Unie uit de bond gestoten nadat het buurland Finland was binnengevallen.

* Tijdens WO II bestond de bond nog wel, maar van enige invloed was inmiddels al geen sprake meer.

* De Volkenbond werd uiteindelijk op 20 april 1946 officieel opgeheven. Het wachten was op een stabielere Verenigde Naties. Later meer daarover. (spotprent …Tussen enerzijds de Belgisch-Franse coalitie en anderzijds de Brits-Italiaanse ontbreekt nog … iets om de zaak erg solide te maken.)

  • (met dank aan -Vandaag in de geschiedenis-)

DRE EN FONS VAN HAELST

GARAGISTEN DRE EN FONS VAN HAELST … EEN BEGRIP IN VEERLE
. (verscheen reeds vorig jaar)
.
De familie Van Haelst werd/wordt in Veerle nog steeds geassocieerd met garage- en sleutelwerk. Sleutelen aan machines en motoren allerlei.
.
Ik geloof niet dat er ooit een motor zo onwillig was dat de broers Van Haelst hem niet aan de praat kregen.
.
De broers André en Fons hebben een flink stuk van hun leven tussen rijdend materieel doorgebracht. Dat hadden ze mee van hun vader Gust, Nederlander van origine. Hun zonen Jan en Gust traden in zijn voetsporen en zetten de familietraditie verder. Ook kleinkinderen zijn gebeten door de microbe.
.
Gust Van Haelst was een Hollander die in België, op de bekende Eindhoutse ” Ossestal”, uit een Belgische moeder en een Nederlandse vader van net over de grens werd geboren.
.
Als Nederlander was Gust ‘soldaat van Oranje’ in de periode van de eerste wereldoorlog 1914-1918. Maar omdat Nederland neutraal bleef in die oorlog deserteerde Gust door onder de immens lange grens van prikkeldraad naar België te vluchten.
Voorgoed, want leven in België beviel hem stukken beter dan in Nederland.
.
EASY RIDER
.
Gust ging vroeg alleen wonen. Uit werken gaan, vaak voor perioden van enkele dagen tot een week, deed hij met zijn “tuffer”, een Harley-Davidson. Daarmee werd hij ook de eerste ‘easy rider’ van Veerle. Soms deed hij ook dagenlang gewoon niks en ging hij wel eens aan de rol met een toevallige kennis. In die dagen werd immers niet met werkuren geteld.
.
Tussen zijn huis in de Pastorijstraat en de Oude Geelsebaan startte Gust een diamantslijperij op waarin een 20-tal mensen werk vonden. Lang heeft die zaak niet gedraaid want putten boren was zijn echte specialiteit. Bij de molenaars in de wijde omtrek aan stoom-, gas- en elektrische motoren werken zijn passie.
.
De technieken die daarvoor vereist waren, leerde hij ‘uit zijn eigen’. Ook de camions uit die tijd kenden al spoedig geen geheimen meer voor hem, de luxe-voituren evenmin. Gust kon gewoon alles herstellen.
.
KIJKEN EN EXPERIMENTEREN
.
Zoons André en Fons traden zoveel jaren later in de voetsporen van hun vader. Net als hij leerden ze de diverse stielen door heel goed te kijken en veel te experimenteren. De leerschool van het leven, zeg maar.
.
Na de laatste wereldoorlog kozen Gust en zonen Van Haelst, naast de putboringen, eerst voor de NSU-“tuffers”, jaren later ook voor de NSU-auto’s. De stijgende welvaart onder de mensen in de jaren 1950/1960 was daar niet vreemd aan.
.
De Van Haelsten vroegen en kregen meteen een agentschap en hadden daardoor een monopoliepositie in de streek. Andere merkverdelers waren er nog niet.
De slijperij werd omgebouwd en uitgebreid tot een heuse garage waar elke automobilist met zijn technische problemen terecht kon.
.
EERSTE WERD OOK LAATSTE LES
.
In 1960 reisde vader Gust naar Neckarsulm voor een eerste NSU-fabrieksbezoek en voor zijn eerste technische lessen. In het leslokaal werd hij evenwel onwel en minuten later was hij dood.
Enkele dagen na de begrafenis van Gust werden de eerste twee NSU-wagens in Veerle geleverd. Er zouden er nog heel veel volgen.
.
In België waren Dré en Fons één van de eerste dealers van NSU. De auto’s werden vanuit Niel aangeleverd. Regelmatig moesten de broers in Niel en Brussel naar de les, want niet iedereen kon zo maar een NSU open- en dichtgooien. Een Duitse technicus uit de fabriek in NeckarSUlm (zie je NSU zitten?) kwam hun de knepen van het vak leren.
.
NSU werd een voltreffer in Veerle en omgeving. “Zekere koude winterzondagmorgen ging ik te voet naar de mis”, herinnert André zich alsof het gisteren was. “Op het kerkplein stond het vol NSU’s van andere kerkgangers. Ik kreeg het er helemaal warm van. Spijtig dat daar geen foto van bestaat.”
.
RIJBEWIJS EN CO
.
“In het begin van de jaren 1960 bestond er nog geen rijbewijs”, vertelt André verder.
” Dat kwam er pas in …1967/’68.
 * citaat … Wie met de auto wil rijden, heeft een rijbewijs B nodig. U moet slagen voor een theorie-examen en een praktisch examen. Theorie-examen vanaf 17 jaar, praktijkexamen vanaf 18 jaar.
* Wie daarvoor 18 was mocht zonder meer achter het stuur kruipen. Achter de voormalige slijperij en de nieuwe garage lag een stuk wei met schroot van de garage. Daar brachten we de mensen de elementaire begrippen van autorijden bij: starten, vertrekken, stoppen, versnellingen gebruiken ...”
.
“Als ze dat onder de knie hadden gingen we met hen de weg op. Voor sommige was dat de gelegenheid om NIET toe te passen wat ze dagen lang geleerd hadden: te bruusk stoppen, te hevig optrekken, van derde versnelling in achteruit schakelen … Je kan het niet bedenken wat er allemaal fout kon gaan of het gebeurde ook.”
.
André : “Het mooie liedje kon evenwel niet blijven duren. Begin 1970 kwam NSU uit Neckarsulm met een grote wagen op de proppen, een regelrechte bedreiging voor VW.
Het kapitaalkrachtige VW was echter bij de pinken, gooide op het salon van Zwitserland een grote doek over de NSU en kocht prompt de NSU-fabriek op. De nieuwe NSU werd een jaar later met een andere naam en met succes door VW op de markt gebracht.”
.
MAZDA EN SEAT
.
“Voor ons was het NSU-verhaal toen ten einde. Meteen werd overgeschakeld op Audi (toen nog bij VW) en Mazda, een nieuwkomer uit Japan. Audi was in die dagen niet te vergelijken met hun wagens van nu. Alles kon er stuk aan gaan, tot de zetels toe. Het Japanse Mazda daarentegen werd een voltreffer. In ons beste jaar verkochten we 145 wagens, bijna allemaal Mazda’s.”
.
Zoon Jan heeft het beroep van André overgenomen en verkoopt Mazda, Gust drukt de sporen van vader Fons en brengt Seat aan de man.
.
(Fons overleed eind januari 2020 – André is een nog vrij flukse 90-plusser) – eigen foto’s.
.
Het absolute einde … vorig jaar februari 2022 – het werkhuis wordt gesloopt – André pinkt een traan weg – een stuk geschiedenis wordt met de grond gelijk gemaakt (klikken voor vergroting)
.

Slag bij Turnhout in 1597

Tachtigjarige Oorlog

In 1566 was er de Beeldenstorm. Die bracht, naast vrijheid van godsdienst, ook de wil om zich te ontdoen van Spanje duidelijk naar voor. De eerste ‘gereformeerden’ trokken noordwaarts, naar de Nederlandse steden.

In 1585 was er het beleg van Antwerpen dat aanvankelijk door Marnix van St. Aldegonde leek gewonnen te zijn. Toch slaagde die erin door zijn roekeloosheid de overwinning zomaar weg te gooien. Meer nog , toen Marnix de deugden van Farnese begon te roemen, bleef de Raad stomverbaasd achter. 17 augustus keerde de stad terug onder de gehoorzaamheid van de Spanjaarden. De val van Antwerpen werd een heel belangrijk feit in onze geschiedenis.

Omdat ze voor hun bestaan vreesden, trokken niet alleen Antwerpenaars naar het noorden, maar kenden ook duizenden gereformeerden en handelaars uit Brugge, Gent, Brussel en Mechelen en andere in Spaanse handen gevallen steden uit Vlaanderen spoedig de weg naar Zeeland en Holland.

De 17 Provinciën waren gescheiden. In de verlaten, vernietigde en verwilderde streken verschenen wolven en paarden graasden in de steden, alsof die weiden waren geworden.

De vrijheidsstrijd van de Nederlandse steden (de 80-jarige oorlog) duurde intussen voort en zou pas eindigen in 1648 . Spaanse troepen hadden het niet onder de markt met de Nederlandse stadstaten. Geldgebrek aan beide kanten was vaak de oorzaak van de bestanden tussen Hollandse steden en Spaanse troepen.

*** De Slag bij Turnhout gebeurde op 24 januari tijdens de veldtocht van prins Maurits in 1597 . Het uit Italianen, Duitsers en Walen bestaande regeringsleger moest de Zuidelijke Nederlanden beschermen tegen een aanval uit de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

Turnhout was de belangrijke strategische plaats in het grensgebied met de Noordelijke Nederlanden. In de winter van 1596 op 1597 had het Spaanse leger daar het winterkwartier. Zodra het weer verbeterde , wilde de Spanjaard Varax Tholen aanvallen.

Toen prins Maurits dit vernam, besloot hij het Spaanse leger bij Turnhout te verrassen. Het Spaanse leger bleek slecht voorbereid. Het leger van Maurits had gunstige posities ingenomen. Zij zaaiden veel verwarring.

Bij de eerste aanval werd het Spaanse leger al uit elkaar gedreven. De veldslag duurde slechts een half uur. De graaf overleefde de veldslag niet. Met hem sneuvelden tweeduizend soldaten aan Spaanse zijde. De veldslag was een grote overwinning voor Maurits van Nassau Aan Staatse zijde sneuvelden slechts tien man. De Spaanse vaandels sierden nog jarenlang de Ridderzaal in Den Haag.


Lees: Tachtigjarige Oorlog 1568-1648:
de opstand en het ontstaan van Nederland

DE HEL IN HET INTERNAAT

De brand in het internaat van het Heilig Hartcollege in Heusden-Zolder brak uit op 23 januari 1974 omstreeks 22u30. Er vielen 23 dode en  2 zwaargewonde leerlingen te betreuren, alle 25 tussen 12 en 16 jaar jong.     (eerder verschenen bericht)

* De brand ontstond in de buurt van de ingang van de slaapzaal en bemoeilijkte zodoende de vluchtweg van de slaapzaal. De 63 bedden in de slaapzaal werden slechts gescheiden door zeer brandbare dunne houten wanden die de brandverspreiding versnelden.

* Oorzaak was vermoedelijk een stiekem gerookte sigaret in de slaapzaal, op de tweede etage van het oudste gebouw (uit 1932).

* Een veertigtal jongeren van de ene kant van de zaal kon ontsnappen. De enige , andere uitweg was een raam dat uitgaf op een plat dak. Eén jongen was toevallig afwezig wegens ziekte.

* Drie slachtoffers werden gevonden in de gang voor het raam. Eén slachtoffer was door de brandende trap gevallen. Bijna alle andere slachtoffers werden gevonden in hun bed. Wellicht totaal verrast in hun slaap.

* Door het lawaai van de vluchtende leerlingen werden de paters gealarmeerd en werd meteen ook de brandweer van Heusden opgebeld. Die was er om 23 uur en kreeg spoedig ook hulp van de korpsen uit Hasselt en Genk.

* Door de hevige brand en de enorme hitte kon de zaal pas om 1u30 ‘s nachts bereikt worden. Na afloop bleken de brandblussers van de school ongebruikt…

  • De school sloot gedurende een volledige week, tot na de begrafenis van de slachtoffers. Na de begrafenis werd het gebeuren niet meer besproken.
  • Pas sinds 1999 wordt de brand jaarlijks herdacht door de school. De herdenking startte met het onthullen van een gedenksteen op 23 januari 1999. Ondertussen is de school van naam gewijzigd in Sint Franciscuscollege campus Berkenbos.
  • De toezichthoudende geestelijken werden niet schuldig bevonden. De overlevende scholieren zetten wel een actie op om de infrastructuur en de gebrekkige wetgeving aan te klagen.
  • De ramp maakte ook in het parlement een grote indruk. Het invoeren van nieuwe wetten betreffende brandveiligheid raakte in een stroomversnelling.

* Waarom vertel ik dit verhaal? Omdat ook ik een vrij lang verleden als ‘intern’ achter de rug heb. Van 1954 tot 1958 in Hoogstraten en van 1958 tot 1962 in Mechelen.

* In het Hoogstraatse Klein Seminarie van toen logeerden een aantal van de jongste leerlingen (7de en 8ste klas) nog in een kleine, oude slaapzaal boven het toneel van de feestzaal. Vol oude, houten chambrettes van zowat 1,5 bij 2,20 m op een houten vloer.

* De oudere leerlingen verbleven in een veiligere nieuwbouw met geplaveide vloer. In Mechelen studeerden en sliepen we in aparte kamertjes in een oud gebouw dat later gesloopt en vervangen werd voor een nieuwe politiekazerne.

* In Hoogstraten mocht vanaf de Latijnse gerookt worden in het Withof, een buitenverblijf van de school dat tweemaal per week bezocht werd. Binnen de muren van het seminarie was roken streng verboden. Toch hing er vaak een sigarettengeurtje in de toiletten.

* In Mechelen mochten de rokers hun sigaretten plus aanstekers op zak houden, maar was het zwaar verboden te roken binnen de muren. Regelmatig kwam een toen nog zwartgerokte toezichthouder een kijkje nemen.      (foto’s Wikipedia)

gedeporteerd naar Auschwitz (1943)

Geen vrolijk onderwerp vandaag. We schrijven begin 1943 , mijn geboortejaar. Nog voor ik begin april geboren werd, was onderstaand “verhaal” al een tijdje “verleden tijd”.

* Een psychiatrische inrichting in het Nederlandse Apeldoorn werd in januari binnen de kortste keren “opgeruimd”. Het gebouw werd na afloop meteen in gebruik genomen door de Waffen-SS. De gebeurtenissen speelden zich af van 21 tot 24 januari. Midden in W.O. II.

* Lang dacht men dat de bezetter de patiënten in het Apeldoorn-ressort (foto) ongemoeid zou laten en niet zou deporteren naar het Nederlandse Westerbork, hét Nederlandse nazikamp bij uitstek.

* In januari 1943 trok de Ordedienst van Kamp Westerbork evenwel naar Apeldoorn om de patiënten op te halen. Een goederentrein met veertig wagons stond klaar voor het transport.

* Midden in de nacht van donderdag 21 op vrijdag 22 januari 1943 , vandaag 80 jaar geleden, werd de psychiatrische inrichting door de SS en de Ordnungspolizei omsingeld. Ook de Westerbork-commandant woonde de ontruiming bij.

* Geneesheer-directeur Jaques Lobstein smeekte de beruchte SS’er Ferdinand aus der Fünten, die de leiding over de ontruiming had, om enkele ernstig zieke patiënten die niet in staat waren om te reizen met rust te laten. Het mocht niet baten. Aus der Fünten was duidelijk: “Alle Patienten sind für uns transportfähig.”

* De paviljoenen werden omsingeld door de Ordnungspolizei , leden van de Ordedienst van Westerbork . Paviljoen na paviljoen werden de patiënten naar buiten gehaald.

* Patiënten die weigerden om zich aan te kleden, werden (het was vijf graden boven nul) in nachtgewaad in de vrachtauto’s gegooid, sommigen zelfs helemaal naakt. Wie zich verzette, werd brutaal naar buiten gesleurd. Een ander deel van de patiënten liet dit alles verwezen over zich heen gaan, nog andere jammerden of stieten kreten uit.

* Op het station van Apeldoorn werden de patiënten weer erg hardhandig naar de wagons overgebracht. Bij het sluiten van de deuren werden vingers van patiënten verpletterd.

* Nadat alle patiënten in de wagons zaten, werden de luchtkokers gesloten. Een lid van de Ordedienst van Westerbork verklaarde later dat hij “de afgesloten krankzinnigen in de wagons hoorde gillen en schreeuwen.”

* De trein reed rechtstreeks naar Auschwitz , zónder tussenstop in Westerbork. Zondag 24 januari 1943 kwam de trein in moordkamp Auschwitz aan.

* Enkele patiënten waren onderweg al overleden. Sommige levenden renden in paniek weg van het perron, en werden neergeschoten. De overgeblevenen werden door een Joodse werkploeg in vrachtwagens geladen.

** Loe de Jong , lid van die Joodse ploeg, getuigde later … “De vrachtauto’s voerden hen niet naar de gaskamers maar naar een van de grote langgerekte kuilen waarin de lijken van vergaste mensen verbrand werden. Hoog laaiden de vlammen op. De pas aangekomenen werden er dood of levend middenin gesmeten. Brokken hout en petroleum volgden. Niet één mens bleef gespaard.”

* De man in de telefooncentrale van ‘Het Apeldoornsche Bos’  kreeg na de deportatie van een lid van de Ordnungspolizei te horen dat hij familieleden die informeerden naar een patiënt het volgende moest antwoorden “Der ist im Himmel, er ist heute aufgeflogen.”

* Het terrein van de instelling werd na de deportatie als herstellingsoord in gebruik genomen door de Waffen-SS. Ook hier werd af en toe nog gemoord.

** Aus der Fünten heeft meegewerkt om tienduizenden en tienduizenden Nederlandse burgers van Joodse afkomst op te sporen, bijeen te drijven en weg te voeren naar het kamp Westerbork en van daaruit  naar de vernietigingskampen in Auschwitz, Birkenau e.a.

** De Drie van Breda (eerder Vier, later Twee van Breda) waren de laatste Duitse oorlogsmisdadigers die in Nederland vastzaten. Het waren Willy Lages (vrijgelaten in 1966, overleden in 1971), Joseph Kotalla (overleden in 1979), Ferdinand aus der Fünten en Franz Fischer (beiden kort na de vrijlating overleden in 1989).    (met dank aan Wikipedia)

AMERIKA AL VEEL LANGER ONTDEKT

Het klinkt voor sommigen wellicht een beetje verrassend, want niet Christoffel Columbus noch de Viking-avonturiers zijn de echte ontdekkers van Amerika.

* De echte ontdekkers van het continent zijn de allereerste mensen die zowat zestienduizend jaar geleden Amerika binnentrokken – en die andere zorgen hadden dan ‘een nieuw werelddeel ontdekken’ .

* Hoe hun boten eruitzagen, weten we niet. Kano’s van huiden of uitgeholde boomstammen zijn waarschijnlijk een goede gok.

* De ontdekkers kwamen alleszins uit Azië en ze zochten gewoon een plaats om te wonen, te jagen en te vissen.

* Lange tijd hebben de geschiedenisboeken de eerste bewoners van Amerika beschreven als mensen die 13 of 14 000 jaar geleden, tijdens de laatste ijstijd, over de Beringstraat wandelden.

* Vanuit Alaska zouden ze, toen de ijstijd op zijn einde liep en de gletsjers zich terugtrokken, langs een ijsvrije corridor door Canada de rest van het Noord-Amerikaanse continent bereiken, snel uitzwermen en niet veel later ook naar Zuid-Amerika trekken.

* De jongste jaren zijn evenwel steeds meer aanwijzingen gevonden dat de eerste kolonisten van Amerika nog duizend of meer jaren eerder arriveerden, en dat ze vanuit Alaska per boot de kust volgden naar het zuiden. In een mum van tijd zouden ze zich zo langs de hele westkust van Noord- en Zuid-Amerika verspreid hebben, vanwaar ze vervolgens landinwaarts trokken.

* Dat scenario krijgt nu een sterke duw in de rug, door de koolstofdatering van archeologische vondsten uit Cooper’s Ferry in het westen van Idaho. Botten en houtskool (resten van vuur) uit Cooper’s Ferry blijken zowat 16 000 jaar oud te zijn. Dat betekent dat er in Idaho al mensen leefden toen de ijstijd nog volop bezig was en er nog geen ijsvrije corridor door het westen van Canada liep, want die opende zich pas 14 800 jaar geleden.

* Het is ook onwaarschijnlijk dat kolonistenfamilies duizenden kilometers te voet over een ononderbroken dikke ijskap trokken. Ze moeten dus langs de kust gekomen zijn, per boot.

* Ze vaarden zuidwaarts, leefden van vis en de jacht op zeedieren als robben, tot waar het ijs ophield en ze aan land konden gaan of stroomopwaarts een rivier opvaren, het binnenland in.

(30 november 2019 verschenen in De Tijd)

Lumumba vermoord

In1958  richtte Patrice Lumumba de Mouvement National Congolais (MNC) op, die in de nadagen van Belgisch Congo uitgroeide tot een belangrijke politieke formatie. Het waren de hoogdagen van het Afrikaanse nationalisme; de koloniale grootmachten Frankrijk en Groot-Brittannië verleenden onafhankelijkheid aan hun meeste kolonies op het zwarte continent.  Rik Arnoudt voor vrtNWS

* In 1959 won het MNC de parlementsverkiezingen, hoewel Lumumba op dat moment weer was opgepakt wegens het ophitsen van een menigte.

* Maar Brussel zag in dat het de onafhankelijkheid niet kon tegenhouden en organiseerde een rondetafelconferentie, waarvoor Lumumba inderhaast werd vrijgelaten.

Die conferentie besliste erg snel om Congo onafhankelijkheid te verlenen. Joseph Kasavubu (L) werd president, Patrice Lumumba (R) premier . (vrije/gratis foto’s)

De koning geschoffeerd

30 juni 1960 werd de grote dag. Koning Boudewijn was in hoogsteigen persoon afgereisd naar Leopoldville om de plechtigheden naar aanleiding van de “dipenda” bij te wonen.

In een paternalistische toespraak in het Paleis der Natie in Leopoldville schonk hij de Congolezen hun onafhankelijkheid.

De kersverse president Kasavubu hield een nette toespraak, maar daarna nam premier Lumumba het woord, tegen alle afspraken in.

* In een vlammend betoog hekelde hij de wreedheden en vernederingen die de Congolezen jarenlang hadden moeten ondergaan. De koning moest het noodgedwongen aanhoren, maar was “not amused”.

* Dat Lumumba charisma had, is onbetwistbaar. Hij had durven te zeggen wat vele Congolezen eigenlijk dachten. Maar die “vrai parler” zou hem niet in dank worden afgenomen, en dat zou ook vrij snel blijken.

* Na de onafhankelijkheid “afrikaniseerde” Lumumba het Congolese leger, dat tot dan volledig blank was en onder Belgisch bevel had gestaan. De regering-Eyskens leek haar greep op de gebeurtenissen in de voormalige kolonie te verliezen.

* Na enkele weken kreeg Lumumba het zelf moeilijk. In juli 1960 al scheurden zowel de rijke mijnprovincie Katanga (onder Moïse Tsjombe) als de diamantprovincie Zuid-Kasaï zich – met Belgische steun – af van het centrale gezag in Leopoldville.

* Ook het leger begon zich te roeren onder stafchef Joseph-Désiré Mobutu. De malaise in het land groeide, ondanks de aanwezigheid van VN-blauwhelmen.

* Lumumba riep de hulp in van de Sovjet-Unie, een kapitale fout in deze periode van Koude Oorlog.

* Lumumba werd prompt versleten voor communist en het Westen zette president Kasavubu onder druk om zijn premier te ontslaan.

De moord op Lumumba

Het was stafchef Mobutu die uiteindelijk het vuile werk opknapte. Op 14 september 1960 pleegde hij een staatsgreep met de stilzwijgende steun van Kasavubu. Lumumba ging op de loop, maar werd op 1 december gevat door de soldaten van Mobutu.

* Verschillende pleidooien om de man vrij te laten of op zijn minst een eerlijk proces te geven, haalden niets uit.

* De afgezette premier werd op 17 januari 1961 overgevlogen naar het Katanga van Moïse Tsjombe, waar hij de facto werd overgeleverd aan zijn vijanden. Dezelfde nacht nog werden Lumumba en twee kompanen geëxecuteerd. Hun lichamen “verdwenen”.

* In 2002 gaf de Belgische overheid toe “onmiskenbare verantwoordelijkheid te hebben gehad in de gebeurtenissen die tot Lumumba’s dood hebben geleid”, al wilde ze niet de volledige verantwoordelijkheid opnemen. Toch bleken een aantal vooraanstaande Belgen opdracht te hebben gegeven tot de moord.

* De Belgische overheid richtte ook een Stichting Patrice Lumumba op om de democratisering van Congo te ondersteunen. België zou daar 1,25 miljoen euro aan geven, plus elk jaar nog eens 500.000 euro. Alleen is die Stichting er nooit gekomen.

* “Er is nooit een akkoord bereikt over de statuten van de stichting tussen de Belgische overheid en de familie Lumumba”, zei Patrick Deboeck van Buitenlandse Zaken. “Onder meer door onenigheid binnen de familie Lumumba is de deadline voor de oprichting van november 2003 verstreken.”

* Nog in 2002 werden er documenten vrijgegeven waarin de rol van de Amerikaanse veiligheidsdienst CIA in de moord werd onthuld.

* De CIA zou Lumumba’s tegenstanders onder meer financieel gesteund hebben . De troepen van Mobutu zouden zelfs militaire training gekregen hebben .

J’accuse (ik beschuldig)

De Franse officier Alfred Dreyfus , een Jood, werd aan het einde van de negentiende eeuw valselijk beschuldigd een spion voor Duitsland te zijn. De schrijver Emile Zola speelde een beslissende rol in de openbaarmaking van dit schandaal.

.

* Alfred Dreyfus werd op 15 oktober 1894 gearresteerd op grond van documenten waaruit zou blijken dat hij verraad zou hebben gepleegd. Deze documenten waren vervalst.

* De Jood werd uit zijn rang gezet, zijn insignes werden afgerukt en zijn zwaard werd gebroken. (prent L)

* De jodenhaat was destijds groot in Frankrijk. “Dood aan de Joden,” brulde de menigte. Dreyfus werd korte tijd later veroordeeld.

* Hij kreeg levenslang en zou naar het beruchte Duivelseiland voor de kust met Frans-Guyana worden gebracht.

* De veroordeling van Alfred Dreyfus bleek achteraf gebaseerd te zijn op ‘valse verklaringen en documenten’ die door Ferdinand Walsin-Esterhazy waren gefabriceerd.

* Deze spion dekte daarmee zijn eigen daden af en liet Dreyfus voor zijn vergrijp opdraaien. Hij kreeg daarbij hulp van de militaire staf, die alles in het werk stelde om de eer van de strijdkrachten te redden.

* Het misverstand werd … ontdekt door het hoofd van de inlichtingendienst, kolonel Georges Picqart, maar … de militaire leiding vond Dreyfus een geschikt slachtoffer. Zij deden er alles aan om het onderzoek te doen mislopen.

* Picqart werd op dienstreis gestuurd en later ook gevangen gezet. Militairen fabriceerden na de beschuldigingen van Georges Picqart nog meer bewijzen die moesten wijzen op de schuld van Alfred Dreyfus.

J’accuse

– beschuldigt –

****  De schrijver Emile Zola bracht het schandaal in de openbaarheid. Hij schreef op 13 januari 1898 een beroemd geworden open brief aan Félix Faure, de president van de Franse Republiek: ‘J’accuse’ (Ik beschuldig).

* Hij publiceerde deze brief ook in het literaire tijdschrift L’Aurore.

** Zola werd meteen door de minister van Oorlog aangeklaagd wegens laster. Hij werd in februari 1898 veroordeeld tot een boete van 3.000 franc en een jaar gevangenisstraf. De schrijver wachtte de uitspraak in hoger beroep niet af. Zola vluchtte naar Engeland.

* Met het overlijden van president Félix Faure op 16 februari 1899 kwam er een ommekeer in de Dreyfusaffaire. Zijn opvolger, de socialist Emile Loubet, was niet van plan om de militaire leiding uit de wind te houden.

*** In juli 1899 vernietigde het Hof van Cassatie het vonnis uit 1895. Alfred Dreyfus werd op 19 september 1899 vrijgelaten.

* Ook Georges Picqart kwam vrij. Georges werd later zelfs gepromoveerd tot brigadegeneraal en hij zou minister van Oorlog worden in het eerste kabinet van Georges Clemenceau.

Vrijspraak

* Het proces tegen Alfred Dreyfus werd in 1906 hervat. Hij werd op 12 juli 1906 helemaal vrijgesproken. Dreyfus ging terug naar het leger. Hij werd bevorderd tot majoor, maar wegens slechte gezondheid kreeg hij in 1907 eervol ontslag. Tijdens de Eerste Wereldoorlog zou hij nog terugkeren als luitenant-kolonel.

* Honderd jaar na de vrijspraak van Alfred Dreyfus vond een plechtigheid plaats op de binnenplaats van de militaire academie, waar de openbare vernedering van de kapitein had plaatsgevonden.

* President Jacques Chirac noemde ‘het vonnis’ tijdens zijn toespraak op 12 juli 2006 nogmaals een doelbewuste poging om haat tegen de Joden aan te wakkeren.

(Veel meer nog in Historiek en Wikipedia, onze bronnen –  vrije/gratis foto’s)

‘Verloren Maandag’

Soms gaat er wel eens wat verloren. Dat gebeurde gisteren, met de maandag na Driekoningen. In de provincie Antwerpen eet men die dag worstenbroden en appelbollen. Over het ontstaan is men het niet helemaal eens.

‘Verloren Maandag’ is de maandag die volgt op de eerste zondag na Driekoningen. Vooral in de provincie Antwerpen is het dan traditie om worstenbroden en appelbollen (en nog ander zoets) te eten.

Maar hoe is die maandag zo ‘verloren’ gegaan? Er circuleren meerdere verklaringen, die terug te brengen zijn tot volgende drie hypotheses:

  1. Ambtenaren leggen eed af

Verloren maandag zou verwijzen naar de verloren maar ook verzworen maandag (in het Frans: lundi parjugé) waarop ambtenaren in het begin van het jaar hun eed aflegden.

Een 18de-eeuwse akte uit Leuven noemt de dag voor het eerst verloren, want de eedaflegging van de ambtenaren werd duchtig gevierd en dus werd er de rest van de dag niet gewerkt.

Het Antwerpse worstenbroodje zou zijn ingevoerd door het stadsbestuur, dat een goedkope snack zocht voor dat ambtenarenfeest. Dat werd een broodje met (goedkoop) vlees, dat in de 20ste eeuw het worstenbroodje zou worden.

  1. Nieuwjaarsreceptie van de gilden

Andere bronnen verwijzen niet naar ambtenaren, maar naar het nieuwjaarsfeest van de gilden, dat op de maandag na Driekoningen viel. De rechten en plichten van de ambachtslui werden voorgelezen en er werd flink gevierd.

Aan werken kwam niemand nog toe op die verloren maandag. De worstenbroodjes werden (al dan niet te koop) aangeboden door de gilden of door herbergiers.

  1. Drinken in de haven

Ook de Antwerpse haven figureert in de mogelijke verklaringen. Havenarbeiders in Antwerpen mochten traditioneel elke maandag na de zondag na Driekoningen op kosten van hun baas drinken.

Bij die traktatie kregen ze iets warms te eten: een broodje met (goedkoop) vlees ertussen – de voorloper van het hedendaagse worstenbroodje. De appelbol werd pas later toegevoegd aan het ‘menu’ van de Verloren Maandag.

***  Over de datum van ‘Verloren Maandag’ ontstaat geregeld een discussie, maar traditioneel hoort er altijd een zondag tussen Driekoningen en de datum van ‘Verloren Maandag’ te zitten.

Wanneer 6 januari op een zondag valt, is ‘Verloren Maandag’ niet de volgende dag, maar een week later (namelijk op maandag 14 januari). Dit was bijvoorbeeld in 2019 het geval. Sommigen vieren het dan toch op maandag 7 januari.                 –Met dank aan Kerk&Leven-

1 2 3 4 5 6 … 33