Categorie: GESCHIEDENIS

De nieuwjaarsbrief

Hoe het er in normale jaren aan toe gaat, kunnen jullie als troost hieronder lezen.

** Een nieuwjaarsbrief, een op papier gezette voordracht met nieuwjaarswensen, wordt  door kinderen aan de ouders, de meter en de peter en vaak ook aan beide grootouders voorgelezen. Meestal maakt dit gebeuren deel uit van een echt familiefeest.

* Het opzeggen van een nieuwjaarsbrief is een traditie die zijn oorsprong kent in de 16e eeuw toen de Franse koning Karel IX in 1563 besliste dat 1 januari voortaan nieuwjaarsdag zou zijn. Na de invoering van de Gregoriaanse kalender in 1582 werd 1 januari overal aanvaard als nieuwjaarsdag.

* De brieven van toen waren echter heel anders. Alleen de elite kon lezen en schrijven. Deze brieven kwamen vooral voor in het uitgeversmilieu, geschreven in het Latijn en in dichtvorm.

* Ze leerden dat vrede het kostbaarste is op aarde en dat geschenken de vrede bevestigen en versterken.

* De leerlingen konden de op school geleerde kennis en vaardigheden in de huiskamer en voor de familieleden in de praktijk brengen.

* De manier waarop de tekst werd gebracht, speelde ook een rol spelen. Wie was de beste redenaar, de spreker voor een familiepubliek ? Pas in de jaren 1960 werden die normen en waarden vrijwel overal toegepast.

* Het opzeggen van nieuwjaarsbrieven begint nog steeds bij de leeftijd van 3 jaar, de leeftijd waarop kinderen naar de kleuterschool gaan. In de kleuterschool is de tekst voorgedrukt en wordt hij geoefend in klassikaal verband.

* Vanaf het eerste jaar, wanneer de kinderen leren lezen en schrijven, tot en met het laatste jaar van de basisschool (6 tot 12 dus), schrijven de kinderen de nieuwjaarsbrief veelal zelf.

* Na het voorlezen krijgt het kind een of ander geschenk, vaak ook contant geld om op te sparen voor later. Even belangrijk of zelfs belangrijker dan geschenken met Sinterklaas of Kerstmis.

* Vaak houdt deze traditie op tijdens het 12de-13de jaar, wanneer het kind de overstap maakt van de basisschool naar het secundair onderwijs. Maar meestal krijgt de tiener met Nieuwjaar nog wat geld toegestopt door ouders, meter, peter en/of grootouders.

JANUS WORDT JANUARI

De maand januari is vernoemd naar de Romeinse beschermgod Janus. Hij wordt afgebeeld met twee gezichten die ieder een andere kant opkijken, één naar de toekomst en één naar het verleden.

* Janus was de beschermgod van de openbare doorgangen en poorten en werd ook gezien als de god van “alle begin en de overgang van oud naar nieuw”.

* Bij de Romeinen was januari (Ianuarius) de elfde maand van het jaar, de eerste ook na de winterse zonnewende.

* Dat deze maand toch vernoemd werd naar Janus, kwam waarschijnlijk doordat ze voor de Romeinen symbool stond voor het begin van een nieuwe periode.

* Bij de overgang naar de gregoriaanse kalender (onze huidige kalender) werd de eerste maand naar Janus genoemd: januari.

Forum Romanun

* Hoewel Janus een belangrijke god was, is er niet erg veel over de verering van de godheid bekend. Het beroemdste heiligdom voor de god was een poortdoorgang op het Forum Romanum.

* In de eerste eeuw na Christus liet keizer Domitianus een heiligdom voor Janus bouwen op het Forum van Nerva.

* Bij offers en gebeden werd Janus door de Romeinen eigenlijk standaard aangeroepen, omdat ‘zonder zijn tussenkomst’ de poorten van de hemel gesloten zouden blijven.

(met dank aan Historiek)

LINKS RECHTS BOEKEMESTESSS

Mensen van omtrent mijn leeftijd kennen dit versje beslist nog uit hun kindertijd. Gewoon een verzinsel van op straat, maar het klonk goed bij de militairen in spe. De dienstplicht was immers nog lang niet afgeschaft. Links, rechts lag ook aan de basis van de huidige verkeersregels. Ooit reed de wereld links. Maar dat bleef niet zo. Alhoewel … Lees hieronder de kalender met … inderdaad , een hoek af.

de nog vrij jonge luchtvaart

De drang tot vliegen heeft de mens altijd beziggehouden. De nog steeds vrij jonge luchtvaart heeft een totale ommekeer gebracht. De wereld kan anno 2022 afgereisd worden zonder dat het veel tijd kost. Binnen de twaalf uur sta je aan de andere kant van onze blauwe bol.

* De broers Orville (1871-1948) en Wilbur Wright (1867-1912) verdienden hun brood met een fietsenmakerij in Dayton in de Amerikaanse staat Ohio.

* Ze werden vooral geïnspireerd door de geschriften van de werktuigkundige Otto Lilienthal uit Berlijn.  Edoch … Otto Lilienthal kwam in 1896 om het leven tijdens een experiment met een … zweeftoestel.

* De broers Wright wilden een bestuurbaar toestel maken, met vleugels en een motor. In 1902 bouwden ze een zweefvliegtuig met bevredigende vliegeigenschappen. De tweedekker van de Wrights kreeg een spanwijdte van 12,2 meter en een lengte van 6,4 meter. Het dragend oppervlak van de vleugels was 47,4 vierkante meter.

* De volgende stap was het ontwerpen van het eerste motorvliegtuig. Orville en Wilbur Wright maakten de eerste motorisch voortbewogen vlucht op 17 december 1903 op het strand van Kitty Hawk in North Carolina, nadat een eerste poging drie dagen eerder jammerlijk mislukte.

* Op die gedenkwaardige 17 december werden vier pogingen ondernomen, waarbij Orville en Wilbur elkaar als piloot afwisselden.

* Bij de eerste poging hield Orville het vliegtuig twaalf seconden in de lucht. Hierbij werd een afstand van 37 meter afgelegd. Later op de dag maakte Wilbur een vlucht van 59 seconden. Hij legde 256 meter af.

** De luchtvaart was geboren. Goed tien jaar later werden de eerste vliegtuigen al ingezet in W.O.I.

*** Hoe betrekkelijk dichtbij die tijd is, leid ik af aan de ouderdom van mijn grootmoeder Marie. Net als Orville (1871-1948) werd ook zij in 1871 geboren, werd 82 jaar oud en overleed in 1953 ,een maand voor de geboorte van mijn broer Herman, die 10 jaar jonger is dan ik.

Herman is nu een bijna zeventiger, ik een bijna tachtiger … Tempus fugit – De tijd vliegt.

LEOPOLD MET DE WITTE BAARD

Na de dood van zijn vader Leopold I in 1865 werd Leopold de tweede Belgische koning. Leopold II dus. Zijn bekendste daad als koning was ‘het bezitten’ van Kongo.

* Omdat Leopold volgens de mode van die tijd grote interesse toonde voor Centraal Afrika, liet hij in 1879 een verkenningstocht uitvoeren in Kongo. Stanley, Livingstone en Co hadden werk bij de vleet in die jaren.

*** Kongo Vrijstaat werd zijn ‘privé-kolonie’, ook al zou hij er nooit een voet zetten. Wel werd hij er onmetelijk rijk door.

* Volgens velerlei bronnen voerde Leopold als staatshoofd een waar schrikbewind in de kolonie met volkerenmoord, slavernij, ontvoeringen, martelingen, verkrachtingen en onthoofdingen.

* Hoewel de Engelse , Duitse en Franse kolonisators nauwelijks beter deden, staat wel vast dat er erg veel slachtoffers vielen onder het privébewind van Leopold II. De schattingen gaan in … de miljoenen.

* Toen die vuile kantjes van zijn bewind wereldkundig werden,maakte Leopold in 1909 zijn Kongo over aan de Belgische staat.

* De overgang van koning naar Belgische kolonie kwam het bestuur van Kongo geleidelijk ten goede. Er werd geïnvesteerd in onderwijs, gezondheidszorg, infrastructuur en economie.

* De kolonisten hadden in de jaren 1950 evenwel hun beste tijd gehad. Het volk eiste onafhankelijkheid. In 1959 werd de grote revolutie voorbereid. Eén jaar later werd Kongo onafhankelijk. We weten intussen wel hoe het verder liep…

* Leopold II overleed op 17 december 1909. Drie dagen van tevoren had hij de algemene dienstplicht uitgevaardigd. (gisteren in GvL)

* Bij gebrek aan een derde Leopold, die erg jong stierf , werd Leopold II na enig zoekwerk opgevolgd door Albert I.

VANDAAG GELEZEN IN …

Voetbal
Vlag van KAA Gent in brand gestoken: ‘Misplaatst symbool van koloniaal verleden’

.

Vlag van KAA Gent in brand gestoken: ‘Misplaatst symbool van koloniaal verleden’
Foto: BELGA

De ‘Buffalo-indiaan’, het logo van KAA Gent, krijgt opnieuw de wind van voren. Deze keer is het auteur, theatermaker en docent aan KASK School of Arts Chokri Ben Chikha die het thema op de agenda zet.

* Woensdagavond gaven Chokri Ben Chikha en Navajo-kunstenaar Tomahawk GreyEyes samen met enkele Kask-studenten het startschot voor de zoektocht naar een nieuw symbool voor KAA Gent.

* ‘We stelden ons vragen rond ‘de indiaan’: vanwaar komt die, en is die nog van deze tijd? Zeer weinig supporters of Gentenaars kennen de oorsprong van het beeld’, aldus Ben Chikha, die ijvert voor meer historisch besef. ‘Dat doe ik juist uit liefde voor Gent en zijn voetbalclub.’

 * ‘Ik ben ervan overtuigd dat wij iets beters kunnen verzinnen dan het blijven herhalen van een misplaatste studentikoze grap van een eeuw geleden. Verzin iets mooiers, iets slims, iets visionairs.’

Culturele hoofdstad

* ‘De “indiaan” is een misplaatst symbool van het koloniale verleden. Maar ook vandaag wordt er nog pijn geleden, vertelde de Amerikaanse kunstenaar Tomahawk GreyEyes me’, zegt Ben Chikha.

* ‘Als Gent in 2030 de Europese culturele hoofdstad wil worden, is dit een uitgelezen kans om te tonen dat we in deze stad rekening houden met minderheden en met het verleden en de toekomst.

* ‘ De stem van de supporters moet worden gehoord. Met het verbranden van een vlag bereikt de theatermaker het omgekeerde van wat hij beoogt. Dit debat verdient beter.’

* Beelaert breekt dus een lans voor de Buffalo-indiaan.  ‘ De KAA Gent-indiaan verenigt in Gent. Onze werking bewijst dat elke dag opnieuw.’

Ludwig van Beethoven

16 DECEMBER … In eerste instantie vonden we zo goed als niets om een spetterend stuk te brengen. KLARA doet intussen erg haar best op de radio. Wij gingen te rade bij Wikipedia en…gelukkig. Die laadde onze korf vol met groot en minder groot nieuws. Te beginnen met …

Algemeen nieuws , als daar is …

    • Een zeer indringende en meeslepende biografie die zeker een welkome aanvulling is op het werk van biografen als Solomon en Lockwood. Juist door menige mythe te doorprikken, vergroot Caeyers de mythe van Beethoven: een prestatie een Beethoven waardig.
    • Tegelijk ga je door de analyses en historische perspectieven tal van muziekstukken opnieuw beluisteren; denk aan het Andante Favori, het Harpkwartet of de Achtste symfonie. Of de tekst van de Negende die onder Beethovens handen verandert van een dranklied in een Hymne aan de Humaniteit.
    • Door minutieus achtergronden en lijnen te geven krijg je soms zelfs het gevoel even terug te worden getransporteerd naar een publiek dat deze muziek voor het eerst hoorde.
    • Bijna schrijnend is de versie van de Onsterfelijke Geliefde die hier – tegen bijvoorbeeld Solomon in – behoorlijk overtuigend wordt gegeven, en als het verhaal van Minona klopt, dan krijgt het existentiële drama dat Beethoven van alle kanten omgeeft een schrijnende dimensie.
    • Mooi is ook de beschrijving van Beethovens omgang met pianobouwers, met name Nanette Streicher, en de invloed van nieuwe klavieren op Beethovens eigen ontwikkeling.
    • Ludwig van Beethoven
      (Bonn, 15, 16 of 17 december 1770 – Wenen, 26 maart 1827)

      Meer weten? Zoek het bij Wikipedia. Die weten er alles van, echt te veel om hier te vertellen. Wij beperken ons tot zijn meest bekende werken met een beetje uitleg erbij...

    • negen symfonieën, waarvan de 3e Eroïca, de 5e, de 6e Pastorale en de 9e de bekendste zijn. De laatste heeft een finale waarin vier zangsolisten en een koor de Ode an die Freude zingen op de tekst van Schiller.
    • 32 pianosonates
    • een groot aantal korte pianostukken, waaronder Für Elise, enkele Fantasieën en oerversies van delen uit sonates
      • Beethoven heeft al vrij direct aan het begin van zijn carrière een destijds reeds beroemd gedicht van Schiller, de “Ode an die Freude“, als lied voor zang en piano getoonzet (1794). In de negende symfonie werd dit gedicht opnieuw uitgewerkt in een grote oratoriumachtige vorm, als finale (1823).
        • Waarom Beethoven? Mijn vrouw en ik hebben jaren lang ‘Jan Caeyers en zijn Beethoven Academie’ haast op de voet gevolgd …
        • Een keer in de maand (2de woensdag) traden zij op in de Mechelse Vleeshallen, dikwijls met aankomende solo-artiesten uit (meestal) het Noorden (Zweden en Denen).
        • Begin deze eeuw werd de financiële druk echter zo groot dat ze er moesten mee stoppen. Jammer, maar helaas.

Shintoïsme niet langer staatsgodsdienst

Op last van de Amerikaanse bevelvoerder van Japan, generaal Mac Arthur, wordt op 15 december 1945 in Japan het Shintoïsme afgeschaft als staatsgodsdienst.

 

* Shintopriesters zijn geen overheidsfunctionarissen meer en op nieuwjaarsdag 1946 legt de keizer een opzienbarende verklaring over zijn eigen menselijkheid af waarin hij expliciet zijn goddelijke status afzweert.

* In Japan wordt met ontzetting gereageerd op het bevel. Als Mac Arthur zegt niet te willen tornen aan het keizerlijk systeem, wordt het voorstel in de nieuwe grondwet vastgelegd. Deze grondwet wordt in november 1946 afgekondigd en is op 3 mei van het jaar daarop van kracht.

* Hoewel verwacht werd dat conservatieve regeringen na het terugwinnen van de volledige soevereiniteit in 1952 zouden proberen de grondwet te veranderen, is ze sindsdien geen enkele keer herzien.

Shintoïsme

*** Naast de verering van de natuur had Shinto ook sterke nationalistische trekken. De keizer stamde af van de goden, en het Japanse volk stamde af van de kami. Dit leidde tot de gedachte dat de Japanse keizer het toonbeeld was van puurheid en goedheid.

* Hierdoor had Japan het recht over andere landen en volken te heersen. Het werd dus als excuus gebruikt om het Japanse militarisme te rechtvaardigen. Dit militarisme kwam erg sterk naar voren tijdens de Tweede Wereldoorlog.

NAPOLEON VERBANNEN EN WEER THUIS

Na zijn nederlaag in Waterloo 1815 werd Napoleon verbannen naar een piepklein eilandje in de Atlantische oceaan. James Town was de hoofdstad van St. Hélène.

* Het Engelse fregat Northumberland had Napoleon vanuit Parijs naar James Town op St. Hélène gebracht. De reis eindigde op 15 oktober 1815.

* Napoleon Bonaparte overleed 25 jaar later op St Helena. Al snel na de dood van de voormalige keizer gingen er massaal veel stemmen op in Frankrijk om hem terug te halen en hier te begraven.

* De Franse regering stond daar aanvankelijk erg weigerachtig over, maar ging in 1840 uiteindelijk toch over stag.

* De Belle Poule, het Franse schip, arriveerde op 30 november met de dode keizer in Cherbourg. Hier werd de kist op een riviervaartuig overgeladen en, voortgetrokken door drie raderboten, ging het langzaam naar Parijs.

* De beide oevers van de Seine vanaf Cherbourg tot en met Parijs zagen zwart van de mensen die een laatste hulde aan Napoleon wilden brengen. Op 14 december 1840 , vandaag 182 jaar geleden, kwam het stoffelijk overschot van de voormalige keizer aan in Parijs.

(ook gelezen bij AbsoluteFigures)

amundsen en de polen

Op 16 juli 1872 werd Roald Amundsen geboren in Borge, een plaats in het zuidoosten van Noorwegen, in een familie van scheepseigenaars en kapiteins.

* Als de jonge Amundsen hoorde over de reis die een landgenoot in 1888 naar Groenland maakt , is zijn aandacht gewekt en besluit hij óók ontdekkingsreiziger te worden.

* Op zijn 25ste neemt hij deel aan een tweejarige Belgische Antarctische Expeditie die geleid wordt door Adrien de Gerlache. De Belgica is het eerste schip dat overwintert in Antarctica.

* Enkele jaren na deze expeditie leidt Amundsen een expeditie die de ‘Noordwestelijke Doorvaart’ , van de Atlantische Oceaan naar de Grote Oceaan dwars door de poolarchipel van Canada, zal proberen over te steken.

* Die expeditie uit 1903 verloopt aanvankelijk niet succesvol. Het schip komt vast te zitten in het ijs en de bemanning moet wachter op het einde van de winter. Een jaar later bereikten ze wel hun doel.

* Na deze barre tocht plant Amundsen in 1909 weer een expeditie om als eerste de geografische noordpool te bereiken. September van dat jaar verneemt hij echter dat de Amerikaanse ontdekkingsreiziger Robert Peary hem voor is geweest.

* Amundsen verandert zijn plannen. De zuidpool wordt zijn doel. Tot op dat ogenblik is nog nooit een mens op het zuidelijkste puntje van de aarde geweest. De Noor vertrekt in 1910 en overwintert met zijn team in de buurt van het Ross-ijsplateau in de Walvisbaai.

* Op dat zelfde ogenblik is ook de Britse ontdekkingsreiziger Robert Falcon Scott bezig met een missie naar de zuidpool.

* Amundsen heeft echter een voorsprong. Hij bevindt zich 90 kilometer dichter bij de zuidpool. Zijn concurrent heeft echter een snellere route naar de pool. Amundsen moet snel een weg vinden door de Trans-Antarctische bergen.

* De echte tocht van Amundsen naar de geografische zuidpool begint op 20 oktober 1911. Hij reist samen met Olav Bjaaland, Helmer Hanssen, Sverre Hassel en Oscar Wisting en bereikt de zuidpool op 14 december 1911, vandaag 111 jaar geleden.

* Robert Falcon Scott bereikt de zuidpool 35 dagen later en vindt de tent van Amundsen met een aan hem gerichte brief. Het vergaat de Brit en zijn teamleden hierna slecht. Allen overlijden wellicht op de terugweg naar hun kamp.

* Amundsen laat pas op 7 maart 1912 de wereld weten dat hij en zijn expeditieleden de zuidpool hebben bereikt.

* In 1925 probeert Amundsen per luchtschip de geografische noordpool te bereiken. Hij wordt gesteund door de rijke James Ellsworth. De eerste poging slaagt niet. In 1925 volgt een tweede poging.

* Met aan boord onder andere Lincoln Ellsworth, de Italiaan Umberto Nobile en piloot Hjalmar Riiser-Larsen stijgt het luchtschip de Norge op 11 mei 1926 op vanaf Svalbard. Zestien uur later bereikt het schip de geografische noordpool. De bemanning gooit hierop Noorse, Italiaanse en Amerikaanse vlaggen naar beneden.

* Mogelijk bereikte Amundsen als eerste ook de geografische noordpool. Aan ‘de rechtmatigheid’ van eerdere claims van ontdekkingsreizigers als Frederick Cook en Robert Peary wordt namelijk getwijfeld.

* De avontuurlijke Noor stierf geen natuurlijke dood. Kon ook moeilijk met zo’n palmares. Tijdens een vliegtuigcrash in 1928 in de Noordelijke IJszee was het zo ver. Uitgerekend tijdens een reddingsmissie nog wel.

* Het neergestorte vliegtuig en het lichaam van Amundsen zijn evenwel nooit teruggevonden. Stof genoeg voor veel heldhaftige verhalen.

(bronnen Historiek en Wikipedia – vrije/gratis foto)

1 … 4 5 6 7 8 … 33