Categorie: LITERATUUR

de Dode Zeerollen

In februari 1947 stuitte een bedoeïen in een grot nabij Qumran op een aantal rollen. Zonder idee van de onschatbare waarde, verkocht hij ze door aan een antiekhandelaar. Pas later zou blijken dat zijn vondst dé archeologische ontdekking van de 20ste eeuw was.

De rollen, intussen bekend als de Dode Zeerollen, geven ons een uniek inzicht in het Jodendom tussen 3e eeuw v.Chr. tot de 1e eeuw n.Chr.

* In elf grotten vlakbij de Dode Zee zijn tussen 1947 en 1956 in totaal meer dan 900 documenten gevonden. Ze bevatten voornamelijk Hebreeuwse teksten uit de ontstaansperiode van het Jodendom en zijn de oudste Bijbelse teksten die ooit gevonden zijn.

* Ruim 2.000 jaar zijn de rollen bewaard gebleven in de stabiele omgeving van de grotten vlakbij de Dode Zee. Tegenwoordig worden de rollen bewaard in een speciaal archief, waar ze nauwlettend in de gaten worden gehouden.

– De grot nabij Qumran waar de Dode Zeerollen gevonden zijn (foto: Flickr)

* De Dode Zeerollen kunnen grofweg ingedeeld worden in Bijbelse werken en overige religieuze teksten die niet in de bijbel staan, waaronder commentaren, wetten, poëzie en hymnen. De Bijbelse teksten komen grotendeels overeen met de grondtekst van de joodse Bijbel.

– Een unieke rol gevonden in Grot 3. Anders dan de overige Dode Zeerollen, is de tekst van deze rol geschreven op metaal in plaats van perkament of papyrus. De tekst is geschreven in een vierkantsvormig script in het vroeg-Hebreeuws. (foto/tekst: Het Drents Museum)

* Naast de teksten die overeenkomen, zijn er ook teksten ontdekt die nog niet eerder bekend waren en dus niet voorkomen in de Bijbel. Dit geeft aan dat de inhoud van de Bijbel nog niet definitief vastgesteld was rond het begin van onze jaartelling.

* De Dode Zeerollen werpen ook nieuw licht op apocalyptische werken, reflecties op het einde van de wereld. Ook zijn er nieuwe verhalen over Bijbelse figuren aan het licht gekomen, zoals Abraham en Noach. Eén hiervan legt uit waarom God Abraham vroeg om zijn enige zoon Izaäk te offeren.

Aardewerken bord, kom, drinkbeker, vaas, kan, kannetje, kookpot en voorraadkruik uit Qumran, eerste eeuw v. Chr. – 68 n. Chr.

* Ook gevonden objecten uit de nederzetting in Qumran geven een beeld van de Bar Kokhba Opstand (132-136), een opstand van Joden tegen de Romeinen die hen overheersten. Joodse vluchtelingen zochten toen hun toevlucht in de grotten rondom Qumran en lieten daar hun sporen na.

 

* Over de relevantie van de teksten als bron voor het ontstaan van het Christendom bestaat veel discussie. Toch moeten de rollen niet gezien worden als bron van het Christendom. Hoewel de teksten gaan over het leven ten tijde van Jezus, wordt de zoon van God, of zijn volgelingen nergens bij naam genoemd.

*** De Zoon van God komt wel in de rollen voor, maar die term verwijst niet naar Jezus.

* De lange tijd, zo’n vijftig jaar, tussen de spectaculaire vondst en de uiteindelijke openbaring van de teksten heeft tot veel kritiek geleid. In die tijd hadden slechts een handvol specialisten toegang tot de teksten, die weinig naar buiten brachten over de inhoud ervan. Geruchten deden zelfs de ronde dat het Vaticaan de inhoud geheim wilde houden. Pas in 1990 besloot een nieuwe hoofduitgever de rollen openbaar te maken.

  • (met dank aan -Vandaag in de geschiedenis-)

Umberto Eco

Umberto Eco (Alessandria, 5 januari 1932 – Milaan, 19 februari 2016)  behoort tot de bekendste Italiaanse schrijvers van zijn tijd. Bijna 7 jaar geleden overleed hij. Als schrijver overleeft hij in zijn boeken.

5 beroemde uitspraken van hem …

*  De computer is niet een intelligente machine die domme mensen helpt, integendeel, het is een domme machine die alleen in handen van intelligente mensen goed werkt.

*  Iemand die niet meer in God gelooft is niet iemand die niets meer gelooft; het is iemand die alles gelooft.

*  De echte held is altijd per ongeluk een held.

*  De mens bedrijft het kwaad nooit zo hartstochtelijk en vol overgave als wanneer hij dat doet uit godsdienstige overtuiging.

* Om te overleven, moet je verhalen vertellen

Eco is een meester in fictie – vorige eeuw schitterde hij met …

 “De naam van de roos”- samenvatting

* Het is de laatste week van november 1327 in een welvarende abdij in het noorden van Italië. Broeder William van Baskerville, een franciscaner monnik uit Engeland, komt als speciaal gezant van de keizer met een discrete opdracht naar Italië.

* Hij moet een ontmoeting organiseren tussen de van ketterij verdachte franciscanen en afgevaardigden van de paus. Al spoedig ontwikkelt zijn verblijf in de abdij zich echter tot een tijd vol apocalyptische verschrikkingen. Er worden zeven geheimzinnige misdaden gepleegd, die de muren van de labyrintvormige bibliotheek met bloed besmeuren.

* Angstige geruchten gonzen door de abdij; niet alleen de abt heeft iets te verbergen, overal worden sporen uitgewist. William, een voormalig inquisiteur, wordt door de onderzoekskoorts bevangen. Terwijl hij aanwijzingen verzamelt en in geheimtaal geschreven manuscripten ontcijfert, dringt hij steeds dieper door tot de geheimen van de abdij…

 

*** Wie één oog dichtknijpt en in “De naam van de roos” kijkt als in een ver verwijderde spiegel, zal gemakkelijk de monnikskappen en kardinaalsmijters uit de middeleeuwse dagen kunnen verwarren met de moderne tekens van macht.

***  De roman vormde het begin van een subliem schrijverschap. Drie decennia later vond Eco het tijd om zijn meesterwerk weer eens op te slaan en te voorzien van de nodige aanvullingen en uitbreidingen.

Dit maakte “De naam van de roos” nog virtuozer , en vooral meer dan compleet en nog altijd actueel in tijden waarin macht met elk leven verweven is.

** Het lezen nog overwaard…

EN TOCH BEWEEGT ZE

Galileo Galileï (1564-1642), de Italiaanse natuur- en sterrenkundige legde de grondslagen voor de experimentele natuurkunde en de dynamica van Isaac Newton. Bovendien stond hij aan de wieg van de moderne astronomie.

Galileo ontdekte onder meer de vier grote manen van Jupiter (later de Galileïsche manen, naar zijn ontdekker Galileï), de schijngestalten van Venus en zag als eerste zonnevlekken.

Galileo Galileï is op 15 februari 1564 de eerste van zes kinderen van Vincenzo Galilei en Giulia degli Ammanati.

Twee jaar later breekt bij ons de Beeldenstorm uit.

Het gezin is arm. Galileï zal zijn broers en zussen zijn hele leven onderhouden. In 1574 trekt het gezin in bij de familie van moeder.

* Galileï start in 1581 een studie geneeskunde aan de faculteit van Pisa, maar stapt al snel over op wiskunde , iets later op natuurkunde.

Vier jaar later valt Antwerpen. Het einde van een utopie. Geld en brains gaan hun geluk in Amsterdam proberen. Velen voorgoed.

* Galileo begint met het bestuderen van een … pendule. In 1602 stelt Galileï vast dat de slingertijd niet wordt beïnvloed door het gewicht van de slinger, maar door de lengte van de draad waaraan de slinger is opgehangen. Hoe korter de draad, des te sneller de slingerbeweging.

** Dit fenomeen heet isochronisme (Grieks: isos = gelijk, chronos = tijd. De pendel waarmee Galileï het isochronisme ontdekte is nog te zien in de kathedraal van Pisa.

* Markies Guidobaldo del Monte helpt Galileï aan een leerstoel wiskunde in Pisa. ‘De motu’, over beweging, is zijn eerste boek. Niemand is enthousiast, dus neemt Galileo ontslag en gaat weer bij zijn ouders wonen. Kort daarna wordt hij hoogleraar in Padua.

Galileï doet belangrijke ontdekkingen in zowel de zuivere als de toegepaste wetenschap en komt met vernieuwende natuurkundige theorieën voor de dag.

** De grootste en meest indrukwekkende ontdekkingen doet Galileï in de astronomie. In 1609 hoort hij van de telescoop, van Nederlandse origine…

De Italiaan verbetert ‘de Hollandsche kijcker’ en maakt zijn eigen telescoop die niet drie maar twintig keer kan vergroten en richt deze naar de sterrenhemel.

Galileï doet de ene ontdekking na de andere. Hij ziet kraters en bergen op de maan en zwarte vlekken, zonnevlekken op de zon.

Als hij iets vreemds opmerkt aan weerszijden van Saturnus roept hij uit: “Ik heb Saturnus in drievoud gezien.”

Galileï komt er ook achter dat de Melkweg een verzameling sterren is. De Galileïsche manen van Jupiter en Venus’ schijngestalten ziet hij ook door zijn kijker.

* Galileï weet nu zeker wat hij eerder al vermoedde: onze planeet draait om de zon en niet andersom.

Dat schreef hij in 1597 aan de Duitse sterrenkundige Johannes Kepler : ‘De leer van Copernicus lijkt mij meer aannemelijk dan die van Aristoteles’. Die dacht dat de aarde het middelpunt van het heelal is.

De leer van Copernicus is het heliocentrisme zoals beschreven in zijn manuscript ‘De revolutionibus orbium coelestium’ (Over de omlopen van de hemellichamen) uit 1530.

* In de derde eeuw voor Christus was ook de Griekse astronoom Aristarchos van Samos al tot dezelfde conclusie gekomen. Belangrijker nog was dat dit idee ook als uitgangspunt gold voor de almachtige Rooms-Katholieke kerk.

Op 12 maart 1610 publiceert Galileo Sidereus Nuncius (Boodschapper van de Sterren), een boekje van zestig pagina’s waarin hij zijn bevindingen wereldkundig maakt. Hij werd beroemd in gans Europa.

* Ondanks alle roem was de Kerk ‘not amused’. In 1616 werd Galileo door de Inquisitie veroordeeld voor ketterij en geloofs-dwaling. Hij wordt gedwongen afstand te doen van zijn ontdekkingen en hij mag het Copernicaanse model niet meer propageren.

* Galileï zelf vindt zijn theorie helemaal niet strijdig met de leer van de kerk, die hij zelf ook aanhangt. Integendeel, het toont aan hoe ingenieus de schepping Gods wel is.

* Galileï lapt het verbod aan zijn laars en in 1632 in Florence publiceert hij zijn Dialogo. Een boek waarin duidelijk het heliocentrische wereldbeeld in gespreksvorm wordt verdedigd.

* In oktober van dat jaar moet hij weer voor de kerkelijke rechtbank in Rome verschijnen. Die veroordeelt Galileï tot levenslang huisarrest en dwingt hem zijn leer voorgoed af te zweren. Galileï, 69 jaar oud, schijnt bij het aanhoren van zijn vonnis te hebben uitgeroepen: ‘Eppur si muove’, ‘en toch beweegt zij’ (de aarde om de zon).

* Galileï neemt zijn intrek in een Florentijns landhuis waar hij zijn belangrijkste boek schrijft: Discorsi e dimontrazioni matematiche intorno a due nuove scienze (Gesprekken en wiskundige bewijzen in twee nieuwe wetenschappen).

* In dit boek herschrijft hij de grondslagen van de mechanica. Het boek wordt naar Nederland gesmokkeld en in 1638 in Leiden uitgegeven door Louis Elzevier. Op weg naar … de grote wereld. Galileï overlijdt in 1642. Hij werd 78.

In de lage landen komt in 1648 een einde aan de 80-jarige oorlog. In het Duitse Munster wordt de ‘Vrede van Munster’ getekend en wordt wat later Nederland heet, onafhankelijk. En wij? Miserie alom met Spanjaarden, Habsburgers en nog veel meer.

***  Nog gelezen:

“Het heeft geduurd tot 1835 voor het Vaticaan het heliocentrische wereldbeeld van Galilei officieel heeft bijgetreden.”

“Op 10 november 1979 vroeg de paus Johannes Paulus II, ter gelegenheid van de herdenking van de 100e verjaardag van de geboorte van Albert Einstein, aan wetenschappers en geleerden om het geval van Galileo Galilei opnieuw grondig te bestuderen. De commissie die daarvoor opgezet werd onder leiding van kardinaal Paul Poupar, voorzitter van de Pauselijke Raad voor de cultuur, publiceerde haar conclusies in 1992.”

** Dus: na een overleg dat duurde van 1979 tot 1992 sprak paus Johannes-Paulus II in oktober 1992 een excuus uit, waarmee Galilei’s naam werd gezuiverd en Galilei erkend werd als een gelovig mens. De zon zou ondertussen maar eens terug rond de aarde beginnen  te draaien…  ( Clemens non papa ) (vrije, gratis foto)

Op nu naar december en eindejaar … Tempus fugit , de tijd vliegt , hoe ouder hoe sneller.

Desiderius Erasmus

Alhoewel zijn geboortejaar niet helemaal zeker is, werd Erasmus in ieder geval geboren op een 28 oktober in de omgeving van Rotterdam.

* Desiderius Erasmus (±1467 – 1536) werd een befaamde Nederlandse filosoof en theoloog. “Niets is dwazer dan wijs te zijn op het verkeerde moment”…is één van zijn gevleugelde zinnen.

* In zijn boek Lof Der Zotheid beschrijft Erasmus op een satirische manier de dwaasheid van de mens. Toch legt hij in zijn filosofische werken juist de nadruk op het belang van het individu.

* Zijn vader was een priester, waardoor Erasmus als een onwettig kind werd beschouwd. Op twintigjarige leeftijd deed hij zijn intrede in een klooster en in 1492 (toen Columbus ‘onwetend’ Amerika ontdekte) werd hij priester gewijd.

* Na zijn opleiding begon Erasmus met het vertalen van Griekse teksten en het publiceren van theologische en filosofische processen.

** In 1512 publiceerde hij Lof der Zotheid, een satire over de kortzichtigheid en dwaasheid van de mens.

* De theologische werken van Erasmus richtten zich op tolerantie en het belang van individuele vrijheid. De afwezigheid daarvan in de leer van Maarten Luther maakte dat Erasmus zich afkeerde van het  protestantisme.

* Erasmus is de katholieke kerk altijd trouw gebleven en nam in 1524 stelling tegen de Duitse kerkhervormer Maarten Luther, maar meende , net als Luther dat het door corruptie geteisterde kerkelijke gezag in Rome moest veranderen.

* Erasmus had hiervoor eerder gepleit dan Luther. Door sommigen wordt hij daardoor gezien als de aanstichter van de hervormingsbeweging.

* Erasmus overleed op 12 juli 1536 in Basel. Tot op vandaag wordt hij beschouwd als een van de belangrijkste Nederlandse geleerden uit de Middeleeuwen.

Toegift …

*** ANDERLECHT – De Brusselse gemeente Anderlecht heeft meer te bieden dan een potje voetbal. In het oude centrum, niet ver van de gotische kapittelkerk en het begijnhof, ligt een droom van een huis. Hier leefde van juni tot oktober 1521 de ,,prins der humanisten”, Desiderius Erasmus.

*** ERASMUS kwam naar Anderlecht om de intriges en het geroddel van de theologische faculteit in Leuven te ontvluchten. Het verblijf van Erasmus in Anderlecht bleef in de herinnering hangen. Beroemdheden als Umberto Eco, Henry Kissinger en Laura Bush kwamen een kijkje nemen in zijn huis.

*** BOVENAL is dit huis een oase van rust in de Brusselse heksenketel. In de heldere vertrekken van het Erasmushuis lijkt de tijd stil te staan.

*** ACHTER de kruidentuin ligt een ,,filosofische tuin” met werken van hedendaagse kunstenaars. Latijnse wijsheden zoals Festina lente (haast u langzaam – abdij Tongerlo) drijven er op het water in sierlijke bassins. .

*** IN ZIJN TIJD werd Erasmus zowel geëerd als verketterd. De theoloog kwam op tegen de misbruiken van kerkelijke gezagsdragers, tegen het gesjacher met aflaten en het gebedel van de monniken.

*** HIJ BEWONDERDE de Oudheid en zag in dat de herontdekking van Griekse en Latijnse manuscripten nieuw licht kon werpen op de Bijbel en op de geschriften van de kerkvaders.

*** SOMMIGEN zeiden dat de grote voorman van het protestantisme, Maarten Luther, de eieren uitbroedde die Erasmus gelegd had.

*** In Anderlecht werkte Erasmus ook aan de derde editie van zijn vertaling van het Nieuwe Testament. Die werd door de kerkelijke overheid met het grootste wantrouwen bekeken.

*** De ironie wil dat Erasmus, die Leuven had moeten verlaten omdat de professoren hem te lutheraans vonden, uiteindelijk uit Bazel zou vluchten omdat hij er zich bedreigd voelde als rooms-katholiek.

*** DE TIJD VAN Erasmus was een bewogen periode waarin middeleeuwse vormen en denkbeelden moesten wijken voor de nieuwe inzichten van de Renaissance. Maar … de kerk was nog alomtegenwoordig.

*** DURER, de grote Duitse kunstenaar, wachtte vijf jaar om een schets in een gravure om te zetten. Toen Erasmus eindelijk het werk te zien kreeg, noteerde hij schamper: Nil simile – Ik lijk er nog niet op!

*** PIJNLIJKER dan een mislukt portret was de censuur op Erasmus’ werk. In het Erasmushuis liggen verscheidene uitgaven waarin hele passages onleesbaar zijn gemaakt. Het vrije woord was toen nog een verre droom.

** vandaag 28.10 in De Standaard …De zwarte dood…

(diverse bronnen)

JP Sartre weigert Nobelprijs

De Franse filosoof en schrijver Jean Paul Sartre won op 22 oktober 1964 de ‘Nobelprijs voor literatuur’. Maar… hij weigerde de prijs. Sartre was bang om zijn vrijheid te verliezen.

* Jean-Paul Sartre wordt beschouwd als de vader van het Franse existentialisme.

* Met de prijs te aanvaarden zou Sartre zichzelf institutionaliseren en daarmee niet langer onafhankelijk kunnen werken, zo vond hij.

* Nog voor de uitreiking stuurde hij de organisatie dan ook een brief met het verzoek hem de prijs niet te geven en zijn naam ook niet te vermelden.

* De brief bereikte de organisatie echter te laat. Sartre won de prijs en … weigerde hem… Faut le faire.

* Het café was de belangrijkste werkplek van Jean- Paul Sartre, ,,de compleetste intellectueel van de twintigste eeuw”, heeft er zijn belangrijkste werken geschreven. Sartre was zelfs niet te beroerd om de kelners de liefde voor de wijsbegeerte bij te brengen.

De goddelijke komedie

Van Klara weet ik dat het vandaag 14 sep exact 701 jaar geleden is dat Dante Alighieri (1265-1321) overleed.  De Italiaan Dante was een van de beroemdste schrijvers en moralisten uit de Middeleeuwen .

* Dante is vooral beroemd geworden door La Divina Commedia (De goddelijke komedie) een onvoltooid meesterwerk waarin hij alle kennis van zijn tijd over filosofie, economie en andere wetenschappen verwerkte.

* Het boek heette aanvankelijk Commedia en gaat over het hiernamaals. Eén van de hoogtepunten uit de mondiale literatuur. Het woord divina (goddelijk) is later door anderen aan het werk toegevoegd.

*  De goddelijke komedie werd in in 1472, 100 jaar na de dood van Dante, door Johann Neumeister, gedrukt in Foligno. De boekdrukkunst stond toen nog in zijn kinderschoenen.

* La Divina Commedia is nog steeds dat omvangrijk driedelig werk over het hiernamaals en wordt beschouwd als de meest bijzondere literatuur uit de Middeleeuwen.

* De goddelijk komedie‘is in feite een driedelig gedicht en gaat over een reis door het hiernamaals. In drie fasen wordt de lezer meegevoerd van de Hel (Inferno), via de Louteringsberg (Purgatorio) naar het Paradijs (Paradiso).

* Het boek bestaat uit ruim 14 000 verzen. Dante noemde zijn werk zelf oorspronkelijk Commedia, wat ‘blijheid’ of ‘vrolijk gedicht’ betekent en erop duidt dat de reis door het hiernamaals positief eindigt. Het woord ‘divina’ (goddelijk) is later door anderen aan dit werk toegevoegd.

* La Divina Commedia wordt beschouwd als een van de grootste schrijfprestaties aller tijden. In de wereldliteratuur doet Dantes meesterwerk niet onder voor  andere pareltjes als Odyssee, Faust, Don Quichot of Macbeth.

(bewerkt uit ‘Historiek’ – rood drukken voor meer – doen!).

Koning Arthur en Tintagel Castle

De ruïne van Tintagel Castle is te vinden op een schiereiland bij het gelijknamige plaatsje Tintagel aan de noordkust van Cornwall aan de Keltische Zee. In de Romeinse tijd stond hier al een fort.

* Tintagel Castle werd in de dertiende eeuw gebouwd door Richard, hertog van Cornwall. Omdat zijn opvolgers geen belangstelling hadden voor een kasteel in deze afgelegen omgeving geraakte het in verval.

* Het kasteel in Tintagel wordt ook geassocieerd met de legendarische koning Arthur, een koning uit Keltische legenden en uit de middeleeuwse literatuur.

* Arthur zou in het kasteel van Tintagel geboren zijn en in de zesde eeuw de Angelsaksen hebben bestreden die Groot-Brittannië wilden overheersen. Tijdens het Victoriaanse tijdperk herleefde de belangstelling voor de legende van koning Arthur.

Arthurlegende

** Arthur was de zoon van koning Uther Pendragon. Uther sneuvelde tijdens zijn strijd om Engeland. Magiër Merlijn bracht zoon Arthur onder bij een lokale edelman.

** Het sprookje wordt nog mooier als Arthur later door Merlijn naar een kerkhof in Londen wordt gestuurd om daar een zwaard uit een aambeeld te trekken. Deze niet alledaagse taak moest het bewijs leveren dat hij de wettige koning van Engeland werd. Het lukte.

** Koning Arthur huwde de mooie Guinevere. Als huwelijkscadeau kreeg hij een grote ronde tafel, op maat gemaakt voor zijn twaalf ridders, waaronder Lancelot, Pellinore en Walewein. De ronde tafel moest de gelijkheid symboliseren die koning Arthur op het oog had: iedereen gelijk en iedereen wordt gehoord. Door de ronde vorm ervan zat niemand aan het hoofd van de tafel.

** Het koninkrijk van Arthur raakte in verval toen Guinevere en Lancelot verwikkeld raakten in een liefdesrelatie. Lancelot vluchtte en Guinevere werd veroordeeld tot de dood op de brandstapel. Lancelot kwam haar redden en enkele vrienden van Arthur werden gedood. Arthur werd daarmee gedwongen om een oorlog tegen Lancelot te beginnen.

** Dit leidde tot de Slag bij Camlann, waarbij koning Arthur dodelijk gewond raakte. Volgens de Arthurlegende betekende zijn dood het einde van het koninkrijk.

* Voor coronatijden bezochten liefst 250.000 mensen nog jaarlijkse het kasteel om zich te laten onderdompelen in de Arthurlegende…. 

(inspiratie en foto’s bij R.v.Cappeleveen Absolute Figures.nl)

ROWLING EN HARRY POTTER

De Britse schrijfster J.K. Rowling verkocht miljoenen exemplaren van de boeken uit de serie over tovenaarsleerling Harry Potter. De boeken werden ook verfilmd en bleken ook hier regelrechte kassuccessen te zijn

* Joanne Kathleen Rowling werd op 31 juli 1965 geboren in Chipping Sodbury bij Bristol.

* Tot 1986  studeerde ze Frans aan de universiteit van Exeter. Vier jaar later vertrok ze naar Portugal, waar ze Engelse les gaf. Nog in Portugal trad ze in het huwelijk met televisiejournalist Jorgue Arantes. In 1993 werd dochter Jessica geboren.

* Na haar scheiding ging J.K. Rowling terug naar Engeland. Ze vestigde zich in Edinburgh.

*J.K. Rowling schreef eerst twee boeken voor volwassenen. In 1990 ontstond het idee voor de Harry Potter boeken. Het eerste Potter-boek werd enkele keren afgewezen, dan toch uitgegeven. Het boek over de tovenaarsleerling Harry Potter werd een enorm succes.

* In 1999 brak J.K. Rowling internationaal door met haar eerste drie boeken.

* De volgende Potter-reeks werd overbekend : ‘Harry Potter en de steen der wijzen’ (1998), ‘Harry Potter en de geheime kamer’ (1999), ‘Harry Potter en de gevangene van Azkaban’ (2000), ‘Harry Potter en de vuurbeker’ (2000), ‘Harry Potter en de Orde van de Feniks’ (2003), ‘Harry Potter en de Halfbloed Prins’ (2005) en ‘Harry Potter en de Relieken des Doods’ (2007).

* Nadat J.K. Rowling in 2012, ‘The Casual Vacancy’ (Een goede raad), haar eerste boek voor volwassenen, onder haar eigen naam uitbracht, probeerde ze het ook onder het pseudoniem Robert Galbraith. ‘The Cuckoo’s Calling’ (Koekoeksjong) was een detective in de traditie van Agatha Christie en Ruth Rendell. The ‘Cuckoo’s Calling’ bleek het begin van een nieuwe serie.

GERARD WALSCHAP ‘DE FELLE’

Gerard Walschap (Londerzeel 9 juli 1898 – Antwerpen 1989)

is het oudste kind van herbergier Florent Walschap en kruidenierster Anna Peeters. Na hem krijgen ze nog zeven kinderen. Walschap studeert aan het Klein Seminarie in Hoogstraten en later filosofie en theologie in de missiecongregatie van het Heilig Hart.

** Voor hij de hogere wijdingen ontvangt, treedt hij uit. Hij beseft dat hij niet geschikt is voor het priesterschap en het celibaat (niet trouwen).

* Walschap, die ook een gretige lezer is, ontwikkelt zich in de jaren dertig tot een schrijver met een zeer expressieve stijl, die nog maar een sober gebruik maakt van streek gebonden uitdrukkingen en die duidelijk afstand neemt van de alom aanwezige katholieke kerk.

* De romans Adelaïde, Eric en Carla vormen tesamen De familie Roothooft (1939) dat de ondergang van een familie beschrijft door drie generaties te volgen. Het boek wordt door de kerk op de Index (boeken die niet mogen gelezen worden) geplaatst, Walschap wordt uitgemaakt voor pornograaf en afvallige.

* De mens is naar zijn opvattingen niet voor een evenwichtig bestaan in de wieg gelegd, maar onderworpen aan irrationele, onbewuste impulsen, vervuld van angst- en schuldgevoelens, maar altijd op zoek naar bevrijding. Het existentiële lot van de mens wordt door Walschap vlijmscherp geanalyseerd in een stijl die zeer modern aandoet.

* Een mens van goede wil (1936) en Houtekiet (1939), zijn twee bekend gebleven romans. Een mens van goede wil beleefde zelfs een revival door de bewerking voor een televisiereeks met dezelfde naam ergens in de jaren ’70 en ’80 van vorige eeuw. De hoofdpersoon kan geen onrecht verdragen en trekt de uiterste consequentie uit zijn naastenliefde.

* Houtekiet is de nieuwe mens, de man die verstandig en bekwaam leeft, seksueel en creatief, rechtvaardig en volkomen los van zijn voormalig geloof. In deze roman belijdt Walschap een humanistisch vitalisme, dat volkomen losstaat van het geloof van zijn jeugd.

* Een vervolg, Nieuw Deps, verschijnt in 1961. Julien Weverbergh noemt zijn van Manteau afgescheiden uitgeverij naar de roman van de door hem bewonderde Walschap.

*** Walschap krijgt drie keer de staatsprijs voor romans (Trouwen, Zuster Vergilia, Oproer in Congo). In 1968 wordt hij door koningin Beatrix onderscheiden met de Prijs der Nederlandse letteren. In mei 1975 wordt hij door koning Boudewijn in de adelstand verheven en krijgt hij de titel baron.

*** Toen hij stierf was Walschap de meest gelauwerde auteur in Vlaanderen: tweemaal de driejaarlijkse staatsprijs voor de roman, namelijk voor Trouwen en Zuster Virgilia; de driejaarlijkse prijs voor de koloniale roman voor Oproer in Congo (1953); de vijfjaarlijkse prijs ter bekroning van een ganse carrière, na zijn pensionering in 1965 , en ten slotte uit de handen van de Nederlandse koningin de Prijs der Nederlandse Letteren in 1968. Kort voor zijn dood zei hij:

(..) Ik leef nu in de zoete overtuiging dat ik mijn van jongsaf aangebonden strijd over geheel de lijn gewonnen heb. De vuile hetze die tegen mij eerst werd gevoerd, zwijgt beschaamd; de morele vrijheid die ik voor de Vlaamse schrijvers heb opgeëist, wordt zelfs door katholieke schrijvers als vanzelfsprekend gebruikt, de grapjasserij en de literatureluurderij zijn verzwonden, onze letterkunde bloeit tot in de jongste generatie. Het is schoon daartoe te hebben bijgedragen. Ik ben trots op mijn werk, want ik heb mijn ambitie verwezenlijkt. Ik heb grootse dingen gedaan en volkeren bekeerd, zij het niet diegene, die ik als kind voor ogen had, maar ik heb mijn voorgenomen martelaarschap en heldhaftigheid waargemaakt: ik heb alles gezegd wat ik te zeggen had, op een mooie manier, en daarvoor op mijn kop gekregen, vijftig jaar lang (..)
Vlaamse mentaliteitsgeschiedenis van de 20ste eeuw

* In 1983 (?!) had journalist-literatuurcriticus Jos Borré in Knack een uitgebreid interview met Gerard Walschap (1898-1989) naar aanleiding van diens 85ste verjaardag. Zijn charisma en vertelplezier lieten Borré sindsdien niet meer los. Enkele bedenkingen …

* ‘Gerard Walschap. Een biografie’ verdiept zich niet alleen in het leven van Walschap maar hangt met verve een portret op van het 20ste-eeuwse Vlaanderen, waar Walschap een exponent van was.

* Van overtuigde katholiek in de jaren ’20 werd Walschap geleidelijk aan een overtuigde vrijzinnige. Borré schetst een fijnmazig portret van de omslag van het katholieke naar het vrijzinnige Vlaanderen, zoals dat zich in Walschaps eigen leven voltrok, maar ook in het leven van heel wat van zijn tijdgenoten. Een knap staaltje Vlaamse mentaliteitsgeschiedenis van de 20ste eeuw.

* Walschap heeft op de achtergrond altijd de gedachte aan zelfmoord met zich meegedragen. Hij koesterde een grote wanhoop in het leven. Dat had natuurlijk te maken met zijn geloofsverlies maar vooral met existentiële ontreddering.

* Ook heeft hij zich altijd zeer eenzaam gevoeld en intellectueel geïsoleerd. Het is bekend dat hij na zijn uittreding uit het klooster en zijn vaarwel aan de katholieke kerk het moeilijk had. Maar hij voelde zich later ook niet echt geaccepteerd door de vrijzinnige zuil. Zeker in de jaren ’30 merk je in artikels in het blad ‘Hooger Leven’ hoe zelfmoord en zelfmoordenaars hem bezig houden.

* Hij heeft geen concrete poging tot zelfmoord ondernomen maar de radeloosheid bij zijn uittreding uit het klooster en de schuld om zijn grote seksuele libido lieten hem niet los. Een zekere moedeloosheid was een constante in Walschaps leven. Vandaar dat hij ook altijd zo uitkeek naar momenten van bevrijding. Walschap was … een heel complexe persoonlijkheid.

* In 1925 trouwde Walschap met Marie-Antoinette “Ninette” Theunissen, met wie hij vier zonen en een dochter kreeg. Hij noemde zijn huwelijk een jeugdige vergissing maar bij mijn weten is hij nooit vreemd gegaan, ook al beschrijf ik hoe hij in 1959 vier maanden lang een platonische vriendschap had met een Brusselse bewonderaarster die advocate was.

* Ze correspondeerden druk met elkaar en Walschap ging bij haar stiekem op bezoek. Zijn vrouw zette zelfs een privédetective in. Maar ik denk niet dat er echt iets is geweest tussen Walschap en zijn Brusselse bewonderaarster. Walschap heeft die verhouding trouwens zelf afgebroken.

*  Wie na het lezen van zijn biografie nog meer wil weten over Walschap, beveelt Borré ‘De heilige Jan Mus’ aan. Het is zeker niet zijn beste roman maar wel zijn testament waarin hij zichzelf met al zijn overtuigingen bloot geeft.

Jean de La Fontaine

Jean de La Fontaine (Château-Thierry (Champagne), 8 juli 1621 — Parijs, 13 april 1695) was een classicistische Franse schrijver en dichter, vooral bekend om zijn fabels.

* De Fabels van Jean de La Fontaine, ook wel Les Fables genoemd, is een werk van de Franse schrijver en dichter Jean de La Fontaine. Hij publiceerde het eerste deel in 1668 en het tweede deel in 1679. Het betreft een verzameling van 243 fabels in dichtvorm geschreven, waar in de meeste gevallen dieren met menselijke eigenschappen centraal staan en waar een moraal wordt verteld.

* Jean de La Fontaine is zeker niet de eerste die zich richt op het genre van de fabel. Al in de zesde eeuw voor Christus beoefende de Griekse dichter Aisopos de fabels en hij wordt dan ook gezien als de oprichter van dit genre.

* Het woord “fabel” komt van het Latijnse fabula, dat afgeleid is van het werkwoord “zeggen”. Een fabel kenmerkt zich door zijn beknoptheid en eenvoudigheid, waarin meestal dieren met menselijke eigenschappen in beeld worden gebracht.

* Fabels hebben een didactisch doel. Een moraal ontbreekt er zeldzaam en dit genre probeert dus vooral de lezer iets te leren. Enkele van de bekendste fabels van Aisopos werden door Jean de La Fontaine herschreven, zoals De krekel en de mier.

* De eerste publicatie van de Fabels omvat boek I t/m VI. De La Fontaine laat in het eerste boek veel dieren voorkomen en begint met een van de meest bekende fabels: De krekel en de mier …

De krekel sjirpte dag en nacht, zo lang het zomer was,

Wijl buurvrouw mier bedrijvig op en neer kroop door ‘t gras “Ik vrolijk je wat op,” zei hij. “Kom, luister naar mijn lied.”

Zij schudde nijdig met haar kop: “Een mier die luiert niet!”

Toen na een tijd de vrieswind kwam, hield onze krekel op.

Geen larfje of geen sprietje meer: droef schudde hij zijn kop. Doorkoud en hongerig kroop hij naar ‘t warme mierennest.

“Ach, juffrouw mier, geef alsjeblieft wat eten voor de rest

Van deze barre winter. Ik betaal met rente terug, Nog vóór augustus, krekelwoord en zweren doe ‘k niet vlug!”

“Je weet dat ik aan niemand leen,”

Zei buurvrouw mier toen heel gemeen.

“Wat deed je toen de zon nog straalde En ik mijn voorraad binnenhaalde?”

“Ik zong voor jou,” zei zacht de krekel.

“Daaraan heb ik als mier een hekel!

Toen zong je en nu ben je arm.

Dus dans nu maar, dan krijg je ‘t warm!”

Wie leeft van kunst gaat door voor gek. Vaak lijdt hij honger en gebrek.

* In deze fabel eindigt Jean de La Fontaine met de moraal. De moraal ontbreekt vrijwel nooit en is meestal aan het eind van de fabel te vinden.

(met dank aan nl.Wikipedia.org)

1 2