Categorie: MERKWAARDIG
DANSPLAAG IN … 1518
Choreomanie is een ziekelijk drang om te dansen en wordt in het medisch jargon ook wel aangeduid als Sint-Jansziekte, danszucht of danswoede.
* In deze moderne tijden bestaat die onweerstaanbare drang tot dansen en feesten nog steeds. Denk bv. aan Tomorrowland in Bornem. Dat het voorlopig niet kan voor een grote massa wegens corona zorgt af en toe voor groot ongenoegen onder het vooral jonge publiek dat de lockdowns beu is en zo vlug mogelijk weer wil pret maken als vroeger. La Boum 1 en 2 zijn daar bekende exponenten van.
* Gedurende de Middeleeuwen deed deze (moderne?) ziekte zich meermaals voor. De dansplaag die in 1518 uitbrak in Straatsburg in de Elzas is wellicht de bekendste van allemaal. ( zegt Enne Knoops in ‘Historiek’)
- Sint-Jansdansers in Molenbeek (Pieter Brueghel de Jonge, 1592): jaarlijkse dansprocessie met epileptici naar de Sint-Jan-de-Doperkerk (Molenbeek). –
* Uitbraken deden zich, aldus de historicus J.F.C. Hecker (1795-1850), al voor sinds 1021. In 1278 (bij de rivier de Maas in Frankrijk), 1237 (bij Erfurt en Arnstadt), in 1374 (in Aken, Utrecht, langs de Rijn en de Moezel).
* In 1463 (in de Eiffel) deden zich weer uitbraken voor van choreomanie. Volgens Hecker trokken dansende groepen hierbij, net als de flagellanten (zelfkasteiders), van plaats naar plaats en vertelden ze dat ze hemelse visioenen zagen.
boven – Tekening van Pieter Breugel de Jonge, 1564 (Albertina, Vienna)
en hiernaast: de jaarlijkse processie van epileptici naar de Sint-Janskerk van Molenbeek
De dansplaag van 1518
De dansplaag van 1518 begon halverwege juli in Straatsburg. Een vrouw, bekend als Frau Troffea (of Trauffea) begon op straat te dansen en ging er zo’n vijf dagen lang mee door.
* Na enkele dagen voegden zich tientallen anderen bij haar, die eveneens onbeheersbaar dansten en muziek maakten. Uiteindelijk groeide de dansgroep uit tot ongeveer vierhonderd vrouwen en mannen.
* Er werd zelfs een houten podium voor de dansgroep opgesteld en fluiters en drummers ingeschakeld om hen te begeleiden, omdat (zo stelden medici) het ‘hete bloed’ van de dansers moest afkoelen. Even hun gang laten gaan, dacht men, dan gaat het snel weer over.
* Maar tot schrik van het stadsbestuur hield het gedans niet meer op. In augustus was de dansmanie in Staatsburg nog steeds aan de gang. Sommige dansers kregen hartaanvallen, anderen stortten met een beroerte of van uitputting ineen. Over dodelijke slachtoffers wordt evenwel niets gezegd.
* De stadsraad wist zich geen raad met de dansende bevolking en draaide eind augustus 1518 bij. Dit moest wel een goddelijke straf zijn, oordeelden de vroede vaderen, dus was er boetedoening nodig.
* Uiteindelijk werden de dansers opgepakt en meegenomen naar een heiligdom in de heuvels van het nabijgelegen stadje Saverne, gewijd aan Sint-Vitus.
* Hun opgezwollen en bebloede voeten werden in schoenen gestopt, waarna de dansers rond een houten relikwie moesten dansen: de St.Vitusdans.
* Na enkele weken hield de dansepidemie vanzelf op. Om weken, maanden, zelfs jaren later elders opnieuw de kop op te steken…
** De toenmalige artsen Paracelsus (1493/1494-1541) en Thomas Sydenham (alias de ‘Engelse Hippocrates’, 1624-1689) kwamen met allerlei theorieën voor de dag.
* Paracelsus typeerde de ziekte als chorea lasciva en dacht dat de danswoede het gevolg was van vrouwen die in verzet kwamen tegen een kwaadaardige mannelijke hegemonie. Ook onderscheidde hij lichamelijke oorzaken. De Britse arts Sydenham noemde de ziekte de St.Vitus-dans.
** Hedendaagse medische wetenschappers en historici denken dat de Dansplagen werden veroorzaakt door de zogenoemde kriebelziekte (ergotisme), die veroorzaakt werd door moederkoorn (een graanziekte) waarbij patiënten hallucinaties, spasmes en stuiptrekkingen krijgen.
** John Waller legt een verband met ziekte, honger en bijgeloof. Volgens hem braken de dansmanies uit op plekken waar sprake was van hongersnood en ziekten. Verder schrijft hij over mass psychogenic illness. Hierbij komen mensen die krachtig geloven in het bovennatuurlijke in een dissociatieve geestestoestand terecht. Waar dansen al niet goed voor is. (gelezen bij Wikipedia)
Wereldboekendag (VN)
* Daarom wordt op deze datum een wereldwijd eerbetoon aan boeken en auteurs gehouden. Hiermee hoopt UNESCO iedereen – en met name jongeren – aan te moedigen om het plezier van lezen te ontdekken. Ook wil de VN-organisatie naar eigen zeggen ‘hernieuwd respect creëren voor de onvervangbare bijdragen van degenen die de sociale en culturele vooruitgang van de mensheid hebben bevorderd’.
| Internationale initiatiefnemer | UNESCO |
| Nationale initiatiefnemer | CPNB |
| Website | http://www.un.org/en/events/bookday/ |
| Duur event | Dag |
BOSMIEREN BOUWDEN NEST
Mieren hebben zich door de evolutie heen kunnen aanpassen aan zeer verschillende leefomgevingen en komen wereldwijd voor. Ze zijn een van de meest dominante levensvormen op de bodem.
* Veel mierensoorten bouwen hun nest in de bodem. Vanmiddag ontdekte Nand Peeters een joekel van een bosmierennest op enkele meters van het nieuwe fietspad Veerle-Averbode. Vooral niet storen, want …dat hebben ze niet graag. Kijk ook in de achtergrond hoe groen het bos wordt. Ondanks de gure wind trekt de lente flink door.
.
GR-pad loopt door Laakdal
Vorig jaar reeds trachtten we de lezers van GvL warm te maken voor GR. En of het ermee te maken heeft of niet, er wordt de laatste tijd stevig gewandeld in Laakdal en/of door inwoners van Laakdal.
* Of Clem Verbiest, de Veerlese GR-cartograaf en verwoede wandelaar, daar voor iets tussen zit, weten we ook niet. Feit is dat Clem niet alleen ‘de wandelaar ‘ in u wakker heeft gemaakt , maar u ook vertrouwd leerde worden met GR (Grote Routes), zowat het summum van de modale wandelsport.
* De mensen die van hier naar Compostella wandelen of van Zuid-Amerika naar Canada laten we nog buiten beschouwing. Dat is niet iedereen gegeven. Maar iedereen met een stel gezonde benen en een beetje moral onder zijn hersenpan kan meteen op stap in ons Brabant- , Limburg- en Kempenland. Liefst over een GR-pad …
* Clem: “Niet de GR 5 die u wellicht kent van tv, maar wel een ander ‘lange afstandspad ‘ passeert door Laakdal. De GR 561 staat voor Kempen-Maaspad, goed voor 221 km. Het vertrekt in Diest aan de Schaffense Poort, een knooppunt van GR-paden met een typische wandelboom(foto r).
* Clem: “Tussen Diest en Maastricht geniet je van bossen en heide. Eerst wandel je nog door het Hageland en flirt je met drie provinciegrenzen. Misschien merk je een otter op in de Netevallei. Bij Lommel heeft de zandontginning de fascinerende Sahara-vlakte achter gelaten. En bij de Nederlandse grens ontdek je de sprookjesachtig kronkelende Dommel.”
– Die ken ik. Verder…
* Clem: “Als je bij Valkenswaard de bocht naar het zuiden inzet, wordt het landschap ruwer: Leenderbossen, Stamprooierbroek en sporen van knagende bevers. Via Opitter en Opoeteren kom je in de Mechelse Heide op het hoogste punt van het Nationaal Park Hoge Kempen. En plots sta je in de Maasvallei en kun je Maastricht verkennen.”
°°° De GR 561 (van Valkenswaard naar Diest) was in 1977 het eerste GR-pad dat in Vlaanderen werd uitgetekend en waarvoor een wandelgids werd gemaakt. Een van de grote bezielers was een Veerlenaar: de vroegere notaris Pierre Demaeght.
* Clem: “Vanuit Gerhagen komt de GR 561 Laakdal binnen via de Kerkstraat, loopt langs de kerk van Groot-Vorst en de Markt en draait dan aan het gemeentehuis de Mortelstraat in. Door het wadgebied van de Kleine Laak gaat het verder richting Zittaart.”
* Clem : “Begin jaren ’70 werd er in de Rotary-club van Geel fel geijverd voor het jeugdherbergwerk en werden concrete plannen gemaakt voor de bouw van een jeugdherberg in de regio Geel. De bouw ervan werd aanvankelijk van bovenaf tegengehouden. Dit ter zake.”
* Clem: “Sportieve Rotariërs maakten na een tocht door de Hoge Venen kennis met de wit-rode streepjes (in Wallonië bestonden de GR-paden al langer).
“Waarom geen wandelpad in onze streek? Weet je wel hoe mooi het hier is?, was de logische vraag. En meteen werden de kaarten en verfpotten bovengehaald en ontstond het eerste wit-rode GR-pad van Vlaanderen, compleet met een wandelgids.”
*** Dat eerste GR-pad van Vlaanderen kwam er dus dank zij de jeugdafdeling Rotary Club Geel o.l.v. Pierre Demaeght, die tevens tekende voor de oorspronkelijke routebeschrijving. Cartograaf (Clem Verbiest) en wegmarkeerder (Ludo Swinnen) droegen (en dragen) als andere Veerlenaren nog steeds hun steentje bij. En de jeugdherberg? Die kwam er later toch, in Westerlo.
Stadhuis Antwerpen
| Even ‘drukken op rood’ en het stadhuis toont je 450 jaar geschiedenis. Een absolute aanrader !
Neem eens een digitaal kijkje in het Stadhuis van Antwerpen naar aanleiding van de 450ste verjaardag van het gebouw. U krijgt telkens een 3D-zicht van 360° en u kan doorklikken naar de verschillende ruimtes. Van “Onthaal” via “Schoon Verdiep”,” Kabinet van de burgemeester” en de vele zalen tot op de “Zolder”. Een prachtwerk van de Poolse fotograaf Krzysztof Zagajewski.
http://www.studiovr.pl/spacery_wirtualne/Stadhuis_Antwerpen/
|
twee speciale begrafenissen
Op een week tijd waren er in Laakdal twee speciale begrafenissen, eentje in Veerle en drie dagen later een andere in Klein-Vorst. Mensen die allebei de wil hadden uitgedrukt om een eeuwige rustplaats te krijgen in Laakdal.
.
*** In Veerle ging het om Marie-Josee Schulpe. Zij woonde met haar man en haar familie al tientallen jaren in Luxemburg – Kirchberg..
Zij was een dochter van de uitbaters van de oudste Veerlese beenhouwerij , namelijk die van Frans Schulpe ( meestal Croes genoemd) en van Marie Verboven.
.
Hun beenhouwerij stond op de plaats waar nu het kantoor van notaris Mark Demaeght en opvolgers staat.
Er zijn heel wat foto’s van Veerledorp bewaard met die beenhouwerij erop.
.
Marie-Josee wou in haar geboortedorp niet alleen begraven worden, maar wenste dat dit ook zou gebeuren met een volledige requiemmis.
.
*** Jan Vanhamel woonde al een hele tijd in Klein-Vorst , samen met zijn levensgezellin Joanna Trzeciak , een pianiste van wereldformaat.Jan heeft zich een groot deel van zijn leven vooral in Limburg ingezet voor de ondersteuning van klassieke muziek.
.
Als voormalig directeur van het cultuurcentrum Casino in Beringen is die plek zijn culturele thuisbasis gebleven.
Het was ook in de kerk van Beringen dat de uitvaartplechtigheid plaats vond.
.
Toch was het ook een expliciete wens van Jan begraven te worden in Klein-Vorst, waar hij op de grens van Limburg vele jaren gelukkig was.
.
HARTENKONINGIN ELISABETH
Zonder Elizabeth Stuart zat er nu een andere familie op de Britse troon. Haar kleinzoon George I, die in 1714 de Engelse troon besteeg, was voorvader van de huidige Britse koningin.
* Elizabeth Stuart was zelf koningin van Bohemen, al was ze er na een oorlog weggejaagd en van de troon gestoten. Ze kwam met haar man, een neef van de Oranjes, naar Den Haag.
* Elizabeth had veel geld nodig, want ze had een missie: met militaire steun haar oude machtspositie herstellen, en goede huwelijkspartners voor haar kinderen vinden.
* Ze financierde dat door haar juwelen te verpanden, maar ze vroeg ook leningen aan andere mensen. En die gaven haar steeds geld, ze had die gunfactor. Ze kreeg niet voor niets de bijnaam Hartenkoningin.
DE LENTE is begonnen
Op het ogenblik dat de zon in de loop van maart loodrecht invalt op de evenaar, begint bij ons de astronomische lente. In 2022 was dat VANDAAG 20 maart om 16u33. Bij de bewoners van het zuidelijk halfrond is de zomer ten einde en begint vandaag de herfst. (een paar lentebeelden…uit eigen archief)
Vandaag zondag 20 maart om 16u33 begon onze lente’ 2022. Op het noordelijk halfrond dus. Ze eindigt vrijwel altijd op 21 juni.
- De komende decennia (tot het jaar 2048) begint de lente altijd op 20 maart.
Astronomisch gezien zijn dag en nacht nu even lang - De zon gaat door het lentepunt en dag en de nacht zijn ongeveer even lang. Tijdens de lente worden de dagen steeds langer.
- De lente eindigt met de zomerzonnewende (rond 21 juni). Dat is het moment dat de zon jaarlijks het hoogste aan de hemel staat.Tijdens de lente worden in de noordelijker streken van het noordelijk halfrond de bomen groener en gaan veel planten bloeien. Geleidelijk wordt het warmer en wordt de kans op nachtvorst kleiner. Van dagvorst was dit jaar geen sprake.
- Het woord lente is een oude afleiding van lang en heeft betrekking op het lengen van de dagen. Het is verwant aan het Duitse Lenz en het Engelse lent (‘vastentijd’).
- Na het begin van de lente gaat in Europa ook op de laatste zondag van maart (nacht van 27 op 28 mrt) de zomertijd in, waardoor de dagen nog langer lijken.
- Normaliter moest er nu een definitieve afspraak komen omtrent die zomertijd, maar die laat wellicht nog een tijdje op zich wachten. Voorlopig blijven we een uur wisselen eind maart en eind oktober (wanneer de wintertijd begint).
- Meteorologische lente
- Om praktische, maar ook klimatologische redenen begint de meteorologische lente op 1 maart en duurt tot 1 juni. Voor meteorologen is het op deze manier makkelijker om seizoenen met elkaar te vergelijken. Ook komt het weerpatroon dat typisch is voor een seizoen beter overeen met de meteorologische indeling dan met de astronomische.
- Dat een nieuw weerkundig seizoen begint op de eerste dag van de maand, werd in 1780 door de Societas Meteorologica Palatina – een van de eerste internationale weerorganisaties – ingesteld.
AMOCO CADIZ
Voor de dagactualiteit van 16 maart trekken we vandaag naar Frankrijk voor de grootste olieramp van de 20ste eeuw.
* De Amoco Cadiz was een mammoettanker die op 16 maart 1978 aan de grond liep in het noordwestelijkste puntje van Bretagne (Frankrijk). De tanker was eigendom van het Amerikaanse Amoco.
* Het schip was op weg van de Perzische Golf naar Le Havre, toen het in zwaar weer terechtkwam. Een klein probleem in de stuurinrichting maakte het schip onbestuurbaar, waarna het in de richting van de Franse kust dreef en aan de grond liep.
* Als gevolg hiervan brak het schip, en stroomde er 200.000 ton ruwe olie in zee, waarbij het Kanaal ernstig werd vervuild en het Bretonse strand grote schade opliep over een lengte van ruim 300 kilometer.
* Het 20 ton zware anker van de Amoco Cadiz ligt nu als monument bij de haven van Portsall. De ramp werd een van de grootste milieurampen in de geschiedenis. Het opruimen van de olie duurde meer dan een jaar.
(met dank aan Wikipedia – rood voor meer)