Categorie: ONDERWIJS

DE HEL IN HET INTERNAAT

De brand in het internaat van het Heilig Hartcollege in Heusden-Zolder brak uit op 23 januari 1974 omstreeks 22u30. Er vielen 23 dode en  2 zwaargewonde leerlingen te betreuren, alle 25 tussen 12 en 16 jaar jong.     (eerder verschenen bericht)

* De brand ontstond in de buurt van de ingang van de slaapzaal en bemoeilijkte zodoende de vluchtweg van de slaapzaal. De 63 bedden in de slaapzaal werden slechts gescheiden door zeer brandbare dunne houten wanden die de brandverspreiding versnelden.

* Oorzaak was vermoedelijk een stiekem gerookte sigaret in de slaapzaal, op de tweede etage van het oudste gebouw (uit 1932).

* Een veertigtal jongeren van de ene kant van de zaal kon ontsnappen. De enige , andere uitweg was een raam dat uitgaf op een plat dak. Eén jongen was toevallig afwezig wegens ziekte.

* Drie slachtoffers werden gevonden in de gang voor het raam. Eén slachtoffer was door de brandende trap gevallen. Bijna alle andere slachtoffers werden gevonden in hun bed. Wellicht totaal verrast in hun slaap.

* Door het lawaai van de vluchtende leerlingen werden de paters gealarmeerd en werd meteen ook de brandweer van Heusden opgebeld. Die was er om 23 uur en kreeg spoedig ook hulp van de korpsen uit Hasselt en Genk.

* Door de hevige brand en de enorme hitte kon de zaal pas om 1u30 ‘s nachts bereikt worden. Na afloop bleken de brandblussers van de school ongebruikt…

  • De school sloot gedurende een volledige week, tot na de begrafenis van de slachtoffers. Na de begrafenis werd het gebeuren niet meer besproken.
  • Pas sinds 1999 wordt de brand jaarlijks herdacht door de school. De herdenking startte met het onthullen van een gedenksteen op 23 januari 1999. Ondertussen is de school van naam gewijzigd in Sint Franciscuscollege campus Berkenbos.
  • De toezichthoudende geestelijken werden niet schuldig bevonden. De overlevende scholieren zetten wel een actie op om de infrastructuur en de gebrekkige wetgeving aan te klagen.
  • De ramp maakte ook in het parlement een grote indruk. Het invoeren van nieuwe wetten betreffende brandveiligheid raakte in een stroomversnelling.

* Waarom vertel ik dit verhaal? Omdat ook ik een vrij lang verleden als ‘intern’ achter de rug heb. Van 1954 tot 1958 in Hoogstraten en van 1958 tot 1962 in Mechelen.

* In het Hoogstraatse Klein Seminarie van toen logeerden een aantal van de jongste leerlingen (7de en 8ste klas) nog in een kleine, oude slaapzaal boven het toneel van de feestzaal. Vol oude, houten chambrettes van zowat 1,5 bij 2,20 m op een houten vloer.

* De oudere leerlingen verbleven in een veiligere nieuwbouw met geplaveide vloer. In Mechelen studeerden en sliepen we in aparte kamertjes in een oud gebouw dat later gesloopt en vervangen werd voor een nieuwe politiekazerne.

* In Hoogstraten mocht vanaf de Latijnse gerookt worden in het Withof, een buitenverblijf van de school dat tweemaal per week bezocht werd. Binnen de muren van het seminarie was roken streng verboden. Toch hing er vaak een sigarettengeurtje in de toiletten.

* In Mechelen mochten de rokers hun sigaretten plus aanstekers op zak houden, maar was het zwaar verboden te roken binnen de muren. Regelmatig kwam een toen nog zwartgerokte toezichthouder een kijkje nemen.      (foto’s Wikipedia)

“Volwassen worden aan de katholieke universiteit. “

Aan die universiteit ben ik in het begin van de zestiger jaren van schuchtere Kempenaar een volwassen mens geworden , zoals zovelen van mijn jaargenoten . Wij studeerden wat in die periode Germaanse Filologie heette, een fundamentele studie van het Nederlands , Engels en Duits. Maar niet alleen wij evolueerden , ook de universiteit deed dat met ons.

* Het was de tijd van Leuven Vlaams , want de KUL was nog een tweetalige universiteit . Het was de tijd van het Mandement van de Belgische Bisschoppen die in de kerken een brief lieten voorlezen waarin geen sprake kon zijn van een overheveling van de Franstalige universiteit naar waar ook .

* Kort daarna viel de regering over Leuven en waren wij daar allemaal blij om . Het gezag van de bisschoppen deemsterde weg , stilaan … voorgoed weg . Vele jong volwassenen zagen in dat de bisschoppen ook maar mensen waren . Kerken werden beklad…. en na korte tijd was de hele Franstalige afdeling van de Leuvense universiteit verhuisd naar Waals Brabant. Zij kregen een splinternieuwe universiteit in Nieuw Leuven , Louvain La Neuve.

* Maar op het ogenblik van mijn verder verhaal zaten wij nog allemaal samen en studeerden wij in juli 1966 samen af : 75 Vlamingen,  25 Walen of Franstaligen en een vijftal Oostkantonners.

* Ondanks al onze kreten in betogingen “oealen buiten” leefden wij in de beste verstandhouding met de Walen en gingen wij samen op studiereis. Pas later hebben wij vaak moeten horen hoe zeer de Franstaligen zich door die kreet gekwetst voelden.

* In de laatste jaren aan de universiteit, nu de ‘masterjaren’, was ik bij toeval praeses geworden van de Leuvense germanisten. Daardoor werd van mij ook verwacht dat ik bij plechtige gelegenheden steeds iets voor de microfoon zou zeggen dat prettig moest klinken.

* Daarom citeer ik nu iets van maar enkele jaren geleden terug over wat je zou kunnen noemen ”seksuele opvoeding aan de universiteit anno 1962 en 1964.”

* Een andere mijmering sluit aan bij een ander lied uit mijn Heimat , “In de stille Kempen“ , namelijk bij de zin : maar wat heeft de liefde ook hier niet verricht. Hier luidt hij dan als: maar wat heeft Germaanse ook hier niet verricht! Voor de eerste keer een tweetal belangrijke bekentenissen doen.

* Het eerste speelde zich af tijdens de kandidaturen toen wij van professor Pauwels en nog een collega van hem uit Nijmegen , professor Wijnen , letterlijk de boer op gestuurd werden om allerlei zaken te vragen over het uitstervende dialectische woordgebruik bij boeren en andere landgebruikers.

* Ik was een timide jongen en werd een beetje rood wanneer ik aan het hoofdstuk ” geslachtsdrift bij dieren”, moest beginnen. Voor de boeren en boerinnen was dat wel de max uit de gesprekken die zij moesten voeren met een voor hen toch vertegenwoordiger van de universiteit.

* Mijn faam verspreidde zich onder de boerenbevolking en werd waarschijnlijk enkele jaren later de basis , waarschijnlijk … van mijn gemeentelijke politieke carrière.

* Tegen de tijd dat ik de laatste boer bezocht had , was mijn woordenschat over de geslachtsdrift bij dieren vrijwel volledig. Dat bleek tientallen jaren later nog duidelijk toen al die lijsten uit een diepe Leuvense kelder werden gehaald en werden uitgegeven als deel van het Brabantse  woordenboek.

* Vanuit de provincie Antwerpen betaalden wij, samen met Noord-Brabant , het grootste deel ervan en samen met de erg oude professor Wijnen , mocht ik toen na zovele jaren het boerendeel van het woordenboek voorstellen.

* Het gebeurde in Bergen op Zoom, midden in protestants gebied . Daarom heb ik daar wijselijk over mijn woordenlijst gezwegen, al besefte ik dat ik snel over de grens zou geweest zijn als ze me hadden weggejaagd.

* Daarnet heb ik verteld hoe ik als timide jongen die eerste geweldige duw kreeg in mijn seksuele ontwikkeling. De tweede duw was nog veel erger en gebeurde tijdens onze reis naar Engeland in de paasvakantie van de eerste licentie. Trouwens … die hele eerste licentie voelden wij aan als één grote vakantie….

* Over van alles en nog wat hadden wij al in de bus gezongen , over buttercups and daisies, and over iedereen zijn bonnie die over de oceaan was. Tot mijn oren plots spitsten bij een Franstalig liedje , blijkbaar het lijfliedje van onze Franstalige reisgenoten.

* Het ging over een zekere jeanneton en het heette la rirette… Enfin… In de plaats van het falderie falderaa dat wij beter kenden was het meest voorkomende woord “la rirette , la rirette”.

* Wij , mijn timide brave Vlaamse vrienden en ikzelf , en wellicht ook enkele vriendinnen , hoorden dadelijk dat het iets speciaals was. Maar omdat het ergens ging over ” le premier un peu timide” hadden wij nog wel niet door hoe erg het verhaal zou worden en … dat het ons allen naar de keel zou grijpen.

* God , wat daar niet allemaal in stond , in dat liedje! Tientallen keren werd het ons verzoeknummer aan onze collega’s. Wij zouden zoiets nooit gedurfd hebben , zeker niet met professor eerwaarde heer Servotte erbij.

* Maar die bleef wel glimlachend zijn boek verder lezen. Wat ons deed besluiten dat hij veel beter Engels kende dan Frans. Hij was toch meegegaan om , naast over de kennis van ons Engels , ook over ons zielenheil te waken en alle bekoringen en beproevingen ver van ons weg te houden. Maar wellicht was ook Servotte hierin zijn tijd ver vooruit …

* Binnen de kortste tijd hadden wij heel het liedje door , en zongen wij al snel de dubbele zedenles mee… La morale de cette histoire en la morale de cette morale….

* Lieve vriendinnen en vrienden uit het andere taalgebied: bedankt omdat jullie ons wereldbeeld en ons beeld over de relatie man – vrouw zo hebben bijgestuurd.

* Tot dan toe hadden wij , de jongens , en ook de meisjes , alleen maar gezongen over Tinneke van Heule en hoe die kon melken , en mesten en schuren gelijk de besten….en over de vis die daarbij in de goudzee zwom.

* En dan plots dit : la morale de cette morale… Daarom alleen al , moesten jullie er hier vandaag bij zijn. Daarom ook was die reis toen een win-winsituatie avant la lettre.

* Ach , voor wij het wisten zijn wij, net als alle fanfares van honger en dorst , uit dit Leuvense landschap verdwenen. De meeste toch , om hier nog maar zelden terug te komen. Tenzij enkele jaren later met kinderen , en nu met kleinkinderen …

Maar altijd drijft Leuven verder weg. Saramago kon het niet beter beschrijven.”

Ludo Helsen

KU Leuven, 6 eeuwen geschiedenis

Op zoek naar de wortels van de Leuvense universiteit gaan we 6 eeuwen in de tijd terug. De Stad Leuven verzocht om een universiteit en Hertog Jan IV van Brabant gaf er zijn steun aan.

* Met een pauselijke bul van 9 december 1425 werd de Leuvense universiteit als Studium Generale door Paus Martinus V gesticht.

* De KU Leuven is de oudste van de thans nog bestaande katholieke universiteiten in de wereld. Ze mag zich ook de oudste universiteit van de Lage Landen noemen.

* Naar het model van bestaande universiteiten van Keulen, Parijs en Wenen had de Leuvense universiteit oorspronkelijk vier faculteiten. Vandaag bloeien dertien faculteiten en een gelijkgesteld instituut die een volledige waaier van studierichtingen en wetenschappelijke disciplines bieden.

* De Stad Leuven stelde de Lakenhal ter beschikking. Al vlug werd het voor de colleges te klein. Vandaag is dat gebouw het beleidscentrum van de universiteit.

* In de 16de eeuw kende de Leuvense universiteit een eerste grote bloei en verwierf ze haar wereldfaam dank zij de aanwezigheid van geleerden en professoren met naam, zoals Adriaan van Utrecht (Paus Adrianus VI), Erasmus, Vives, Vesalius en Mercator. De aanwezigheid van onderzoekers van wereldformaat is een traditie tot op vandaag.

* In haar geschiedenis van bijna zes eeuwen kende de Leuvense universiteit perioden van bloei en tegenspoed. In de 18de eeuw stond ze onder zware druk van een toenemende staatsinmenging en in 1797 hief de Franse Republiek de oude universiteit op.

* In 1816 opende de Universiteit van Leuven weer haar poorten als een Rijksuniversiteit, opgericht door koning Willem I der Verenigde Nederlanden.

* De Belgische bisschoppen stichtten in 1834 in Mechelen een Katholieke Universiteit. Maar al in 1835 kwam deze terug naar het vertrouwde Leuven, waar de Rijksuniversiteit was opgeheven.

* In 1911 wordt een aanvang gemaakt met de vernederlandsing in het Leuvense universitair onderwijs. In 1936 kon men vaststellen dat de meeste colleges parallel in het Nederlands en het Frans werden gedoceerd.

* In de periode dat België in Afrika een kolonie onder zijn hoede had, werd door de KU Leuven aldaar de ‘Universiteit Lovanium’ opgericht in 1954.

* Sedert 1965 begon de KU Leuven op een campus in het Westvlaamse Kortrijk (KULAK) met de realisatie van het kandidatuursonderwijs voor vier faculteiten.

* 1968 werd het jaar van de splitsing van de KU Leuven in twee onafhankelijke universiteiten. Deze verwierven in 1970 bij wet zelfstandigheid: de Nederlandstalige KU Leuven (KU Leuven), die in Leuven (in het Vlaamse landsgedeelte) bleef, en de Franstalige Université Catholique de Louvain (UCL), die verhuisde naar Louvain-la-Neuve te Ottignies (in het Waalse landsgedeelte).

* Sinds 11 juli 2002 is de Associatie KU Leuven een feit. Dertien Vlaamse instellingen voor hoger onderwijs bundelen binnen deze associatie hun krachten om een sterke positie in te nemen in het nieuwe Europese onderwijslandschap.

* Het Nederlands is de voertaal van de KU Leuven, maar omwille van de internationale betekenis van de universiteit worden tal van, vooral postgraduate, colleges en seminaries in het Engels, soms ook in andere talen, gegeven.

Het beste van IsGeschiedenis

Halloween wordt steeds populairder. Het feest, dat vroeger vooral bekend was uit Amerika, wordt ook door steeds meer Europeanen gevierd. IsGeschiedenis

* Halloween wordt gevierd aan de vooravond van de christelijke feestdag Allerheiligen. Halloween kent Keltische en christelijke invloeden, die eeuwen teruggaan.

* Halloween is een verbastering van All Hallows’ Even, de avond voor Allerheiligen. De naam werd dus zo’n 400 jaar geleden voor het eerst gebruikt, maar de oorsprong van Halloween gaat terug tot rond het begin van de christelijke jaartelling.

* Halloween kwam voort  uit het Keltische feest Samhain. De Kelten in Ierland en Groot-Brittannië vierden dit feest op 31 oktober op de Keltische variant van oudejaarsdag.

* Op 1 november eindigde het oogstseizoen en begon de winter, en daarmee het nieuwe jaar.

Met de oogst in de graanschuur en het vee in de stal was het tijd voor een feest.

* Naast het oogstfeest geloofden de Kelten ook dat op Samhain de ‘deur’ naar de onderwereld een klein stukje openstond, waardoor het voor de zielen van de doden, en andere wezens zoals feeën, mogelijk was om naar onze wereld te komen.

* Om deze zielen te eren werden grote feestmalen gegeven, waarbij plekken vrij werden gehouden voor de overledenen.

* Naast de zielen van de overledenen konden op deze dag ook slechte wezens als demonen door de deur komen, waar de Kelten zich tegen moesten beschermen door deze slechte wezens af te schrikken. Hier komt waarschijnlijk de traditie vandaan dat mensen zich verkleden op Halloween.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook(link is external)!

* Het feest van Samhain mengde zich in de 9e eeuw na de komst van zendelingen in Ierland en Groot-Brittannië met het christelijke Allerheiligen.

* Allerheiligen werd in 609 ingevoerd door paus Bonifatius IV om alle christelijke heiligen te eren.

* Het feest werd eerst op 13 mei gevierd. Deze datum werd in 835 door paus Gregorius IV veranderd naar 1 november.

* Allerheiligen wordt op 2 november gevolgd door Allerzielen, waarop de overledenen worden herdacht.

* Dit droeg verder bij aan de connectie van Halloween met de doden en het ‘enge’ imago dat de feestdag heeft

*** Meer lezen over Halloween? Lees dan ons Halloween dossier.

Desiderius Erasmus

Alhoewel zijn geboortejaar niet helemaal zeker is, werd Erasmus in ieder geval geboren op een 28 oktober in de omgeving van Rotterdam.

* Desiderius Erasmus (±1467 – 1536) werd een befaamde Nederlandse filosoof en theoloog. “Niets is dwazer dan wijs te zijn op het verkeerde moment”…is één van zijn gevleugelde zinnen.

* In zijn boek Lof Der Zotheid beschrijft Erasmus op een satirische manier de dwaasheid van de mens. Toch legt hij in zijn filosofische werken juist de nadruk op het belang van het individu.

* Zijn vader was een priester, waardoor Erasmus als een onwettig kind werd beschouwd. Op twintigjarige leeftijd deed hij zijn intrede in een klooster en in 1492 (toen Columbus ‘onwetend’ Amerika ontdekte) werd hij priester gewijd.

* Na zijn opleiding begon Erasmus met het vertalen van Griekse teksten en het publiceren van theologische en filosofische processen.

** In 1512 publiceerde hij Lof der Zotheid, een satire over de kortzichtigheid en dwaasheid van de mens.

* De theologische werken van Erasmus richtten zich op tolerantie en het belang van individuele vrijheid. De afwezigheid daarvan in de leer van Maarten Luther maakte dat Erasmus zich afkeerde van het  protestantisme.

* Erasmus is de katholieke kerk altijd trouw gebleven en nam in 1524 stelling tegen de Duitse kerkhervormer Maarten Luther, maar meende , net als Luther dat het door corruptie geteisterde kerkelijke gezag in Rome moest veranderen.

* Erasmus had hiervoor eerder gepleit dan Luther. Door sommigen wordt hij daardoor gezien als de aanstichter van de hervormingsbeweging.

* Erasmus overleed op 12 juli 1536 in Basel. Tot op vandaag wordt hij beschouwd als een van de belangrijkste Nederlandse geleerden uit de Middeleeuwen.

Toegift …

*** ANDERLECHT – De Brusselse gemeente Anderlecht heeft meer te bieden dan een potje voetbal. In het oude centrum, niet ver van de gotische kapittelkerk en het begijnhof, ligt een droom van een huis. Hier leefde van juni tot oktober 1521 de ,,prins der humanisten”, Desiderius Erasmus.

*** ERASMUS kwam naar Anderlecht om de intriges en het geroddel van de theologische faculteit in Leuven te ontvluchten. Het verblijf van Erasmus in Anderlecht bleef in de herinnering hangen. Beroemdheden als Umberto Eco, Henry Kissinger en Laura Bush kwamen een kijkje nemen in zijn huis.

*** BOVENAL is dit huis een oase van rust in de Brusselse heksenketel. In de heldere vertrekken van het Erasmushuis lijkt de tijd stil te staan.

*** ACHTER de kruidentuin ligt een ,,filosofische tuin” met werken van hedendaagse kunstenaars. Latijnse wijsheden zoals Festina lente (haast u langzaam – abdij Tongerlo) drijven er op het water in sierlijke bassins. .

*** IN ZIJN TIJD werd Erasmus zowel geëerd als verketterd. De theoloog kwam op tegen de misbruiken van kerkelijke gezagsdragers, tegen het gesjacher met aflaten en het gebedel van de monniken.

*** HIJ BEWONDERDE de Oudheid en zag in dat de herontdekking van Griekse en Latijnse manuscripten nieuw licht kon werpen op de Bijbel en op de geschriften van de kerkvaders.

*** SOMMIGEN zeiden dat de grote voorman van het protestantisme, Maarten Luther, de eieren uitbroedde die Erasmus gelegd had.

*** In Anderlecht werkte Erasmus ook aan de derde editie van zijn vertaling van het Nieuwe Testament. Die werd door de kerkelijke overheid met het grootste wantrouwen bekeken.

*** De ironie wil dat Erasmus, die Leuven had moeten verlaten omdat de professoren hem te lutheraans vonden, uiteindelijk uit Bazel zou vluchten omdat hij er zich bedreigd voelde als rooms-katholiek.

*** DE TIJD VAN Erasmus was een bewogen periode waarin middeleeuwse vormen en denkbeelden moesten wijken voor de nieuwe inzichten van de Renaissance. Maar … de kerk was nog alomtegenwoordig.

*** DURER, de grote Duitse kunstenaar, wachtte vijf jaar om een schets in een gravure om te zetten. Toen Erasmus eindelijk het werk te zien kreeg, noteerde hij schamper: Nil simile – Ik lijk er nog niet op!

*** PIJNLIJKER dan een mislukt portret was de censuur op Erasmus’ werk. In het Erasmushuis liggen verscheidene uitgaven waarin hele passages onleesbaar zijn gemaakt. Het vrije woord was toen nog een verre droom.

** vandaag 28.10 in De Standaard …De zwarte dood…

(diverse bronnen)

‘De Leeuw van Vlaenderen’

conscienceHendrik Conscience. Met zijn historische verhalen in het Nederlands creëerde hij in de 19de eeuw een nieuw publiek van lezers en wilde hij de Vlamingen meer zelfvertrouwen geven om – tegen de dominante Franse cultuur in – voor hun eigen taal en rechten op te komen.

* Tegelijk bleef Conscience zijn leven lang een voorstander van het Belgische staatsbestel, in tegenstelling tot anderen die Vlaanderen liever zagen aansluiten bij Nederland.

* Hendrik Conscience, zwak en ziek in zijn jeugd, werd in die tijd door zijn moeder overstelpt met Antwerpse verhalen. Dat ontwikkelde zijn denken en zijn fantasie. Op de speelplaats was hij voor zijn vriendjes een kei van een verteller.

* Door zelfstudie bracht hij het tot hulponderwijzer en klerk en andere baantjes bij stad en staat. Tot hij definitief schrijver werd.

images5482* De besnorde Consciense schreef vooral historische romans, waarbij hij roemrijke episodes uit de Vlaamse en Belgische geschiedenis behandelde.

* Zijn meesterwerk,  De Leeuw van Vlaenderen (1838) is ook veruit zijn bekendste werk. Hij schreef het op zijn 26ste, doordrenkt van romantiek en Vlaamsgezindheid.

* Conscience schreef nog tientallen andere historische romans, waaronder In ’t Wonderjaer (1837) en Jacob van Artevelde (1849).

* Omdat zijn moeder uit de Kempen afkomstig was, bracht hij ook veel tijd door op het platteland, waar hij inspiratie vond voor populaire landelijke verhalen zoals De loteling (1850) of De kerels van Vlaanderen (1871). In Zoersel kun je nog steeds ‘het Boshuisje’ bezoeken.

* Illustratief voor zijn Vlaams-Belgische houding is dat hij in opdracht van de overheid een Geschiedenis van België schreef (1845), die hij opdroeg aan Leopold I.

* Met zijn historische romans wilde hij de Vlamingen doen lezen over hun eigen geschiedenis en in hun eigen taal, maar ook buiten de literatuur nam Conscience het op voor het Nederlands en de positie van de Vlamingen in de jonge staat België.

* Zijn werk was van grote invloed op de Vlaamse Beweging.

images1465

* Conscience genoot bij leven en na zijn dood een erg grote waardering in binnen- en buitenland. Zijn standbeeld, dat vandaag nog steeds op het naar hem genoemde plein in Antwerpen staat, werd nog tijdens zijn leven onthuld (in 1881). Duizenden mensen namen  aan de festiviteiten deel.

* Conscience ontving tot twee keer toe de Staatsprijs voor Vlaamse Letterkunde (1854 en 1869). Hij werd 71.

* In 2005 werd hij genomineerd voor de titel ‘De Grootste Belg’. Hij eindigde op de 10de plaats.

*** Onze Ludo Helsen is een gelauwerde Consciencekenner.

De goddelijke komedie

Van Klara weet ik dat het vandaag 14 sep exact 701 jaar geleden is dat Dante Alighieri (1265-1321) overleed.  De Italiaan Dante was een van de beroemdste schrijvers en moralisten uit de Middeleeuwen .

* Dante is vooral beroemd geworden door La Divina Commedia (De goddelijke komedie) een onvoltooid meesterwerk waarin hij alle kennis van zijn tijd over filosofie, economie en andere wetenschappen verwerkte.

* Het boek heette aanvankelijk Commedia en gaat over het hiernamaals. Eén van de hoogtepunten uit de mondiale literatuur. Het woord divina (goddelijk) is later door anderen aan het werk toegevoegd.

*  De goddelijke komedie werd in in 1472, 100 jaar na de dood van Dante, door Johann Neumeister, gedrukt in Foligno. De boekdrukkunst stond toen nog in zijn kinderschoenen.

* La Divina Commedia is nog steeds dat omvangrijk driedelig werk over het hiernamaals en wordt beschouwd als de meest bijzondere literatuur uit de Middeleeuwen.

* De goddelijk komedie‘is in feite een driedelig gedicht en gaat over een reis door het hiernamaals. In drie fasen wordt de lezer meegevoerd van de Hel (Inferno), via de Louteringsberg (Purgatorio) naar het Paradijs (Paradiso).

* Het boek bestaat uit ruim 14 000 verzen. Dante noemde zijn werk zelf oorspronkelijk Commedia, wat ‘blijheid’ of ‘vrolijk gedicht’ betekent en erop duidt dat de reis door het hiernamaals positief eindigt. Het woord ‘divina’ (goddelijk) is later door anderen aan dit werk toegevoegd.

* La Divina Commedia wordt beschouwd als een van de grootste schrijfprestaties aller tijden. In de wereldliteratuur doet Dantes meesterwerk niet onder voor  andere pareltjes als Odyssee, Faust, Don Quichot of Macbeth.

(bewerkt uit ‘Historiek’ – rood drukken voor meer – doen!).

ALKOVEN ? NOOIT VAN GEHOORD

In oude boeken kom je het woord alkoof nog wel eens tegen. Wat is dat precies, zo’n alkoof? En waar komt het woord eigenlijk vandaan?

* Om met het laatste te beginnen: het woord alkoof is oorspronkelijk afkomstig uit het Arabisch , waar men de samentrekking al-qubbah gebruikt om een ‘gewelf’ mee aan te duiden.

Van het Spaanse woord alcoba is het afgeleid als ‘alkoof’  in onze taal beland.

De prent hiernaast is niet relevant voor de alkoven in de kostschool van mijn jaren ’50, maar geeft een idee van de ruimte van een alkoof. Echt breed was ze verre van …

* Maar waarom wil ik dat perse meedelen aan de lezers? Gewoon omdat ik vier jaar lang in een alkoof geslapen heb. Net als alle leerlingen-internen van het Klein Seminarie in Hoogstraten sliepen wij haast aan elkaar vastgeklonken in slaapcellen van pakweg 2 bij 1,5 m elk. Veel ruimte was er dus niet. Een dak zat er ook niet op. Pakweg was een alkoof uit Hoogstraten niet meer dan een grote doos zonder deksel en een gordijntje als deur.

* Op de oudste zaal met houten vloer werden de leerlingen van de voorbereidende klassen te slapen gelegd. De ‘nieuwere’ slaapruimten, met stenen vloer, werden ingenomen door de Grieks-Latijnen vanaf het 6dejaar tot de retorica. In totaal zowat 650 studenten.

* Samen met nog 11 leerlingen sliep ik aanvankelijk boven de toneelzaal. Altijd spannend wanneer Fons Fraeters en Co een nieuw toneelstuk inoefenden. Door de spleten van de houten vloer kon je ze duidelijk horen repeteren in je enge kamertje. Wat helemaal niet mocht, net als praten met elkaar. Regelmatig kwam ‘de surveillant van dienst’ kijken of de ‘verboden’ werden toegepast.

* Massaal grote slaapzalen waren echter ideaal om de boel op stelten te zetten. Dat gebeurde regelmatig. Een paar belhamels spraken op de speelplaats af en amper waren de lichten gedoofd of het spektakel kon beginnen.

* Het nachtlawaai sloeg meteen over naar de andere slaapzalen en binnen de kortste keren was het kot te klein. Her en der werden een paar opstandelingen met veel machtsvertoon van de surveillanten van hun bed gelicht en op de gang op de knieën gedwongen.

Als alles weer stil werd, mochten de rebellen hun alkoof weer opzoeken, meestal zonder bijkomende straffen. Binnen het uur was alles weer rustig.

* Vooral in de 17de eeuw was de alkoof populair. De ruimte is verwant aan de bedstee, een slaapplaats verwerkt in een grote kast.

* Volgens de overlevering werd de alkoof uitgevonden door de markiezin van Rambouillet (1588-1665). Er wordt verteld dat deze markiezin zich liet inspireren door alkoven die ze … in Spanje had gezien, waar dergelijke slaapplaatsen al langer gebruikt werden. “Mevrouw Rambouillet was kouwelijk,” zo gaat het verhaal verder, “en kon niet goed tegen de directe hitte van een kachel, vuur of de zon.”

* Vandaar dat zij van een voormalige kleedkamer een knus klein slaapkamertje liet maken, dat aansloot op de oude slaapkamer, die nu haar ontvangkamer werd, en bij het rijkere volk beroemd werd als de Chambre bleue. Zij ontving er haar vrienden, soms gelegen in bed, met ’s winters een zak van berenvel om haar voeten en een half dozijn mutsen op haar hoofd.

* Vanaf 1870 verschenen er in steeds meer steden zogenaamde ‘alkoofwoningen’. Deze piepkleine woningen bestonden uit één kamer, waarin een gezin dus zowel moest koken, eten als slapen. Deze eenkamerwoningen hadden vaak een slaapplek die werd afgesloten met een dun wandje: de alkoof.

* Na verloop van tijd begonnen artsen bezwaar te maken tegen deze onhygiënische situatie. Zij pleitten voor meer frisse lucht en een verbod op de bedompte alkoofwoning, die volgens hen ook nog brandgevaarlijk was. Het duurde echter tot … 1937 voor de bouw van deze woningen werd verboden.

De alkoven van Hoogstraten bleven echter nog jaren overeind. Over de (brand)gevaren ervan zal ik het later nog hebben.

Londen brandt

De grote brand van Londen (Great Fire of London) was een verwoestende brand die duurde van 2 tot 5 september 1666 in Londen City.  87 kerken en 70.000 van de 80.000 huizen werden met de grond gelijkgemaakt.

763 *** In Londen vonden tussen 30 augustus en 4 september 2016 festiviteiten plaats in het kader van de 350ste verjaardag van de Grote Brand.       (foto’s en bewerkte tekst uit ‘Historiek’)

* De echte brand in 1666 begon in het oosten van de stad, in het huis van Thomas Faryner, de bakker van King Karel II. Die was vergeten het vuur in zijn oven te doven voor hij naar bed ging. Kort na middernacht zouden smeulende asresten een stapel hout in brand gezet hebben.

index0000* De meeste gebouwen in Londen waren destijds uit brandbaar materiaal opgetrokken, hout en stro. Daarbij was de zomer erg heet en droog geweest. De rondvliegende vonken werden aangewakkerd door een felle oostenwind, waardoor naastliggende panden vlam vatten en de brand zich zeer snel uitbreidde. Daarbij kwam nog dat de huizen zeer dicht opeen stonden en de straten zeer smal waren waardoor het vuur eenvoudig kon overslaan.

* Op de vierde dag doofde het vuur uit zichzelf bij gebrek aan brandstof. Nog weken was de grond onbegaanbaar door de resthitte en keldervoorraden steenkool en hout zouden nog vele maanden nasmeulen.

* Ruim 80% van de stad werd in de as gelegd. Het aantal slachtoffers was volgens de officiële bronnen echter erg gering. Slechts van een zestal mensen kon vastgesteld worden dat ze omgekomen waren. Er was echter nog geen burgerlijke stand of woonregister

* Een gunstig gevolg van de brand was de beëindiging van de pest die Londen daarvoor had geplaagd. De ratten waren wellicht grondig verdelgd.

399px-Great_Fire_London* Voor Londen betekende de brand een volledige verandering van architectuur. Het zou lang duren voor het open terrein helemaal was opgevuld. Het verhaal dat de stad heel snel weer was opgebouwd, is een legende die door de Engelse regering was verzonnen.

* De Grote Brand leidde tot de heropbouw van Londen. Het hout werd vervangen door bakstenen als bouwmateriaal. Er werd ook een georganiseerde brandweerdienst en verzekeringsindustrie op poten gezet. De beroemde Saint Paul’s Cathedral werd heropgebouwd in een barokke stijl.

DE BARTHOLOMEUSNACHT

In de tweede helft van de 16de eeuw (na 1550) bekeerden opvallend veel edellieden zich tot het protestantse calvinisme. Ongeveer de helft deed dat om beslag te kunnen leggen op een deel van de katholiek-kerkelijke goederen. Zo ook koning Hendrik VIII van Engeland. Zo’n confiscatie  was goed voor de portefeuille van zowel koning als adel.

* Op 18 augustus 1572 huwde de protestantse leider Hendrik van Navarra (de latere Hendrik IV )met Margaretha, jongere zuster van koning Karel IX.

* De hele protestantse adel was voor deze bruiloft naar het zeer katholieke Parijs gereisd en de voornaamste leden bleven nadien nog in de stad om besprekingen te voeren met de koning. Deze bruiloft werd later ‘de Bloedsbruiloft’ genoemd. Lees verder waarom.

* Op 22 augustus werd een aanslag gepleegd op admiraal de Coligny , de leider van de hugenoten(Franse protestanten). De populaire de Coligny raakte lichtgewond. De aanslag mislukte, maar gaf wel aanleiding tot erg verhitte gemoederen in beide kampen.

* Uit angst voor wraak van de hugenoten haalde Catharina de’ Medici (moeder van de bruid én van de koning) koning Karel IX over tot het executeren van de leiders van de protestantse factie, waarna ze zou uitgeroepen hebben: “Dood ze allemaal! Dood ze allemaal! Zodat er niet één overblijft om het mij later te verwijten.”

* Eerst werden enkele hooggeplaatste protestanten vermoord, daarna brak ook onder het volk een moordpartij van jewelste uit waarbij protestanten in de hele stad werden opgejaagd en uitgemoord. (prent onder klikken en bah… zeggen)

** De nacht van 23 op 24 augustus haalde de geschiedenis als Bartholomeusnacht (naar de H.Bartholomeus met feestdag op 24 augustus)

* De slachting duurde … enkele dagen. In Parijs werden 2.000 hugenoten vermoord. Francois_Dubois_001-1280x640Gedurende de daaropvolgende maanden verspreidde de slachting zich over heel Frankrijk en het aantal doden liep uiteindelijk op tot goed 30.000 mensen.

* Toen Gregorius XIII, die eerst beval het Te Deum te zingen, een plechtige mis te houden en een triomfpenning te slaan, van de echte omvang van de slachting hoorde, zou hij zijn misnoegen en veroordeling hebben ingetrokken en geweigerd hebben audiëntie te verlenen aan een van de leiders van de aanval, zeggend: “Ik zal niet één moordenaar ontvangen.”

* Hendrik van Navarra bekeerde zich noodgedwongen weer  tot het rooms-katholicisme en werd gevangene aan het hof maar keerde, nadat hij in 1576 was ontsnapt, tot het calvinisme terug.

* Opnieuw brak een binnenlandse godsdienstoorlog uit die deel uitmaakte van de tientallen jaren durende reeks katholiek-protestantse (hugenoten-) oorlogen.

* Hendrik werd in 1593 Hendrik IV én koning van Frankrijk. Dankzij hem kwam er het ‘Edict van Nantes’. Daardoor kregen de protestantse hugenoten weer wat godsdienstvrijheid. Niet lang echter…  

(gelezen en bewerkt in/uit Historiek en Wikipedia – rood voor meer)

1 2