Categorie: UIT HET LAND

LES FLA, LES FLA, LES FLAMANDES …

JACQUES  BREL was bij leven een gecontesteerd figuur. Iemand die tegen de benen durfde te schoppen van de kerk, de bourgeoisie, de Vlaamse nationalisten, kortom  tegen die van alles en iedereen.

** Brel was Brel, met niemand te vergelijken. Hij had de poëzie van Bob Dylan, de introspectie van John Lennon en de viriliteit van Bruce Springsteen (of hadden alle drie de sterren hét van hem ?). Zijn intense beleving op het podium herinnerde aan Edith Piaf, de kleine, energieke straatmus van Parijs.

* Jacques Brel (8 april (ook mijn geboortedag, maar ik kan niet zingen) – 1929) kwam uit een gegoede familie van kartonfabrikanten. Brel schreef echter  liever liedjes  en gedichten dan fabrieksdirecteur te worden.

* In 1953 trok hij voor het eerst naar Parijs. Daar zat men nog niet op hem te wachten. Hij kwam terug, werd opgemerkt door radio-omroep Limburg en door chef Jef Claessen diverse uitzendingen lang live voor de micro gegooid.

* In 1955, op de vooravond van zijn doorbraak, verzorgde  hij een week lang in de Brusselse ‘Ancienne Belgique’ het voorprogramma van … Bobbejaan Schoepen, toen een gevestigde waarde.

* In 1957 was het hek helemaal van de dam met ‘Quand on n’a que l’amour. Meteen werd hij in Frankrijk gelanceerd, even later volgde heel Europa. Brel was een ster met liedjes als ‘Ne me quitte pas’, ‘Marieke’, ‘Les Bourgeois’,’ Le Plat Pays’, ‘Amsterdam’ en andere ‘Chanson des vieux amants’.

* In 1968 zei Brel het podium vaarwel. De tabak en de alcohol beletten hem om nog avonden door te gaan. Hij schakelde over op films, maar die werden een flop. De musical ‘l’Homme de la Mancha’ werd wel een succes. Het laatste, zou blijken.

** In 1973 trok Jacques Brel zich terug op de Markiezeneilanden. Vijf jaar later kwam hij terug naar Parijs. 9 oktober 1978 stierf hij aan longkanker. Hij werd … 49.

** Tot slot , een uitspraak van de artiest: “Ik ben een deugdzaam mens, en … dat spijt me.”

Manneke Pis van Brussel

Niet ver van de Grote Markt staat Manneke Pis. Dit beeldje van een plassend jongetje staat op de hoek van de Stoofstraat (Rue de l’Etuve) en de Eikstraat (Rue de Chênes). Het is een van de meest populaire bezienswaardigheden in Brussel. Manneke-Pis is het symbool van het spottende, ‘zwanzende’ karakter van de Stad Brussel.

* Het jongetje is slechts 58 centimeter hoog, maar wereldberoemd. Het originele beeldje was van steen en werd in 1619 gemaakt door Hiëronymus Duquesnoy, in opdracht van het Brusselse stadsbestuur.

* Het beeldje werd verschillende keren gestolen, onder meer in 1817 door ene Antoine Licas die het aan stukken sloeg. De brokstukken werden teruggevonden en zodoende kon er een afgietsel van het origineel worden gemaakt. Die kopie werd overigens ook enkele keren gestolen, voor het laatst door studenten in de jaren 60 van de vorige eeuw.

* Manneke Pis heeft vaak kleren aan. In totaal worden er meer dan 700 kostuums bewaard in het Museum van de Stad Brussel aan de Grote Markt. Keuze te over dus. Die klerentraditie is al heel oud. In 1698 schonk landvoogd Maximiliaan Emanuel van Beieren als eerste een kostuum voor het beeldje.

* Als een staatshoofd België bezoekt, schenkt die vaak de nationale klederdracht van zijn land in de maat van Manneken Pis. Daarnaast bestaat de kledingkast van het beeldje uit onder meer een Elvis Presley-kostuum, voetbaltenues en de kleren van Mickey Mouse.

* Verder nog plast Manneken Pis bij speciale gelegenheden geen water, maar bier of wijn. In de Stoofstraat zijn kopieën van Manneken Pis in alle soorten en maten te koop.     -druk rood voor meer-

ONTSTAAN VAN DE TAALGRENS

België bestaat uit Frans sprekende Walen en Nederlands sprekende Vlamingen. Die talen verdelen ons klein, maar moeilijk België in twee taalgebieden. Het Duitse dateert pas van na WO I. Hoe het zo ver kwam, leert ons … de geschiedenis.

Knipsel5587* De Franken, een federatie van stammen uit de oostkant van het huidige Nederland en het Duitse Ruhrgebied, stak vanaf de jaren vijftig van de derde eeuw regelmatig de Rijn over. Naar het westen toe, toen nog bezet Romeins gebied. Oost en west, beide doormidden gesneden door de machtige Rijn.

* De Romeinse keizer Postumus besliste daarom  (rond 265 na Chr) een lijn versterkingen aan te leggen om de grote weg door Belgica te beveiligen. Die versterkingen vormden een kwarteeuw lang de noordgrens van het Romeinse Rijk.

  • De weg door Belgica begon in Boulogne en leidde via Amiens, Bavay, Tongeren, Heerlen en Jülich naar Keulen en was weldra bekend als de Via Belgica .

* Een belangrijke weg die verdedigd moest worden. Want ten zuiden van deze via lagen immers de grote landgoederen van de vruchtbare lössgronden waarop graan werd verbouwd voor steden als Keulen en voor de forten langs de Rijn.

* In de jaren vijftig van de vierde eeuw staken de Franken en Chamanen de Rijn nog eens over. Dit keer wachtte de Romeinse generaal Julianus ze op. Die stond de Franken en Chamaven na enige tijd toe om zich te vestigen in Toxandrië (Kempen),  de verre voorganger van het latere hertogdom Brabant. In dit gebied kregen de Franken boerderijtjes op de marginale zandgronden. De landhuizen op de löss bleven in handen van de oude bevolking.

  • De fortenreeks langs de Via Belgica ging dus gestaag de grens vormen tussen de Frankische immigranten en de autochtonen. Tussen het noorden en het zuiden van wat nu het unitaire België heet.

* De Frankische landverhuizers brachten ook hun taal mee, een voorloper van het Nederlands. In het zuiden evolueerde bv. het Latijnse woord castra tot château, maar in het noorden bleven de harde k voor een klinker en de s tussen een klinker en een t gehandhaafd, zoals in de plaatsnaam Kester. En natuurlijk ook in kasteel.

  • In het noorden werd het Latijn verdrongen door het Frankisch, dat er de dominante taal werd. In het zuiden lag het Latijn mee aan de basis van het latere Frans.

*** Kortom, de versterkingen langs de via Belgica waren niet alleen een grens tussen löss en zand, tussen welvarende graanvilla’s en keuterboeren, maar ook tussen Latijn(Frans) en Frankisch(Nederlands). De taalgrens was een feit.

‘Het Arnolfini-echtpaar’

Portrait_of_a_Man_by_Jan_van_Eyck‘Hier licht Mr. Joannes de Eijcke den allerconstichsten meester van schilderije die in deze Nederlanden gheweest heeft’ …

stond er op de grafsteen van Jan Van Eyck , overleden op 23 juni 1441. Leeftijd ongeveer 50 jaar.

* Iemand noteerde dat in 1603. Gelukkig maar, want in 1799 werd de kerk gesloopt.

* De beroemdste schilder uit de Bourgondische periode werd in 1441 begraven in de necropolis van de Brugse Sint-Donaaskerk, naast andere beroemdheden uit die tijd. Een blijk van grote eer.

* Van Jan Van Eyck, misschien wel de grootste schilder ooit, is vooral het ‘Lam Gods’ bekend, het overweldigende werk dat in 1432 werd ingehuldigd in St Baafs-Gent door groothertog Filips de Goede himself.

* De opdrachtgever die het bestelde bij Jans’ oudere broer Hubert Van Eyck was Joos Vijd, een grootgrondbezitter met aristocratische allures. Met de 70 in zicht en kinderloos, wou Vijd met een kunstwerk zijn naam voor eeuwig levend houden. Hij slaagde in zijn opzet. Jan, de jongere broer van Hubert, perfectioneerde de schets van zijn broer en schilderde het enorme meesterwerk.

414d242d-c4e5-11e9-abcc-02b7b76bf47f* ‘Het Arnolfini-echtpaar’ is een ander meesterwerk van grootmeester Jan Van Eyck.

* Ook Arnolfini, een gefortuneerde textielhandelaar, wou zich herinnerd worden door generaties achter zich. En ook hij slaagde daar volledig in.

* ‘Het Arnolfini- echtpaar’ hangt tegenwoordig aan een muur van de National Gallery in Londen. Hoe het daar terechtkwam, vertelde Thomas Vanderveken, die ook reeds de wegen van Bruegel en Rubens natrok. Wat onthielden we nog van Thomas’ uiteenzettingen ?

** Jan Van Eyck was in 1434 op het toppunt van zijn meesterschap én bruggenbouwer tussen de elites van zijn tijd.

399px-Van_Eyck_-_Arnolfini_Portrait 390px-Jan_van_Eyck_-_Portrait_of_Giovanni_Arnolfini_and_his_Wife_(detail)_-_WGA7695

* Bij de afwerking van Arnolfini noteerde hij, pal in het midden van het schilderij ‘Johannes de eyck fuit hic’ (Johan van Eyck maakte het). In de spiegel onder die woorden, lijken we op de koop toe zijn silhouet te ontwaren.

* ‘De man met de rode tulband’ (uit 1433), zijn zogeheten zelfportret, noteerde van Eyck reeds ‘als ic can’ (zo goed ik kan) als een zelfbewuste kwinkslag naar de kijker. Onderaan de lijst liet hij ook zijn naam achter.

In totaal bezitten we 9 door Van Eyck gesigneerde werken, goed voor ongeveer de helft van de bewaarde schilderijen. Wellicht allemaal privéopdrachten.

* De meeste van zijn opdrachten als hofschilder voor Filips de Goede waren eerder van vergankelijke aard (decors, muurschilderingen, kleine portretten, zelfs een wereldkaart die hij gaandeweg aanpaste -Amerika was nog niet ontdekt-).

* Naar alle waarschijnlijkheid zijn de meeste werken van de grootmeester in de vreselijke brand van het Brusselse Paleis op de Koudenberg in 1731 gebleven.

* ‘Zoveel moois heeft die brand ons allemaal ontnomen’, kermt Bart Van Loo terecht in zijn topwerk ‘De Bourgondiërs.’

VUREN DENKT weer na

VUREN DENKT NOG EENS NA  –  209

 

Banketbakker Pietro Ferrero! Of “ Als de NOOT het duurst is..’’

Neen, dit is geen verkeerd citaat. Het lijkt wel erg op “Als de NOOD het hoogst is “ maar het heeft er wel veel mee te maken.

Luister even naar mijn verhaal. Het begon eigenlijk met chocolade.

Het was 1942 en oorlog. Italië was een bondgenoot van de Duitsers. Er was ook een schaarste van producten die van heel ver moesten komen .

De streek waar dit verhaal zich op dat moment afspeelt is Piëmont , de streek rond Turijn , in het noorden van Italië.

Piëmont was en  is bekend om zijn chocolade-industrie en banketbakker Pietro Ferrero wil ook  chocolade gaan produceren.

Maar……de cacaonoten moeten van zeer ver komen en Italië was het deel van Afrika al kwijtgespeeld waarvan de meest betaalbare noten kwamen . Cacaonoten waren zeer duur geworden .

Maar er was nog een andere MAAR……half Piëmont stond vol met een ander soort noten : HAZELNOTEN.

Om het allemaal betaalbaar en dus verkoopbaar te houden  begon Pietro cacaonoten te mengen met hazelnoten …

Het product daarvan was een soort chocolade maar die proefde ook een groot beetje naar … hazelnoten . Nutella was geboren. Nutella met  NUT  vooraan , Engels voor noot.

Maar daar hield de innovatie van pasteibakker Ferrero niet op.

Waar chocolade tevoren eerder een luxegoed was , eerder snoep dan voedsel , maakte hij zijn nieuw product SMEERBAAR. Het kon uitgestreken worden op de boterham die de werkman meenam naar zijn werk!

Zo ontstond de chocopasta en bij de Ferrero’s heette die dan Nutella.

In dit land zijn ze naast elkaar blijven bestaan , pasta zonder noten en pasta met noten ,  Boerinneke en Nutella. Maar in heel wat landen , zoals in Frankrijk, bestaat er alleen maar Nutella.

Na het overlijden van Pietro geraakte de hele familie Ferrero bij deze zoete activiteiten betrokken , bij het fabriceren , het patenteren en het verkopen over de hele wereld.

De Ferreroprodukten veroverden inderdaad de hele aardbol  .

Het was begonnen met het terugvechten tegen schaarste en te dure prijzen. Een menselijke plantrekkerij in moeilijke tijden.

Wat onbetaalbaar leek … werd toch betaalbaar.

Daarom ben ik nu, in onze toch nog minder moeilijke tijden ,  begonnen met Rivercola zero te drinken uit de Aldi!!!

Dat kan geen verkeerd begin zijn. Ik houd jullie verder op de hoogte.

Uw steeds nadenkende

Louis VUREN

De Stomme van Portici

De Stomme van Portici (La Muette de Portici) is een opera in vijf bedrijven die voor het eerst in 1828 werd opgevoerd in de Opéra van Parijs. Hij vertelt een geromantiseerd, patriottisch verhaal dat zich lang geleden afspeelde tijdens een Napolitaanse opstand tegen de toenmalige Spaanse overheerser.

* Dat het werk nog steeds een zekere bekendheid geniet, is helemaal te danken aan het feit dat een opvoering ervan plaatsvond op 25 augustus 1830 in de Brusselse  Muntschouwburg.

* Die opvoering bracht de gemoederen van de toeschouwers zo sterk in beweging dat er anti-Hollandse rellen uitbraken die tot de Belgische Revolutie zouden leiden.

images Willem I* De opera-uitvoering werd gegeven om de 58e verjaardag te vieren van de Nederlandse koning Willem I. Die Willem zorgde echter voor veel onvrede in de toen nog zuidelijke provincies omwille van zijn autoritair (eigenzinnig) bewind.

** Het volk morde in die dagen, de oogst was mislukt en de bevoorrading kwam in het gedrang. De julirevolutie in Frankrijk gaf de burger moed. Het front werd sterker en heftiger toen ook de Waalse mijnwerkers en de Vlaamse wevers zich aansloten om betere levensomstandigheden af te dwingen.

* De vlam sloeg pas goed in de pan toen de zanger de aria ‘Amour sacré de la patrie, rends-nous l’audace et la fierté. A mon pays je dois la vie, il me devra sa liberté’, inzette. Vooral die laatste zin (Aan mijn land dank ik mijn leven, het zal aan mij zijn vrijheid te danken hebben) hakte er stevig in.

** Brussel stond in rep en roer. De rellen die begonnen tijdens de opera, leidden tot het begin van de geslaagde Belgische Revolutie én het uitroepen op 4 oktober van de Belgische Onafhankelijkheid door het Voorlopig Bewind.

* Meer weten? Rode woordjes aanklikken … Wikipedia weet het allemaal.

Tiendaagse Veldtocht

De benoeming van Leopold van Saksen-Coburg door het Nationaal Congres  tot eerste koning der Belgen was voor koning Willem van Nederland dé reden om niet langer te wachten met militair ingrijpen. Hij wilde verhinderen dat de nieuwe monarch ook daadwerkelijk zijn macht zou vestigen.

* Doch … de massale desertie van de Zuid-Nederlandse soldaten tijdens de Belgische Opstand van 1830 had koning Willem verbijsterd en had tot demoralisatie bij de Noord-Nederlanders geleid, zodat het revolutionaire bewind in het nieuwe België snel zijn gezag over vrijwel het gehele zuiden van het koninkrijk Nederland kon vestigen.

* Toen er echter tussen “Hollanders” en “Belgen” onenigheid rees over de boedelscheiding, besloot koning Willem nogmaals te proberen om met wapengeweld zijn gezag te herstellen. Het aantal vrijwilligers dat zich aanmeldde om de wapens op te nemen viel … beduidend tegen.

* De protestanten in het noorden van Nederland konden zich immers best vinden in de nieuwe toestand. Ook de Nederlandse katholieken in noord en zuid liepen niet warm voor de plannen van Willem (toen nog prins van Oranje) die zo nodig een nieuwe krachtmeting met de nieuwe Belgen wou.

* Willem zal beslist ook aan het imposante koninklijk paleis in Brussel gedacht hebben dat instapklaar was als hij deze oorlog won. Jammer voor hem ging die vlieger niet op. Maar hij probeerde het nog eens …

* Willem riep daarom de gewestelijke en stedelijke schutterijen op voor actieve velddienst. Zodoende sloten ook allerlei vrijkorpsen en … studenten zich aan bij het Nederlandse leger.

* De koning hoopte ook op ruggensteun van Pruisen, Oostenrijk en Rusland. Die zou echter uitblijven omwille van de Poolse Novemberopstand van 1830 en de vrees voor een groot Europees conflict.

* Edoch ... Mede door het gemak waarmee de Belgen in 1830 de “Hollandse” troepen hadden verdreven, waren de leiders van de Belgische Opstand al te overmoedig geworden, zodat zij helemaal geen rekening hielden met de mogelijkheid van een serieuze “Hollandse” aanval en … verzuimden een behoorlijke legermacht op te bouwen.

10 DAAGSE VELDTOCHT

* Onder leiding van de prins van Oranje (prent), de latere koning Willem II, trok het Nederlandse leger op 2 augustus bij Poppel de grens over. Naarmate de veldslagen elkaar opvolgden, leken de Nederlanders de uiteindelijke winnaars te worden, maar …

* Maaaaaaarrr …toen de Nederlanders ook de beslissende Slag bij Leuven dreigden te winnen, kwamen er Franse dreigementen…

* De prins van Oranje bond meteen in, want wou voorkomen dat hij in gevecht zou terecht komen met de Fransen. Op 12 augustus 1831 sloot hij noodgedwongen een wapenstilstand. De veldtocht had precies 10 dagen geduurd. Tijd om ermee op te houden.

** Daarna dronken ze een glas , pisten een plas en alles bleef zoals het was (onze luchtige versie van de feiten).

(gelezen/bewerkt in Historiek, Wikipedia en andere media – vrije, gratis prent)

Slag der Zilveren Helmen (bis)

De ‘Slag der Zilveren Helmen’ vond plaats op 12 augustus 1914 in Halen. Bij aanvang van de Eerste Wereldoorlog meende men dat een cavaleriecharge nog voor een beslissing kon zorgen.

° Maar wat bleek? De Duitse cavalerie was niet meer van deze tijd. De Belgen gooiden hun fietsen in de gracht en sloegen de Duitse aanval met gemak af. Veel Duitse cavaleristen sneuvelden.

* Na afloop van de slag werden de zilveren helmen met karakteristieke spits verzameld. Net zoals de Vlamingen in 1 302 de gulden sporen van de Franse ruiters verzamelden.

* Als allerlaatste grote cavaleriecharge uit de geschiedenis mocht de Slag der Zilveren helmen wel op grote belangstelling rekenen van militaire historici.

* Achteraan in mijn brein zegt een stemmetje dat Veerlenaren gingen kijken naar die slag. Een tweetal zou hierbij ook gedood zijn… Iemand? (ludo.vervloet@telenet.be)

* De Duitse generaal Heinz Guderian wijdde aan de slag een compleet hoofdstuk in zijn Achtung: Panzer! -boek uit 1937. Daarin toonde hij aan dat cavaleriecharges als deze in deze moderne tijden gedoemd waren om te mislukken , en dat de tank hét wapen van de toekomst was.**

*** Vriend Louis uit Mortsel was er bij in De Slag – lees hieronder zijn verslag bij monde van … de overwinnaar in Halen

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

* In de Engelstalige literatuur staat de slag bekend als de Battle of Haelen.

°°° In Halen is er ook een militair museum dat helemaal aan De Slag der Zilveren Helmen is gewijd. Het museum is gelijkvloers en toegankelijk voor rolstoelgebruikers. Er zijn zitplaatsen. Het museum is open van 1 mei tot en met 31 oktober. Reken op € 25 voor een rondgang van anderhalf uur.

* Buiten de gewone openingsuren kan je altijd informeren naar een bezoek op afspraak. Het museum bezoeken onder begeleiding van een gids, kan enkel op afspraak.

Museum ‘Slag der Zilveren Helmen’
Rotemstraat 14

De ‘Beeldenstorm’ en zijn gevolgen

In de zestiende eeuw (1501-1600) waren steeds meer mensen in de Nederlanden het niet meer eens met de rooms-katholieke kerk. De protestantse kerkhervormers Luther en vooral Calvijn geloofden weliswaar ook in God en Jezus Christus, maar de altaren en heiligen van de rooms-katholieken hadden ze daar echt niet bij nodig.

hagenpreek* Ze wilden een kerk waar ook het gewone volk zich thuis voelt,  waar Gods woord het belangrijkste is en waar de Bijbel wordt gelezen én uitgelegd.

* Ook vonden ze het niet goed dat de paus en de adel zoveel macht hadden. En dat rijke zondaars met rijkelijk betaalde aflaten hun zondige leventje ongestoord konden verder zetten.

* Veel protesterenden kwamen in open lucht bijeen. Samen luisterden ze naar ‘hagenpreken’, verboden toespraken van rondtrekkende dominees, en lieten zich ophitsen door een aantal volksmenners.

***   Op 10 augustus 1566, vandaag 456 jaar geleden, liep het helemaal uit de hand. De 30-jarige hoedenmaker Sebastiaan Matte hield die dag een hagenpreek, net buiten het stadje Steenvoorde in de Vlaamse Westhoek (nu Frankrijk).

* Na de preek bestormden twintig mensen het nabije Laurentiusklooster waar net een processie afliep. Ze gooiden er alle heiligenbeelden aan stukken en namen veel spullen mee.

* In de dagen, weken en maanden daarna breidden de onlusten zich uit. Overal werden kerken en kloosters bestormd en geplunderd. Het begin van de ‘Beeldenstorm’.

08101566c_beeldenstorm_kunsthalle_hamburg_frans_hogenberg.jpg()(mediaclass-media-thumb.919ec29506596ebdcb84c770c7b572639982ebbb)(crop-+898+302)(EA5E05B289E9400988481CC96285E2AF) * Eerst gebeurde het alleen in de Vlaamse Westhoek, maar daarna ook in gans Vlaanderen en Brabant.

* Eind augustus 1566 sloeg de Beeldenstorm over naar de noordelijke Nederlanden.

Overal moesten de kerken met hun beelden en ornamenten het ontgelden. In het zuiden bleef het zéééér onrustig.

***  Margaretha van Parma, de landvoogdes, sloeg in paniek als ze aan haar eigendommen in Brussel dacht. Filips II, de zoon en opvolger van keizer Karel – die zich hier nooit liet zien en liever koning van Spanje was – , werd op slag ziek in Spanje en hoorde van zijn gezanten dat de edelen zich verenigd hadden om hun bezittingen te beschermen.

hertog-van-alva-titiaan* Wanneer de storm bleef razen en de Calvinisten (volgers van Calvijn) her en der gedoogd werden, stuurde Filips de ijzervreter Alva met een leger van 10 000 beroepssoldaten naar onze streken.

* Alva, reeds een 60-plusser, was liever op pensioen gegaan, maar werd nu tegen zijn zin ook landvoogd omdat Margaretha het niet meer zag zitten en de vrome Filips te laf was om zelf een hand te komen uitsteken.

* Alva ging er meteen met de grove borstel door. De graven Egmont en Hoorn werden onthoofd. Brandstapels laaiden nog hoger op dan vroeger, maar voor de adel was het kwaad geschied: de Calvinisten kregen voet aan de grond, zeker in de het noorden van het voormalige Bourgondische rijk.

* Ook Farnese, de opvolger van Alva, kon dat niet beletten. De scheiding van Noord (Calvinistisch) en Zuid (Rooms) werd een feit na de val van Antwerpen (1585).

* De definitieve scheiding tussen noord en zuid kwam er evenwel pas in 1648 met de Vrede van Munster, waarbij de 7 Verenigde Nederlanden het latere Nederland werden en de Spaanse Nederlanden de kern vormden van het latere België.

  • In “Het Geuzenboek”, zijn laatste en monumentale werk van 700 pagina’s, verzamelde Louis Paul Boon uit het oeuvre van 33 bronnen de opstand van ‘les gueux’ (de bedelaars) tegen het gezag van de Roomse kerk en de adel in de Nederlanden van de 16de eeuw, pakweg 450 geleden. Pakkende verhalen van moord en brand voor/tegen het geloof en tegen de heersers uit die tijd. Het verhaal ook dat leidde tot de definitieve scheiding van wat wij nu als Nederland en België kennen.
1 2 3 4 5