Maand: juli 2022

De ringen van Antwerpen

Uit ‘Kerk en Leven’ bewaarden we het verhaal over de eerste Olympische Spelen na de waanzin van de Eerste Wereldoorlog. De Olympische vlag van De Coubertin werd toen voor het eerst gebruikt.

* (foto L) Onze landgenoot Victor Boin legde in 1920 de eerste Olympische eed af. © Sportimonium

* Weinig Belgen weten dat in ons land één keer Olympische Spelen plaatsvonden. De Spelen in Antwerpen openden op 20 april 1920 in het (later Olympisch) Beerschotstadion en sloten op… 12 september. Haast 5 maanden lang.

* Het waren de eerste Spelen na de Eerste Wereldoorlog. Er was een wereldwijde bewustwording van ‘nooit meer oorlog’, een verlangen en een zoektocht naar samenwerking. In IOC-documenten bij de toewijzing aan Antwerpen was sprake van ‘Poor Little Belgium’. De Spelen werden gezien als steun voor ons geteisterde land in WO 1

* De reeds 7de Olympiade ooit had ook enkele primeurs in petto. In Antwerpen werd voor het eerst de Olympische eed afgelegd. Victor Boin, een sportjournalist en polyvalent atleet, was de gelukkige . Boin nam deel aan het schermen en het zwemmen, en werd later … voorzitter van het BOIC.

* Bij de openingsceremonie werden ‘vredesduiven’ losgelaten door gewezen soldaten die pas van het front kwamen en de gasaanvallen hadden overleefd. Veel atleten waren trouwens ex-militairen.

* Het belangrijkste voor de Antwerpse  Spelen was dat de vlag met de Olympische ringen – een ontwerp van Pierre de Coubertin – voor het eerst in Antwerpen werd getoond.

* Van die vlag zouden er in de wereld nog maar drie exemplaren  bestaan. Een grote vlag bevindt zich in het Antwerpse O.S.-museum. Een kleinere vlag – een schenking van het IOC – ligt in het MAS. Een derde exemplaar zou zich ergens in Nieuw-Zeeland bevinden, maar is helaas … zoek.

* Overigens, de Nieuw-Zeelandse zwemster Violet Walrond, amper 15 toen, maakte een reis van negen weken en vijf dagen via boot en trein om aan de start van de Spelen te kunnen verschijnen. Van vliegen was nog maar amper sprake.

* Nog iets wat vele  Belgen niet weten is dat de Spelen niet enkel plaatsvonden in Antwerpen, maar ook in onder meer op het kanaal in Vilvoorde, in het kamp van Beverlo in Leopoldsburg en in Oostende. Roeien en schieten bv. kan moeilijk in een stadion…

* En nu maar uitkijken naar die van …

The Rolling Stones

Brian Jones Cheltenham (Gloucestershire), 28 februari 1942 – Hartfield (Sussex), 3 juli 1969) was een Engels gitarist. En wat voor een.

* Jones stond vooral bekend als oprichter van de rockgroep The Rolling Stones. In 1969 werd hij in zijn zwembad gevonden…Dood in nooit opgehelderde omstandigheden.

* Oorspronkelijk hield Jones veel van jazz, maar daar kwam verandering in toen hij Mick Jagger en Keith Richards leerde kennen. Met hen en Dick Taylor (later oprichter van The Pretty Things) richtte hij een bandje op: The Rollin’ Stones, naar een liedje van Muddy Waters.

* In 1962 kwamen Charlie Watts en Bill Wyman erbij, en werd de groepsnaam definitief veranderd in The Rolling Stones. De groep met 60 jaar op de teller weet nog niet van opgeven, ondanks het overlijden van drummer Charlie Watts.

* Jones was destijds de onbetwiste leider, maar dat veranderde toen Andrew Oldham manager van Rolling Stones werd. Hij maakte van Jagger en Richards songschrijvers en leiders.

* Inmiddels stond de band bekend als The Rolling Stones, en begonnen ze  hits te scoren. Met Jones als achtergrondzanger en gitarist. In 1965 braken de Rolling Stones definitief door en scoorden ze vele hits. Al snel werden ze een van de grootste bands op aarde . Jones genoot mee van alle roem.

* In 1967 ging het echter steeds slechter met Jones, die zwaar verslaafd raakte aan alcohol en drugs. Jones kreeg ontzettende ruzie met Richards, hoewel ze het later weer bijlegden.

* Jones’ laatste optreden met de Rolling Stones was tijdens het Rock ‘n Roll Circus in 1968. Jones werd in juni 1969 officieel uit de Rolling Stones gezet. In de nacht van 2 op 3 juli 1969 overleed Jones in zijn eigen zwembad bij zijn huis Cotchford Farm. De toedracht is nog steeds onbekend, alhoewel de gissingen legio zijn.

HYDE PARK

* Brian Jones is de grondlegger van de sound waarmee de Rolling Stones beroemd zijn geworden. Ter nagedachtenis aan de overleden Brian Jones gaven The Rolling Stones op 5 juli een groot gratis concert in Hyde Park. Liefst 250 000 fans kwamen maar al te graag opdagen. Van het optreden werd ook een film gemaakt.

* Brian Jones was de eerste van het viertal Jones, Jimi Hendrix, Janis Joplin en Jim Morrison, die allen in 1969, 1970 of 1971 op 27-jarige leeftijd overleden. Sinds het overlijden van Kurt Cobain in 1994 wordt aan deze groep en andere muzikanten die op deze leeftijd stierven vaak gerefereerd als de 27 club.

*** meer, veel meer voor de fans op Wikipedia

The 4th of July

 ‘Independence Day’ (Onafhankelijkheidsdag –  The 4th of July) is in de Verenigde Staten van Amerika een nationale feestdag . Eén , jawel , want de Amerikanen hebben op geregelde tijden nog wat te vieren. De lijst is lang. Maar …The 4th of July is de voornaamste.

* Op 4 juli  herdenkt men de aanname van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring van 4 juli … 1776 .

* In deze verklaring werd de onafhankelijkheid van de VS tegenover het koninkrijk Groot-Brittannië bevestigd.

* De ‘Fourth of July’ wordt veelal geassocieerd met parades, barbecues, picknicks, honkbalspelletjes, vuurwerk en verschillende andere publieke – en privégelegenheden.

**  De Amerikanen vieren hun Onafhankelijkheidsdag op 4 juli, maar de stemming waarbij de Verenigde Staten zich losmaakten van Engeland vond plaats op 2 juli 1776.

* Achter de keuze voor 4 juli ligt de rivaliteit van John Adams, de man die de stemming zodanig wist te organiseren dat de onafhankelijkheid een meerderheid kreeg, en Thomas Jefferson, die het document opstelde dat er voorgoed mee verbonden is. De variant van Jefferson haalde het van Adams.

* Overigens werd dat onderstreept door zowel Jefferson als Adams die , je kan het nauwelijks verzinnen,  op 4 juli 1826, precies vijftig jaar na de Onafhankelijkheid, samen hun laatste adem uitbliezen …

* Pas in 1800 begon men de vierde juli te vieren, en ook dat was onderdeel van de partijpolitieke strijd die toen vorm begon te krijgen. Het waren namelijk de volgelingen van Jefferson, de Republicans (niet te verwarren met de latere Republikeinen van Lincoln) die hun tegenstanders, de Federalisten, voortdurend om de oren sloegen met de Onafhankelijkheidsverklaring.

* De Federalisten stonden een sterke federale staat voor, Jefferson en zijn volgelingen zagen meer in sterke staten in een los federaal verband. Bij dit laatste paste een verheerlijking van de Onafhankelijkheidsverklaring, waarbij en passant de rol van Jefferson als opsteller danig werd overdreven.

* De Republikanen lazen op 4 juli ceremonieel de tekst van de Onafhankelijkheidsverklaring voor . Toen Jefferson in 1801 president werd, werd de ‘Fourth of July’ algemeen .

Alhoewel 4 juli bijna iconisch is voor de Amerikanen, claimen sommigen dat de datum zelf een beetje arbitrair is.

* New Englanders hebben de Britten bevochten sinds april 1775. De eerste motie in het Amerikaans Congres voor onafhankelijkheid werd gemaakt op 8 juni. Op 2 juli, na een zwaar debat, stemde het congres unaniem (12-0) maar in het geheim, vóór de onafhankelijkheid ten opzichte van het Koninkrijk Groot-Brittannië.

* Het Congres herwerkte de verklaring tot kort na 11 uur op 4 juli, toen dertien kolonies stemden vóór aanname, en een ongetekende kopie aan de pers vrijgaven (New York onthield zich van beide stemmen).

* Philadelphia vierde de verklaring met publieke lezingen en vreugdevuren op 8 juli. Pas op 2 augustus werd een afdruk getekend door de leden van het congres, maar zelfs die werd geheim gehouden om de leden te beschermen tegen Britse represaillemaatregelen.

* Tegenwoordig is ‘Fourth of July’ een gezellige familiedag, goed voor barbecue, concerten in het park en vuurwerk als toetje. De ‘Fourth of July’ heeft tegenwoordig een hoog braderie-gevoel…aangepast aan de corona-verordeningen.

* Tussen Flag Day (14 juni) en Independence Day (4 juli) vinden de Honor America Days plaats.

Albert II gaat , Filip I komt

Op 31 juli 1993 overleed koning Boudewijn in zijn Spaans buitenverblijf. De kinderloze Boudewijn werd opgevolgd door zijn broer Albert. Albert legde op 9 augustus 1993 de eed af als koning Albert II.

* Bijna 20 jaar later was er de vrij onverwachte troonsafstand (abdicatie) van koning Albert II . Koning Albert had  alleen premier Elio Di Rupo van zijn voornemen op de hoogte gebracht.

* Op 3 juli 2013 las de koning vanuit zijn werkkamer volgende  verklaring voor:

“Ik ben mijn tachtigste jaar ingegaan, een leeftijd die geen enkele van mijn voorgangers in de uitoefening van zijn ambt heeft bereikt. Ik stel vast dat mijn leeftijd en mijn gezondheid mij niet meer toelaten mijn ambt uit te oefenen zoals ik dat zou willen doen.”

“Na een regeerperiode van twintig jaar ben ik van mening dat het ogenblik is aangebroken om de fakkel aan de volgende generatie over te dragen. Ik weet dat prins Filip goed is voorbereid om mij op te volgen,” zei Albert II van België nog.

* Echt troonsafstand deed de koning pas op 21 juli 2013, de nationale Belgische feestdag.

** Prins Filip legde twee uur later in het Belgische parlement de eed af als nieuwe koning van de Belgen , de zevende in de rij.

het huwelijk van de 15de eeuw

Bruisende plekken: het spectaculairste huwelijk van de vijftiende eeuw werd voltrokken in Damme

  • In de reeks “Bruisende plekken” ontdekken VRT-journalist Jos Vandervelden en fotograaf Alexander Dumarey de plaatsen waar ooit mensen feestten, dansten, vierden of genoten. Maar waar de sporen van de geschiedenis zo goed als weggevaagd zijn en voorbijgangers niet beseffen dat ze geschiedenis onder hun voeten hebben. Vandaag …

– Het politieke huwelijk tussen Karel de Stoute en Margareta van York –

* Al jaren werd er gewerkt aan het nieuwe stadhuis van Damme. Maar nog steeds stond het in de steigers toen hertog Karel de Stoute uitgerekend in Damme zijn nieuwe Engelse bruid wilde huwen.

* Eustachius Wyts, de baljuw van Damme bood dan maar zijn eigen woning aan, het huis Sint-Jan. Op 3 juli 1468 voltrok zich hier het huwelijk tussen Karel de Stoute en Margareta van York, het politieke huwelijk van de eeuw, een Bourgondisch huwelijk in alle betekenissen van het woord.

Een aantrekkelijke huwelijkspartij

* De Bourgondische hertogen verzamelden grondgebied met militair geweld, economische gunsten aan adel en clerus, en het ultieme instrument, huwelijkspolitiek.

* Karel de Stoute was 7 jaar toen hij voor het eerst in het huwelijk trad met de twaalfjarige Catharina van Valois.

* Hij was 21 bij zijn tweede huwelijk met Isabella van Bourbon. Beide vrouwen stierven jong. Toen zijn vader Filips de Goede in 1467 overleed, erfde hij een rijk dat spectaculair was uitgebreid. Zijn derde huwelijk moest het Bourgondische rijk nog grootser maken.

* Waar Filips de Goede nog geaarzeld had, stortte Karel de Stoute zich in een alliantie met Engeland. De jonge hertog wilde zich losrukken van de koning van Frankrijk en goede relaties opbouwen met het economisch machtige Engeland.

* De aantrekkelijke huwelijkspartij heette Margareta van York, zuster van de Engelse koning Edward IV. Ze was 22 jaar, een hoogst rijpe leeftijd om uitgehuwelijkt te worden.

* De Fransen lieten nog geruchten verspreiden dat de Engelse koningszuster een zedeloos leven zou hebben geleid met talrijke minnaars. Karel was echter niet te vermurwen, tekende een huwelijkscontract, en tegelijk een nieuw handelsakkoord met Engeland.

Op weg naar Brugge

* Op 25 juni 1468 om 18 uur meerde Margaretha van York, begeleid door een hele Engelse vloot aan in Sluis. In het havenstadje kreeg ze een week om zich in het huis van edelman Gui de Baenst voor te bereiden op het huwelijk. Het was hier dat Karel de Stoute zijn verloofde voor het eerst ontmoette, niet voordat zijn moeder Isabella van Portugal de eerste introductie had gedaan.

* Vroeg in de morgen van 3 juli huwden Karel de Stoute en Margareta van York in het toen nog welvarende Damme. De stad lag op de weg van Sluis naar Brugge. Daar maakten duizenden zich op voor een feest waar de Bourgondiërs alle registers voor opentrokken.

* Het huwelijk voltrok zich in de eetkamer van huis Sint-Jan. Het nog maar pas gebouwde patriciërshuis was het eigendom van Eustachius Wyts, de baljuw van Damme. De bisschoppen van Salisbury en Doornik zegenden het huwelijk in onder het toeziende oog van een pauselijke gezant.

* Waarna Karel zich repte naar Brugge om de laatste richtlijnen te geven voor het echte spektakel: de Blijde Inkomst van zijn nieuwe bruid, de nieuwe hertogin van Bourgondië.

Banketten met zeldzame spijzen

Kroniekschrijvers hebben zich uitgeput in opsommingen en exposés van de pracht en praal van het Brugse huwelijksfeest, al dan niet verrijkt met een dosis verbeelding.

* In de archieven is nog steeds te lezen hoe de chroniqueurs woorden te kort kwamen. Over gasten gekleed in rood fluweel, zwarte damast of karmijnrode zijde, met bont van hermelijn of eekhoorn, en halssnoeren met edelstenen en zilveren bellen. Over banketten met zeldzame spijzen in zilveren of gouden vaatwerk.

* Over welstellende delegaties uit Florence, Venetië, Spanje of Engeland en een parade van edelen en hun schildknapen, wethouders en baljuws, bisschoppen en kloosterlingen. Over een stad vol wimpels en erebogen waarlangs de bruid gezeten op een rosbaar -een draagstoel- door de stad werd geleid.

* Aan een van de stadspoorten zou zelfs het huwelijk van Alexander en Cleopatra zijn uitgebeeld, alsof het nieuwe koppel al meteen op de hoogste trap in de geschiedenis stond.

* Het hertogelijk huwelijk was een goed huwelijk, al was Karel de Stoute niet helemaal tevreden. Uit zijn tweede huwelijk had hij een dochter overgehouden, Maria van Bourgondië. Maar vastberaden wachtte hij op een zoon, een prins. Het huwelijk bleef echter kinderloos ondanks de bedevaarten die Margareta ondernam. Lag het aan Karel zelf?

* De hertog was hooguit een vierde van zijn tijd in het gezelschap van zijn vrouw. De andere tijd reisde hij door zijn land, dromend van een groter rijk en dol op militaire escapades.

***  43 was Karel de Stoute en 9 jaar gehuwd, toen hij sneuvelde in de ‘Slag bij Nancy’.

De pleegmoeder van de Bourgondiërs

* Margareta van York werd weduwe en had de taak om haar jonge stiefdochter Maria van Bourgondië bij te staan in het bestuur van een rumoerig land.

* De intelligente en besluitvaardige Margareta zal de pleegmoeder worden van de volgende Bourgondische dynastie, ook nadat Maria van Bourgondië vrij onverwacht en veel te jong stierf.

* Vanuit haar paleis in Mechelen bleef ze achter de schermen een politieke rol spelen. Binnen de muren organiseerde ze een Bourgondisch hofleven met smaak voor kunst en wijsheid, en zonder twijfel voor wijn.

* De Vlaming dronk in de Bourgondische tijd bijzonder veel wijn, vooral de adel en de burgerij, en zeker de Bourgondische hofhouding. Vanuit Frankrijk was een bloeiende wijnhandel tot stand gekomen. De stad Damme was al in de vijftiende eeuw een bloeiende wijnmarkt.

* De stad had bovendien het stapelrecht op wijn uit La Rochelle en Saint-Jean d’Angély. Precies die laatste gaf haar naam aan huis Sint-Jan, of maison Saint-Jean.

–foto’s Alexander Dumarey-

* Het huis in de Jacob van Maerlantstraat in Damme met zijn hoge puntgevel en bordestrap heeft in al die tijd luttele wijzigingen ondergaan.

* In de zestiende eeuw kreeg Huis Sint-Jan aan de rechterzijde een buurhuis met een bijna even hoge puntgevel.    

(met dank aan vrtNWS en fotograaf Alexander Dumarey)

kafka en Morisson

Franz Kafka (Praag, 3 juli 1883 – Kierling, 3 juni 1924) was een Duitstalige schrijver die wordt gezien als een van de belangrijkste auteurs van de twintigste eeuw. Zijn werk kreeg vooral na zijn dood een grote invloed op de westerse literatuur.

* Kafka zag het schrijven als een diepe innerlijke noodzaak, al was het voor hem ‘een vreselijke bezigheid’, die ‘een volledige opening van lichaam en ziel’ inhield. Hij sprak van ‘de bevroren zee in ons’; een boek moest zijn als ‘de bijl’ waarmee die zee moest worden ‘opengehakt’.

* Schrijven diende men volgens Kafka te doen alsof men zich bevindt in een donkere tunnel, nog zonder te weten hoe de personages zich verder zullen ontwikkelen. In Duitsland werd Kafka’s werk in 1933 door de nationaal-socialisten verboden.

 

James Douglas (Jim) Morrison (Melbourne (Florida), 8 december 1943 – Parijs, 3 juli 1971) was een Amerikaans zanger, dichter en tekstschrijver. Hij was de zanger van  The Doors en schreef verschillende dichtbundels.

* Morrison was voor veel jongeren van 50 jaar geleden een idool. Hij leefde zeer intens en gebruikte verschillende en vele soorten verslavende genotsmiddelen. Zijn enorm drankgebruik was exemplarisch.

* Jim was gefascineerd door literatuur, las enorm veel en was fanatiek bezig met het maken van poëzie. Zijn muziek toont invloeden van jazz en blues en zijn teksten waren vaak zeer filosofisch en dichterlijk van aard. Van Morrison is een aantal dichtbundels uitgegeven, zoals “The Lords & The New Creatures”, “Wilderness” en “The American Night”

* Jim overleed op zijn 27ste in Parijs, in omstandigheden die nooit helemaal opgehelderd zijn. Waarschijnlijk als gevolg van een overdosis drugs en interne lichamelijke kwalen.(waarmee hij ook behoort bij ‘Club 27’ – artiesten die op hun 27ste overleden) Als officiële doodsoorzaak heeft de overlijdensakte een hartaanval genoteerd. Zijn graf op Père -Lachaise trekt nog steeds veel bezoekers.

* Een uitspraak van hem ? “Ik zie mezelf als een intelligente , gevoelige mens met de ziel van een clown ,wat mij altijd dwingt om het te verknallen op de belangrijkste momenten.”   (weer met dank aan Wikipedia)

ernest hemingway

De jeugd van heden kent hem wellicht niet meer. De fervente lezers , bijna ouderlingen, daarentegen wel. In de scholen van Hoogstraten en Mechelen heb ik weliswaar nooit een woord over hem gehoord. Amerika was toen nog heel ver weg. De heimat literatuur van Timmermans, Streuvels en andere Claes was beter aan ons besteed. En dan nog.

* Later leerden we Hemingway wel kennen via vertalingen van zijn werken of door de films die ervan gemaakt werden. Hemingway overleed op 2 juli 1961, vandaag al 61 jaar geleden. Hij pleegde zelfmoord.

* Lees even met ons mee in Wikipedia, dé encyclopedie van deze tijd.

* Ernest Miller Hemingway (Oak Park, 21 juli 1899 – Ketchum -Idaho), 2 juli 1961) was een Amerikaans schrijver en journalist die in 1953 de Pulitzerprijs voor de literatuur won met The Old Man and the Sea en in 1954 de Nobelprijs voor Literatuur ontving.

* Hemingway produceerde de meeste van zijn werken tussen het midden van de jaren 1920 en het midden van de jaren 1950. Zijn sobere, uit de journalistiek ontstane schrijfstijl stond in sterk contrast met zijn imago van avonturier. Zijn turbulent persoonlijk leven zou grote invloed uitoefenen op het moderne Amerikaanse en Europese proza.

* Tussen de twee wereldoorlogen werd hij de woordvoerder van de Lost Generation omdat hij in zijn vroege werk de problematiek en de mentaliteit van die generatie het best gestalte gaf.

* Hemingway was niet alleen actief als schrijver, maar was ook een journalist en oorlogscorrespondent. Daarnaast ook avonturier, sportvisser en jager op groot wild. Dat laatste komt tot uiting in de onderwerpen die hij voor zijn korte verhalen en romans koos.

* Tijdens zijn laatste levensjaren leed hij aan zware depressies die uiteindelijk leidden tot zijn zelfmoord op 2 juli 1961..

* Zijn literaire nalatenschap is van blijvende waarde, wat onder meer geïllustreerd wordt door het feit dat zijn belangrijkste werken nooit uit druk zijn geweest

* Hemingway wordt algemeen beschouwd als een van de invloedrijkste 20e-eeuwse schrijvers. Zijn boeken, die in meer dan 35 talen werden vertaald, hadden een diepgaande invloed op moderne Europese schrijvers zoals Jean-Paul Sartre, Albert Camus en Heinrich Böll.

* Zijn sobere, precieze en levensechte schrijfstijl beïnvloedde ook hard-boiled-auteurs. Hemingways manier van schrijven had ook een directe invloed op J.D. Salingers werk en dat van vele anderen.

* De Nobelprijscommissie prees Hemingway om de invloed die zijn krachtige stijl had uitgeoefend op het contemporaine proza: “[…] for his mastery of the art of narrative and for the influence that he has exerted on contemporary style”.

* Tijdens de jaren 1950, de laatste tien jaar van Hemingways leven, kreeg zijn werk veel aandacht van academische critici en biografen, ondanks grote weerstand van Hemingway zelf, die zich verzette tegen het schrijven over en het analyseren van nog levende auteurs.

*** Alle grote werken van Hemingway werden verfilmd: A Farewell to Arms (1932 en 1957), For Whom the Bell Tolls (1943), To Have and Have Not (1944), The Killers (1946), The Macomber Affair (1947), The Snows of Kilimanjaro (1952), The Sun Also Rises (1957), The Sun Also Rises (1984), The Old Man and the Sea (1958), en Islands in the Stream (1977). (rood = meer info bij Wikipedia)

Herinrichting begraafplaats Eindhout

De gemeenteraad heeft het licht op groen gezet voor het lastenboek van de herinrichting van de begraafplaats in Eindhout.

* Gerda Broeckx (schepen van begraafplaatsen): “De afgelopen jaren werden de begraafplaats van Vorst-Centrum en Veerle (foto) heringericht tot een groene omgeving met ruimte voor stilte, respect en herdenking. We mochten al vele, vele positieve reacties van bezoekers ontvangen. Na Eindhout starten we met de herinrichting van de meest recente begraafplaats van Laakdal, die in Vorst-Meerlaar. Daarmee komen we tot het sluitstuk in de uniforme restyling van alle Laakdalse begraafplaatsen.”

* De geplande werken stemmen overeen met die van Vorst-Centrum en Veerle. De restyling omvat ook een betere inrichting van strooiweiden en paadjes.

* Er komen meer banken en er wordt een schuilhuisje met afscheidsruimte én toilet voorzien. Ook de kinderbegraafplaats (foto) wordt, net als in Vorst en Veerle, op een speelse , kleurrijke manier aangepast.

* Met het oog op een betere ontsluiting van de begraafplaats wordt tegelijkertijd een extra ingang ontworpen langs de Steenweg op Meerhout. De totale raming bedraagt € 449.614,64 (incl. btw).

*** De werken vatten eind 2022 aan en nemen ongeveer een half jaar in beslag.

MAURICE GARIN WON EERSTE RONDE van Frankrijk

RONDE VAN FRANKRIJK

Vandaag start de Ronde van Frankrijk 2022 in … Denemarken. Eddy Merckx , onze erkende wielergod, won in 1969 zijn eerste van vijf rondes van Frankrijk. Op 20 juli, na de finish, trok hij op de nipper dé grootste belangstelling in de nationale en internationale pers naar zich toe. Die moest hij in de nachtelijke uurtjes evenwel delen met … de allereerste mensen op de maan.

Na twee Pogacar-jaren op rij van alweer de jonge Sloveense superfavoriet blikken we even terug op de allereerste, heroïsche RvF. We schrijven … 1903.

* Begin 20ste eeuw werd er al duchtig gekoerst in Frankrijk. Er bestonden zelfs als sportkranten. De meest toonaangevenden waren Le Vélo (80 000 exemplaren en sponsor van Bordeaux-Paris) en Auto.

* Henri Desgrange was hoofdredacteur van Auto en kwam op het idee van een heuse ronde van Frankrijk.

* Desgrange, de eerste echte uurrecordhouder ooit, had beslist op meer enthousiasme gerekend. Op 6 mei waren er nog maar 15 inschrijvingen. Daarom werd de startdatum van 1 juni verschoven naar 1 juli.

* Uiteindelijk verschenen er 60 renners aan de start. De eerste Tour bestond uit 6 ritten. De langste was Nantes-Parijs, 471 km lang.

* De fietsen wogen minstens 16 kg, beschikten niet over versnellingen en hadden zelfs geen vrijwiel. Er moest dus constant getrapt worden. Er werd ook ’s nachts gereden, zonder de minste straatverlichting. Verzorgers en begeleiders waren verboden. Herstellingen moesten zelf worden uitgevoerd.

1903B-tour-il-vincitore-dop* Neutrale toeschouwers stuurden de renners weleens de verkeerde kant op en supporters van de concurrentie waren gewoon  gevaarlijk. Onderweg waren er controleposten om na te gaan of de renners het voorziene parcours aflegden.

* Favoriet Maurice Garin, de eerste ingeschrevene, domineerde de eerste Tour volledig. Hij won de eerste rit, pakte de leiding en stond die niet meer af.

* Garin won uiteindelijk met een voorsprong van bijna drie uur op Lucien Pothier en verdiende alles samen pakweg 6 000 FF (Franse frank), omgerekend naar nu 30 000 euro. Slechts 21 renners reden de eerste Tour uit.

Met de trein?

Ook in 1904 verscheen Garin als grote favoriet aan de start. Hij won, net als in 1903, de eerste etappe en behield de veroverde voorsprong tot in Parijs.

De voorsprong op alweer Lucien Pothier bedroeg nu ‘slechts’ 3 minuten en 28 seconden. Beiden legden de 2 428 kilometer ruim één uur sneller af dan in 1903.

* Tot twee weken na de laatste etappe gebeurde er echter niets…Geen uitslag, geen prijzen. Pas begin december bleek waarom: Garin en de nummers twee, drie en vier van het eindklassement werden uit de uitslag geschrapt omdat zij delen van het parcours met … de trein afgelegd zouden hebben.

Knipsel Maurice Garin* Garin, die de beschuldigingen altijd heeft ontkend, werd voor twee jaar geschorst. Jammer, want deze schorsing betekende het einde van zijn wielercarrière. Garin werd 85 en overleed in Lens.

* De Kleine Schoorsteenveger (1m62) verkreeg pas in 1901 de Franse nationaliteit. Eerder woonde hij in het Italiaanse Arvier, pal op de Franse grens.

* Ter gelegenheid van het eeuwfeest van de Ronde van Frankrijk in 2003 besloot het stadsbestuur van Maubeuge om Garin vooralsnog te eren door een straat naar hem te noemen.

Nederlandse slavenhandel …

Vandaag 1 juli vindt in Nederland het jaarlijks Keti-Koti feest plaats. Er wordt gevierd en herdacht dat Nederland op 1 juli 1863 ‘de slavernij’ afschafte.

De naam komt uit het Surinaams en betekent ‘ketenen gebroken’. In Suriname heet deze dag officieel ‘Dag der Vrijheden’, maar wordt informeel ‘kettingsnijden’ genoemd. Sinds 2002 wordt Keti-Koti ook in Nederland gevierd.

*** Vandaag 1 juli, de dag van het Keti-Koti feest , dragen de vrouwen gekleurde kleren en er wordt tot diep in de nacht gefeest.

Nederlandse slavenhandel

* Vanaf 1635 besloot de WIC (West Indische Compagnie) ook deel te nemen aan de slavenhandel, waarin o.a. de Engelsen en Spanjaarden al actief in waren.

* Schepen voeren vanaf Europa naar Afrika, kochten daar slaven en voeren door naar Amerika, waar ze de ongelukkigen met grote winst verkochten. Het welbekende ‘driehoeksmodel’.

*** Voor de WIC was Suriname – met zijn opkomende plantages waar geen arbeidskrachten voor te vinden waren – een ideale afzetmarkt.

* Aanvankelijk ging het om kleine aantallen slaven, maar in de loop van de 17e en 18e eeuw verschenen er meer plantages, waardoor het totaal aantal slaven in Suriname groeide tot boven de 50.000.

* De grote hoeveelheden slaven waren moeilijk in bedwang te houden. Vele slaven vluchtten het ‘ondoordringbare’ oerwoud in en stichtten daar kleine gemeenschappen. Regelmatig voerden deze marrons (of bosnegers) aanvallen uit op de plantages, waar ze grote paniek zaaiden.

*** In totaal zijn er tussen 1500 en 1850 rond de tien miljoen slaven uit Afrika weggevoerd door verschillende Europese landen.

** De Republiek was verantwoordelijk voor zo’n 5% van dit enorme aantal. Uit onderzoek dat in 2019 werd gepubliceerd bleek dat in de achttiende eeuw zo’n 5% van de economie van de Republiek gebaseerd was op slavenhandel.

Afschaffing Nederlandse slavenhandel

* Aan het begin van de 18e eeuw ontstonden er in Groot-Brittannië bewegingen die zich tegen de slavernij en slavenhandel verzetten. De abolitionisten slaagden erin de slavenhandel in 1806 af te schaffen, maar de slavernij ging nog lang door. Engeland schafte de slavernij in 1834 af, Nederland pas in 1863.

Vrijheid ? … onder voorwaarden

* De afschaffing van slavernij liep in Nederland niet van een leien dakje. Veel slavenhandelaren vreesden een faillissement  en kregen daarom van de staat 300 gulden per slaaf uitgekeerd. Dit geld kwam uit de bezittingen die Nederland had in Nederlands-Indië.

Daarnaast moesten de slaven nog 10 jaar verplicht werken op de plantages tegen hongerlonen.

In 1963 werd  in Paramaribo een standbeeld van 100 jaar Keti-Koti onthuld. Het standbeeld werd het populairste beeld van Paramaribo en is een afbeelding van Kwakoe.

* Kwakoe betekent woensdag in het Surinaams en verwijst naar woensdag 1 juli 1863. Veel Surinamers die op een woensdag geboren zijn dragen deze naam als verwijzing naar de afschaffing van de slavernij.

* Sinds 1975 wordt in Amsterdam het jaarlijkse Kwakoe Zomer Festival georganiseerd. Dit festival trekt voornamelijk Surinaamse, Antilliaanse en Afrikaanse bezoekers.

* Dit festival houdt direct verband met Keti-Koti. In 2008 werd de organisatie van het festival echter failliet verklaard. Daarna werd een doorstart gemaakt als  Kwakoe Summer Festival.

foto – Het Nationaal Monument Slavernijverleden in het Amsterdamse Oosterpark. Arthena [CC BY-SA 4.0] via Wikimedia Commons

Keti-Koti

 * Keti-Koti wordt sinds 2002 ook in de grote steden van Nederland gevierd, vanaf 2009 ook in Noord-Nederland. Er vinden optochten plaats in Surinaamse klederdracht en er zijn kraampjes met Surinaams eten.

** Op 30 juni vinden er herdenkingen plaats bij monumenten die naar het slavernijverleden verwijzen.

Nationale feestdag?

Nadat in 2021 Juneteenth in de VS een nationale feestdag werd, spraken veel mensen in Nederland de hoop uit dat het Nederlandse Keti-Koti snel zou volgen.

* Een petitie van radiozender FunX die opriep om van Keti-Koti een nationale feestdag te maken, werd tienduizenden keren ondertekend. Maaaarrrr … tegelijk bleek dat veel werkgevers en werknemers niet zitten te wachten op nóg een dag vrij. Niet dus.

– met dank aan … *Geschiedenis Magazine partner van IsGeschiedenis*

1 … 7 8 9 10