Maand: augustus 2022

Geschiedenis van het ijs

De verkoelende lekkernij bestaat al eeuwenlang in verschillende varianten. De oorsprong van het roomijs wordt toegeschreven aan verschillende Europese vorstenhuizen, maar zeker is dat het eerste ijssalon in 1686 door een Italiaan werd geopend in Parijs.

* IJs was eeuwenlang een lekkernij die alleen de allerrijksten zich konden veroorloven.

* Alexander De Grote  (356 en 323 voor Christus), zou tijdens zijn veroveringen slaven de bergen in hebben gestuurd om ijs te halen. Dit gebruikte hij om zijn drankjes te koelen.

* De Romeinse keizer Nero stuurde ongeveer 50 jaar na Christus zijn bedienden de bergen in om verse sneeuw te halen. Tijdens banketten werd de sneeuw met honing of fruit geserveerd als lekkernij.

* De Chinezen zouden rond 700 een mengeling van melk, bloem en kamfer in een metalen buis in sneeuw hebben gekoeld, om zo een ijsje te maken.

* Na de Romeinse tijd is er geen historisch bewijs dat Europeanen ijs aten.

* De herintroductie kwam er na de reizen van Marco Polo in de 13e eeuw, die vanuit Perzië de sherbet meebracht naar Italië. Een bevroren drankje met fruitsmaak.

* Catharina de Medici  nam de bereiding van het ijs waarschijnlijk vanuit Italië mee toen zij in 1533 trouwde met de Franse koning Henry II.

* Hierna verspreidde het ijs, meestal vergelijkbaar met een sorbet of waterijs, zich door de rest van Europa. De Engelse koning Charles I zou zelfs zo graag ijs hebben gegeten, dat hij speciaal iemand in dienst had om het te maken.

** Het ‘gewone’ volk kon voor het eerst kennismaken met ijs toen de Siciliaan Francesco Procopio dei Coltelli een café opende in Parijs. Zijn bevroren mengsel van melk, room, ei en boter sloeg meteen aan. Onder de klanten van de ‘vader van het Italiaanse ijs’ vele beroemdheden uit de tijd van toen.

* Halverwege de 18e eeuw namen Europese immigranten het inmiddels populaire ijsje mee naar de Verenigde Staten. President George Washington zou in de zomer van 1790 omgerekend enkele duizenden dollars hebben besteed aan ijs.

Door de ontwikkelingen in de Industriële Revolutie ontstond halverwege de 19e eeuw de mogelijkheid om ijs veel gemakkelijker en goedkoper koel te houden.

* Vanaf dan was ijs ook voor het ‘gewone’ volk betaalbaar, waardoor de ijsindustrie voorgoed uit de startblokken stoof.

* Bij ons is de intussen befaamd geworden lekdreef een oord om al likkend in een groene long te vertoeven, in de schaduw van de abdij.

De Hondsdagen

De periode tussen 20 juli en 20 augustus noemen we de ‘hondsdagen’. Deze vier weken staan vanouds bekend als de warmste periode van het jaar. En dat hebben we dit jaar weer overduidelijk geweten. Maar waar komt de benaming ‘hondsdagen’ vandaan?

* Met hondenweer heeft het in elk geval niks te maken. Meer nog… ‘hondenweer’ heeft zelfs niets met honden te maken, maar is een verbastering van het oud-Nederlandse woord ‘ondeweer’ : ‘zeer slecht weer’.

* Voor de oorsprong van de hondsdagen moeten we helemaal terug naar het oude Egypte. In Egypte keken de boeren in juli en augustus immers erg zenuwachtig uit naar het moment dat de Nijl de landbouwgronden zou overstromen om een vruchtbaar laagje slib achter te laten. Dan pas kon het landbouwseizoen beginnen.

* Ongeveer 14-15 dagen voor die overstromingen was vroeg in de ochtend ook de ster Sirius te zien. Sirius was de hoofdster van het sterrenbeeld Canis Major, wat Grote Hond betekent.

* Sirius was de hond van de jager Orion uit Thebe. Toen Orion overleed ging hij samen met zijn hond naar de hemel en kreeg daar een plek aan het firmament.

*** De hondsdagen begonnen op het moment dat de heldere ster Sirius tegelijk met de zon opkwam en daardoor niet te zien was…

* Net als de kat aanbaden de Egyptenaren de hond als een heilig en goddelijk dier. Daarom hadden de Egyptenaren het op hun hiërogliefen  over de hondsdagen.

* Omdat de Nijl een erg lage waterstand had door het hete weer, ontstonden er insectenplagen.

* Ook waren de Egyptische boeren bang dat Sirius – die zij Sothis noemden – niet meer zou terugkeren om de start van de Nijlvloed in te luiden.

* Als de ster Sirius dan toch aan het firmament verscheen, brak er grote vreugde uit langs de Nijl en vierde men het Sothisfeest. 

** In de weerspreuken (aanklikken voor meer info) zijn de hondsdagen belangrijk.
Komen de hondsdagen met veel regen, dan gaan we slechte tijden tegen.
Komen de hondsdagen helder en klaar, verwacht dan maar een gunstig jaar.

(met dank aan weerman Frank Deboosere)

** tussendoortje …        

De langste rivier op aarde  is de Nijl. De rivier is mega-belangrijk in het kurkdroge Afrika! Zonder de Nijl zouden er waarschijnlijk ook geen farao’s en piramides geweest zijn…

DE BERLIJNSE MUUR (deel 2)

De Berlijnse muur was een 45,3 kilometer lange muur die West- en Oost-Berlijn van 13 augustus 1961 tot 9 november 1989 scheidde. Het is een van de bekendste symbolen van de Koude Oorlog, het IJzeren Gordijn en de Duitse opdeling. Waarom werd de Berlijnse muur gebouwd?

* Als de Tweede Wereldoorlog in 1945 tot een eind is gekomen, wordt Duitsland volgens de afspraken die gemaakt zijn tijdens de Conferentie van Jalta opgedeeld in vier bezettingszones.

* De geallieerde landen Frankrijk, Sovjet-Unie, Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten krijgen ieder een deel van het land toegewezen dat ze voorlopig zullen besturen.

* Het gebied rondom de voormalige hoofdstad van Duitsland, Berlijn, hoort bij de Sovjet-Unie, maar de stad zelf is ook verdeeld in vier sectoren.

* Op 2 oktober 1949 wordt in Oost-Duitsland de Deutsche Demokratische Republik (DDR) opgericht. Vanaf de oprichting vertrekken veel inwoners van de DDR naar West-Duitsland. Dat deel van het voormalige Duitse Rijk doet het economisch goed, onder meer door de invoering van de Deutsche Mark.

* Sovjet-leider Nikita Chroesjtsjov besluit in 1961 dat de leegloop van de DDR definitief tot een eind moet komen. Net als secretaris-generaal van de SED Walter Ulbricht is hij van mening dat er een muur gebouwd moet worden.

* In de nacht van 12 op 13 augustus wordt een begin gemaakt met de bouw van de Berlijnse Muur. In enkele weken wordt een zwaarbewaakte betonnen hindernis opgeworpen.  (zie vorige bijdrage)

* Grenswachten krijgen het bevel te schieten op personen die over de muur naar West-Berlijn proberen te vluchten.De strenge bewaking kan echter niet voorkomen dat sommige inwoners van de DDR toch proberen over de muur te vluchten.

° Naar schatting worden er tijdens de bijna dertig jaar dat de muur bestaat tweehonderd vluchtelingen gedood.

* De Amerikaanse president John F. Kennedy bezoekt Berlijn op 23 juni 1963 en toont zich solidair met de inwoners van Berlijn door in zijn toespraak Ich bin ein Berliner te roepen. Vijf maanden later wordt hij vermoord in Dallas.

* Jaren later (1987) bezoekt een andere Amerikaanse president het verdeelde Berlijn: Ronald Reagan. Vanaf een platform met uitzicht op de muur roept hij de Sovjet-president Michail Gorbatsjov op de muur neer te halen.

***  9 november 1989 (mijn vrouw werd 44, een ijkpunt) maakt DDR-politicus Günter Schabowski tijdens een persconferentie bekend dat de DDR haar grenzen zal openen.

* Als een journalist hem vraagt wanneer het vrije reizen van kracht wordt, antwoordt hij: “Sofort, unverzüglich” (onmiddellijk).

* Oost-Duitsers trekken hierop massaal naar de Muur. Voor de grenswachten kwam het bericht als een grote verrassing. Ze wisten niet meteen wat te doen.

*** Uiteindelijk openen ze de poorten. Een groot volksfeest barst los en bereikt in West-Berlijn haar hoogtepunt. De val van de muur is een feit. Veel Oost-Duitsers hakken stukken uit de muur die hen jarenlang heeft gescheiden van het westen.

* Het grootste deel van de muur is inmiddels afgebroken, maar in Berlijn is er nog genoeg dat herinnert aan het bouwwerk. Er staan ook nog wel stukken van de muur overeind. En waar de muur is verdwenen, geven klinkers in het wegdek de loop van de Berlijnse Muur nog aan.

*** Een bekend en interessant deel van de Berlijnse Muur dat nog altijd (gratis) te bezoeken is, is de zogenaamde East Side Gallery. Een stuk van muur dat na die Wende vanaf december 1989 door 118 kunstenaars werd beschilderd. Het is de langste openlucht-galerie ter wereld.  (zie foto’s)

– met dank aan Historiek – druk rood voor bijkomende info –

Cortés the killer(1521)

Op 13 augustus 1521 geeft Cuauhtemoc, de laatste Azteekse leider, zich over aan Hernan Cortés. De Spaanse conquistador kwam een jaar eerder aan de macht nadat zijn neef Cuitlahuac aan de pokken overleed tijdens het beleg van Tenochtitlan, de hoofdstad van het Azteekse rijk.

* Cuauhtemoc is ongeveer 18 als hij op de troon komt en heeft direct veel zorgen. Tenochtitlan wordt immers nog steeds belegerd door de Spanjaarden.

* Na tachtig dagen belegering roept Cortés versterkingen op vanaf het platteland. Die komen niet. Cuauhtemoc probeert vermomd te vluchten. Hij wordt echter ontmaskerd en gevangen genomen. De overlevering vertelt dat hij de Spanjaard zijn mes geeft en vraagt of Cortés hem wil (laten) doden.

* Cuauhtemoc wordt echter niet gedood. De Spanjaarden zijn immers op zoek naar Azteekse goudschatten en willen weten waar die zijn. De Azteken-leider weet van geen schatten, maar de Spanjaarden geloven hem niet. Hij wordt gemarteld.

* Zelfs met zijn voeten in het vuur blijft Cuauhtemoc ontkennen. Op 25 februari 1525 wordt de jonge Azteekse leider opgehangen.

*** In Mexico wordt Cuauhtemoc door velen als held vereerd. Veel Mexicanen zijn naar hem vernoemd.

Lees ook: Hernán Cortés (1485-1547) – en de verovering van het Azteekse rijk         (gelezen in en bewerkt uit Historiek)

Paraskevidekatriafobie …. ?

Vorig jaar 2021 viel de dertiende dag van augustus op een … vrijdag – dit jaar ontsnapten we er nipt aan …. Paraskevidekatriafobie…Whattt?

* Voor bijgelovige mensen is vrijdag de dertiende een angstige dag. Een dag waar ooit een tweeëntwintigletterlingowoord voor verzonnen werd: paraskevidekatriafobie. Dat heet ‘specifieke angst voor vrijdag de dertiende’. Vorig jaar was het dus weer van dattum.

* Waar komt die angst  vandaan? En hoe is deze datum historisch uitgegroeid tot een schrikmoment voor velen? Het bijgeloof rond vrijdag de dertiende is pas goed honderd jaar oud.

* Onder een ladder doorlopen op vrijdag de dertiende doen veel mensen liever niet. Van verscheidene hotels en wolkenkrabbers in de VS is bekend dat de 13de verdieping ontbreekt. Vaak wordt die verdieping dan 12B of 14A genoemd, of aangeduid met de letter M (de dertiende letter uit het Latijnse alfabet).

* Zo heet de dertiende verdieping van het Trump International Hotel and Tower in Chicago ‘Mezzanine Floor’..

* De term paraskevidekatriafobie is bedacht door de Amerikaanse therapeut en historicus Donald E. Dossey (geboren in 1934), die zich gespecialiseerd heeft in het behandelen van mensen die kampten met irrationele angsten.

* Als je het woord vloeiend kunt uitspreken, zo stelde Dossey, ben je genezen van de angst voor vrijdag de dertiende. Het woord paraskevidekatriafobie is een samenstelling van de Griekse woorden  paraskevi (vrijdag), deka (10) en tris (3).

* Wanneer is vrijdag de dertiende precies ontstaan?. Er zijn verscheidene herkomsten mogelijk. Volgens expert Donald Dossey komt het ongeluksgetal dertien uit een Noorse sage…Twaalf goden hielden een diner in Walhalla (de hemel), waarop plotseling Loki, de god van chaos en leugens, onuitgenodigd binnenkwam. Loki schoot  de god Balder – de god van de vreugde – een pijl in het hart, waarna de aarde in rouw gedompeld werd.

* In het christendom werd Jezus Christus, volgens folkloristische verhalen, gekruisigd op vrijdag de dertiende. Alhoewel het christendom het heeft over Goede Vrijdag, geen ongeluksdag.

* In het christendom is twaalf het getal van de perfectie. Denk aan de twaalf stammen van Israël, de twaalf discipelen en 144.000 uitverkorenen (12X12). Twaalf plus één (13) betekent dan imperfectie of ongeluk.

*** Op vrijdag 13 oktober 1307 liet Philips de Schone in Frankrijk alle Tempeliers oppakken, vals beschuldigen en ombrengen. Het betekende het einde van hun mooie vereniging. In Rome en ook in Groot-Brittannië was vrijdag een ongeluksdag voor criminelen. Op die dagen werden misdadigers geëxecuteerd.

* Volgens Scandinavische volksverhalen komen de heksen samen met een partij zwarte katten. De duivel was als dertiende lid aanwezig. Het getal dertien heet dan ook wel het duivelsdozijn.

* Volgens recenter onderzoek is vrijdag de dertiende echter een concept van (veel) latere datum. De  Amerikaanse journalist Nathaniel Lachenmeyer schreef in 2004 het boek ’13’. Hij traceerde de opgang van het begrip als ongeluksdatum in 1881.

* Nog volgens Lachenmeyer besloot een Amerikaanse officier om op elke dertiende van de maand een diner van dertien gangen aan dertien personen aan te bieden. De officier noemde het gezelschap “The Thirteen Club”. De eerste bijeenkomst was op een vrijdag. De officier wilde zo aantonen dat dertien géén ongeluk bracht. Hij mag me altijd bellen …

Tiendaagse Veldtocht

De benoeming van Leopold van Saksen-Coburg door het Nationaal Congres  tot eerste koning der Belgen was voor koning Willem van Nederland dé reden om niet langer te wachten met militair ingrijpen. Hij wilde verhinderen dat de nieuwe monarch ook daadwerkelijk zijn macht zou vestigen.

* Doch … de massale desertie van de Zuid-Nederlandse soldaten tijdens de Belgische Opstand van 1830 had koning Willem verbijsterd en had tot demoralisatie bij de Noord-Nederlanders geleid, zodat het revolutionaire bewind in het nieuwe België snel zijn gezag over vrijwel het gehele zuiden van het koninkrijk Nederland kon vestigen.

* Toen er echter tussen “Hollanders” en “Belgen” onenigheid rees over de boedelscheiding, besloot koning Willem nogmaals te proberen om met wapengeweld zijn gezag te herstellen. Het aantal vrijwilligers dat zich aanmeldde om de wapens op te nemen viel … beduidend tegen.

* De protestanten in het noorden van Nederland konden zich immers best vinden in de nieuwe toestand. Ook de Nederlandse katholieken in noord en zuid liepen niet warm voor de plannen van Willem (toen nog prins van Oranje) die zo nodig een nieuwe krachtmeting met de nieuwe Belgen wou.

* Willem zal beslist ook aan het imposante koninklijk paleis in Brussel gedacht hebben dat instapklaar was als hij deze oorlog won. Jammer voor hem ging die vlieger niet op. Maar hij probeerde het nog eens …

* Willem riep daarom de gewestelijke en stedelijke schutterijen op voor actieve velddienst. Zodoende sloten ook allerlei vrijkorpsen en … studenten zich aan bij het Nederlandse leger.

* De koning hoopte ook op ruggensteun van Pruisen, Oostenrijk en Rusland. Die zou echter uitblijven omwille van de Poolse Novemberopstand van 1830 en de vrees voor een groot Europees conflict.

* Edoch ... Mede door het gemak waarmee de Belgen in 1830 de “Hollandse” troepen hadden verdreven, waren de leiders van de Belgische Opstand al te overmoedig geworden, zodat zij helemaal geen rekening hielden met de mogelijkheid van een serieuze “Hollandse” aanval en … verzuimden een behoorlijke legermacht op te bouwen.

10 DAAGSE VELDTOCHT

* Onder leiding van de prins van Oranje (prent), de latere koning Willem II, trok het Nederlandse leger op 2 augustus bij Poppel de grens over. Naarmate de veldslagen elkaar opvolgden, leken de Nederlanders de uiteindelijke winnaars te worden, maar …

* Maaaaaaarrr …toen de Nederlanders ook de beslissende Slag bij Leuven dreigden te winnen, kwamen er Franse dreigementen…

* De prins van Oranje bond meteen in, want wou voorkomen dat hij in gevecht zou terecht komen met de Fransen. Op 12 augustus 1831 sloot hij noodgedwongen een wapenstilstand. De veldtocht had precies 10 dagen geduurd. Tijd om ermee op te houden.

** Daarna dronken ze een glas , pisten een plas en alles bleef zoals het was (onze luchtige versie van de feiten).

(gelezen/bewerkt in Historiek, Wikipedia en andere media – vrije, gratis prent)

DE BERLIJNSE MUUR

In de deze tijden van haast onbeperkte mogelijkheden is het vaak droevig om vast te stellen hoe weinig wij weten van onszelf, van onze afkomst, kortom van onze geschiedenis.

Geschiedenis is blijkbaar een zwak punt voor vele lezers. Toch waagden pakweg 500 moedigen zich nog aan ‘de Beeldenstorm’ en de atoombommen op Japan.

Naast de Beeldenstorm is bv. ook ‘de Berlijnse Muur’ een stuk van onze geschiedenis… Maar lees zeker ook dichtbij de Slag der Zilveren Helmen in Halen met een relaas uit de eerste hand.

DE MUUR VAN BERLIJN

Occupied_Germany_and_Berlin***  In de nacht van 12 op 13 augustus 1961 werd begonnen met de bouw van de Berlijnse Muur.

In een paar weken tijd werd een betonnen, 45,3 kilometer lange hindernis opgebouwd tussen Oost- en West-Berlijn. Waarom eigenlijk?

* Na het einde van W.O. II werd het verliezende Duitsland door de winnaars opgedeeld in vier bezettingszones.

* De Sovjet Unie (Rusland en Co), de VS, het UK en Frankrijk kregen elk een deel van het land toegewezen. Dat gebeurde ook met Berlijn, de voormalige hoofdstad die nu in de Sovjetzone lag.

* Deze periode luidde het begin van de Koude Oorlog in, een periode van spanningen tussen het Westen en de communistische wereld van de Sovjets.

* 23 mei 1949 werd de westelijke zone van Duitsland de Bondsrepubliek Duitsland (BRD), op 7 oktober 1949 werd de Duitse Democratische Republiek (DDR) uitgeroepen op het grondgebied van de Sovjetzone.

330px-Berlin_Wall_1961-11-20* Voor de Muur er kwam, vluchtten al meer dan 2,5 miljoen mensen van Oost naar West. Nu de Muur helemaal dichtgemetseld was, daalde dat aantal fors.

* Families werden van de ene dag op de andere genadeloos van elkaar gescheiden. Vluchtpogingen van Oost naar West bleven evenwel legio. Zeker 138 vluchtelingen, mogelijk meer, werden ongenadig afgeknald als in een strooppartij.

* Een onhoudbare en verder ontoelaatbare toestand, vond ook de Russische president Gorbatsjov. Door zijn glasnost- en perestroika-politiek kwam er na 48 jaar eindelijk een einde aan die onmenselijke toestanden.

* De Berlijnse Muur viel op 9 november 1989. Mijn vrouw kon zich geen mooiere 44ste verjaardag wensen. Later werden ook de beide Duitslanden herenigd. Duitsland werd opnieuw Duitsland. Morgen meer …

*** Meer weten? Wikipedia raadplegen …

Slag der Zilveren Helmen (bis)

De ‘Slag der Zilveren Helmen’ vond plaats op 12 augustus 1914 in Halen. Bij aanvang van de Eerste Wereldoorlog meende men dat een cavaleriecharge nog voor een beslissing kon zorgen.

° Maar wat bleek? De Duitse cavalerie was niet meer van deze tijd. De Belgen gooiden hun fietsen in de gracht en sloegen de Duitse aanval met gemak af. Veel Duitse cavaleristen sneuvelden.

* Na afloop van de slag werden de zilveren helmen met karakteristieke spits verzameld. Net zoals de Vlamingen in 1 302 de gulden sporen van de Franse ruiters verzamelden.

* Als allerlaatste grote cavaleriecharge uit de geschiedenis mocht de Slag der Zilveren helmen wel op grote belangstelling rekenen van militaire historici.

* Achteraan in mijn brein zegt een stemmetje dat Veerlenaren gingen kijken naar die slag. Een tweetal zou hierbij ook gedood zijn… Iemand? (ludo.vervloet@telenet.be)

* De Duitse generaal Heinz Guderian wijdde aan de slag een compleet hoofdstuk in zijn Achtung: Panzer! -boek uit 1937. Daarin toonde hij aan dat cavaleriecharges als deze in deze moderne tijden gedoemd waren om te mislukken , en dat de tank hét wapen van de toekomst was.**

*** Vriend Louis uit Mortsel was er bij in De Slag – lees hieronder zijn verslag bij monde van … de overwinnaar in Halen

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

* In de Engelstalige literatuur staat de slag bekend als de Battle of Haelen.

°°° In Halen is er ook een militair museum dat helemaal aan De Slag der Zilveren Helmen is gewijd. Het museum is gelijkvloers en toegankelijk voor rolstoelgebruikers. Er zijn zitplaatsen. Het museum is open van 1 mei tot en met 31 oktober. Reken op € 25 voor een rondgang van anderhalf uur.

* Buiten de gewone openingsuren kan je altijd informeren naar een bezoek op afspraak. Het museum bezoeken onder begeleiding van een gids, kan enkel op afspraak.

Museum ‘Slag der Zilveren Helmen’
Rotemstraat 14

Godfried van Bouillon

Op 12 augustus 1099 stichtte Godfried van Bouillon (prent) een van de leiders van de Eerste Kruistocht, het Koninkrijk Jeruzalem. Enkele weken eerder was ‘de heilige stad’ door de kruisvaarders veroverd op de Saracenen.

* De kruisvaarders hadden Jeruzalem sinds juni 1099 belegerd. Nadat de stad was ingenomen werden de Joden en Arabieren afgeslacht.

* Dat de kruisvaarders niet alleen godsdienstige motieven hadden om de stad in te nemen blijkt wel uit het feit dat de buiken van verschillende slachtoffers werden opengesneden. Het gerucht ging dat de moslims gouden munten hadden ingeslikt om te voorkomen dat ze in handen zouden vallen van de kruisvaarders.

* Om het zoekwerk te vergemakkelijken werden de lijken later op een grote hoop gegooid en verbrand. Tussen het as was het eenvoudiger zoeken…

* Na de inname van Jeruzalem hadden de kruisvaarders het grootste deel van de Middellandse-Zeekust in het Midden-Oosten in handen.

* Godfried van Bouillon werd uitgeroepen tot ‘Beschermer van het Heilige Graf’. Het koninkrijk besloeg ongeveer het grondgebied van het huidige Israël en Libanon en strekte zich uit tot aan het vorstendom Antiochië.

* Rustig was het in het koninkrijk allerminst. Veel steden waren nog in handen van moslims. Kort na de inname van Jeruzalem moest Godfried zich al verdedigen tegen een Arabisch leger dat hij bij Askalon versloeg.

* Na de inname van Jeruzalem zou het grondgebied van de kruisvaarders nog twee eeuwen een slagveld zijn.

* Behalve het Koninkrijk Jeruzalem, dat tot 1291 zou bestaan, stichtten de kruisvaarders onder meer ook de graafschappen Edessa en Tripoli en het prinsdom Antiochië.

°°°  Meer weten? Op rood drukken.        – met dank aan Historiek –

1 … 4 5 6 7 8 9