Het laatste Laakdals nieuws, heet van de naald….
Op 23 september 1939 overleed de Oostenrijkse arts en grondlegger van de psychoanalyse Sigmund Freud in zijn woonplaats Londen. Vandaag de dag is er nog weinig over van de grote reputatie van de zenuwarts. Hedendaagse wetenschappers zetten Freud vaak weg als een soort illusionist of zelfs kwakzalver. En zijn psychoanalyse wordt tegenwoordig veelal beschouwd als pseudowetenschap. (Historiek)
We vroegen het aan Frank Deboosere …
* De astronomische herfst begon vannacht 23 september 2022 om 03.04 uur. Dag en nacht duren vandaag even lang.
* De astronomische seizoenen beginnen dus niet altijd mooi op een 21-ste. Meer zelfs, de astronomische herfst is in onze tijdrekening nog nooit begonnen op 21 september!
* Voor weerkundigen is het moeilijk om te werken met seizoenen die niet beginnen op vaste dagen van het jaar. En dus hebben we het ons gemakkelijk gemaakt…
* De weerkundige seizoenen daarentegen beginnen altijd op de 1-ste van de maand: 1 maart, 1 juni, 1 september en 1 december. Makkelijk om te rekenen. Meer informatie over de weerkundige seizoenen vind je hier.
*** Septemberregen, nooit komt hij ongelegen… ***
Op 23 september 1846 wordt de planeet Neptunus voor het eerst waargenomen door de Duitse astronoom Johann Gottfried Galle.
* Galle ging echter niet de geschiedenisboeken in als de ontdekker van de planeet. Die eer komt in feite de Franse astronoom Urbain Le Verrier toe. Hoezo?
* Le Verrier (foto onder) werkte eerst als ingenieur, later als chemicus en wijdde zich sinds 1839 helemaal aan de planetenstudie.
* Hij stuurde zijn berekeningen naar de Duitse astronoom Johann Gottfried Galle en die nam de nieuwe planeet op 23 september 1846 voor het eerst waar. De blauwe bol werd Neptunus genoemd.
* De eer van de ontdekking van Neptunus moet Verrier op zijn beurt wel delen met de Engelsman John Couch Adams. Die maakte eind 1845 al soortgelijke berekeningen.
* Een andere Franse astronoom, Jérôme Lalande, had Neptunus overigens al in 1795 waargenomen, maar hij wist niet dat het om een planeet ging.
* Daarnaast zijn er ook nog de notities van Galileo Galilei waaruit blijkt dat ook de Italiaanse natuur- en sterrenkundige de planeet Neptunus rond 1612 al bekeek. Maar ook hij herkende Neptunus niet als planeet.
* Van de zon af gerekend is Neptunus de achtste planeet van ons zonnestelsel.
*** Urbain Le Verrier is één van de 72 Fransen van wie de namen op de Eiffeltoren staan geschreven.
Verder op 23 september
(met dank aan Historiek)
Onlangs zagen we de Maagdentoren gekoelde uitlaatgassen uitbraken over de Zichemse samenloop van de natuurlijke en de rechtgetrokken Demer , maar … gisteren stak de natuur ons ook een helpend handje toe op Veerle-Heide. Zien jullie dat ook zo ?
*** En nog wat … Zondag 25 sep heeft op Veijel-Haa het jaarlijkse treffen voor gedateerde auto’s en motoren plaats. Vanaf 9 u tot in de vroege avond wordt het weer lekker genieten van al dat moois op wielen. U komt toch ook ?
Op 17 september 1862 verslaan de noordelijke troepen van Lincoln bij ‘Antietam’ het leger van generaal Robert E. Lee. Later bekend als de grootste en bloedigste slag van de Amerikaanse Burgeroorlog.
* De gevolgen van deze oorlog waren erg groot. Engeland en Frankrijk stonden klaar om de zuidelijke Geconfedereerde Staten van Amerika te erkennen, maar de overwinning van het noorden stelde die beslissing voorlopig uit.
** Vijf dagen later, op 22 september 1862 (vandaag precies 160 jaar geleden) gaf de Amerikaanse president Abraham Lincoln een voorontwerp vrij van zijn beroemde ‘Emancipation Proclamation’.
* Uit de overwinning van de noordelijken putte president Abraham Lincoln immers zoveel vertrouwen dat hij besloot om per 1 januari 1863 drie miljoen slaven de vrijheid te geven.
* Daarnaast onderstreepte hij nogmaals dat de Amerikaanse Burgeroorlog een strijd tegen de slavernij geweest was.
Lees ook: Abraham Lincoln (1809-1865) – De 16e president van de VS
.
Verder op 22 september:
Vorig jaar scoorden we de hoogste temperatuur ooit in september. De huidige september startte formidabel, maar gunt de laatste dagen ook de regenmaker zijn pretjes. En die was welgekomen.
Een nazomertje, of een “Indian summer”. Wat is dat eigenlijk, een “Indian summer”? Het ultieme herfstgevoel, voor veel mensen.
* “Een oudewijvenzomer, een “Indian summer”… eigenlijk komt het allemaal op hetzelfde neer”, zegt VRT-weerman Frank Deboosere.
“De zomer die zich nog eens een laatste keer laat zien, meer dan dat is het niet. Gewoon, een paar dagen in september, oktober, november waarop de zon volop schijnt en het zomers aanvoelt.”
* “Begin september kunnen we makkelijk nog tot 25 graden halen. Tegen eind september is dat 20 tot 25 graden. We hebben zelfs begin oktober al verschillende keren temperaturen tot 25 graden gemeten. Heel uitzonderlijk was het zelfs in november nog 20 graden.”
* De oorspronkelijke Amerikaanse bevolking in het oosten van de VS gebruikte die opstoot van de zomer om nog een laatste keer te jagen en te oogsten en voorraden voor de lange koude winter op te slaan. De kolonisten merkten al snel waarom: de verzengende hitte in de zomermaanden maakte het werk niet bepaald makkelijker.
* Een “Indian summer” of een nazomertje zo je wil, is niet meer dan een gevoel. De laatste keer nog die warmte en de zon voelen, voor die lange, sombere, koude wintermaanden aanbreken. Die aangename, rustige heropleving van iets dat op zijn einde aan het lopen is, zo wordt “Indian summer” ook figuurlijk gebruikt.
Vandaag 20 september in de voor- en namiddag hielden de Laakdalse lagere scholen hun jaarlijkse sportdag achter de sporthal in Veerle. Een kleine greep foto’s uit een lange dag …Veel meer op facebook ludo vervloet.
.
Onlangs overleed de man die de Russische termen perestrojka en glasnost in het leven riep.
* Michail Gorbatsjov , de toenmalige leider van de Sovjet-Unie , wou aan het eind van de jaren ’80 de SU met ‘openheid’ en ‘hervormingen’ vooruit helpen en een andere koers inslaan.
* Deze beslissingen zouden uiteindelijk leiden tot het uiteenvallen van het communistische Oostblok.
De nieuwe Sovjetleider
* In de jaren 1980 maakte de Sovjet-Unie een zeer moeilijke periode door. Het ging slecht met de economie. Er was een groot overheidstekort en aan alles wat de burgers nodig hadden voor het dagelijkse leven was gebrek. De industrie was erg verouderd, de Verenigde Staten hadden de SU al ingehaald als militaire wereldmacht en de communistische partij begon steun en invloed te verliezen.
* In deze tijd van malaise kwam in 1985 Michail Gorbatsjov aan de macht. Aangezien de Sovjet-Unie er niet goed voor stond, moest hij het land van de ondergang gaan redden. Gorbatsjov was een voorstander van de socialistische idealen, maar begreep wel dat er hervormingen nodig waren.
* Zo was het land ook nog eens gewikkeld in een uitzichtloze strijd in Afghanistan, waardoor de militaire uitgaven extreem hoog waren. Hij trok zich terug uit deze oorlog en probeerde in overleg met de Amerikaanse president Ronald Reagan de wapenwedloop een halt toe te roepen en de Koude Oorlog te beëindigen.
* Daarnaast moest zijn geïntroduceerde politiek die draaide om ‘perestrojka’ en ‘glasnost’ de Sovjet-Unie gaan redden.
Glasnost
De Russische term glasnost betekent openheid.
* Gorbatsjov geloofde dat een meer open samenleving cruciaal was om de SU vooruit te helpen.
Burgers moesten meer vrijheid krijgen om mee te denken en mee te doen, en zo problemen aan te kunnen pakken. Dit zou de economie ook ten goede komen.
* De Sovjet-Unie was echter al jarenlang een eenpartijstaat waarbij de communistische partij alle macht had. Er moest daarom wel het één en ander veranderen in de Russische samenleving, om het democratisch gehalte omhoog te krijgen.
* Daardoor kwam er o.a. meer persvrijheid en vrijheid van meningsuiting. Het betekende een vorm van … machtsverlies voor de communistische partij, die niet meer alles zwaar kon controleren en censureren. Glasnost maakte een debat mogelijk en bracht de problemen van het communistische regime aan het licht.
* Glasnost stond daarnaast ook voor transparantie: de communistische partij moest transparanter gaan communiceren. Door glasnost na te streven, wou de Sovjetleider de ‘vrije’ Russische bevolking voor zich winnen, zodat de ‘perestrojka’ ofwelkonden worden uitgevoerd.
Perestrojka
Door middel van de perestrojka (hervormingen) probeerde Gorbatsjov de economische situatie van de Sovjet-Unie te redden.
Jarenlang werd de economie immers bepaald door een paar mensen op het hoogste niveau van de samenleving… de planeconomie. Daardoor was er geen sprake meer van een marktmechanisme en had alleen de staat recht op het verstrekken van goederen en diensten.
* Gorbatsjov wou echter met staatkundige en economische hervormingen een koerswijziging veroorzaken.
* Particulieren mochten zelf de productie gaan bepalen aan de hand van de vraag naar hun goederen. Daarnaast hield de regering niet langer failliete bedrijven op de been.
* De hervormingen werden door Gorbatsjov gezien als een revolutie die vanuit bovenaf werd opgelegd, maar alleen kon slagen als alle lagen van de bevolking er positief op zouden reageren.
* De communisten hadden echter kritiek op de perestrojka, omdat daardoor meer ruimte aan het kapitalisme werd gegeven in de communistische SU.
Gevolgen
Vanuit de communistische wereld werd niet overal even positief gereageerd op de ideeën van Gorbatsjov. Toch zagen sommige landen de hervormingen wel zitten. Vooral in het Westen werd er verrast gereageerd en werden ook bij ons ‘glasnost’ en ‘perestrojka’ algemeen bekende begrippen.
* Ondanks de goede bedoelingen van Gorbatsjov, slaagde hij er niet in zijn plannen te laten slagen. Voordat zijn hervormingen van de grond waren gekomen, stortte de SU in. Glasnost had ervoor gezorgd dat er kritiek mocht worden gegeven op het communistische systeem.
* Dit bracht de SU in gevaar: het nationalisme in de deelrepublieken kreeg hierdoor steeds meer ruimte. Deze groeiende nationalistische bewegingen zorgden ervoor dat verschillende Oostbloklanden de marxistische leer rond 1990 lieten vallen.
Eigen politieke koers
* Gorbatsjov stond echter niet achter de Brezjnev-doctrine en weigerde daarom in deze landen militair in te grijpen. Hierdoor konden de Oostbloklanden hun eigen politieke koers gaan volgen. Ze maakten zich los van de SU, waardoor het regime al snel een derde van haar grondgebied verloor.
* Gorbatsjov probeerde hierna van de Sovjet-Unie een land met individuele staten te maken, geleid door een president. Zijn pogingen om met perestrojka en glasnost de SU te redden waren echter tevergeefs.
** In 1991 werd Gorbatsjov afgezet. Kort hierna kwam er niet alleen een definitief einde aan het communistische regime in de Sovjet-Unie. Er kwam ook een definitief (?) einde aan de Koude Oorlog.
Op 19 september 1991 (vandaag al exact 31 jaar geleden) ontdekte het Duitse echtpaar Simon, twee fervente wandelaars, in de Ötztaler Alpen het buitengewoon goed bewaarde gemummificeerde lichaam van een man die omstreeks 3.300 voor Christus leefde. Op basis van de vindplaats werd de mummie Ötzi genoemd.
* De mummie lag op de Hauslabjoch in een rotskommetje aan de rand van de Niederjochferner gletsjer aan het einde van Ötztal. De vindplaats ligt op de grens van Oostenrijk en Italië op een hoogte van 3.210 meter.
* Ötzi is vermoedelijk gestorven door een jachtongeval of in een gewapend conflict. In zijn borstkas bij de linkerschouder zat een vuurstenen pijlpunt. Die ontdekte men pas een jaar na de vondst van de mummie. De schacht van de pijl was verwijderd maar de pijlpunt was blijven steken.
* Het schot van de pijl was waarschijnlijk niet meteen dodelijk, maar heeft vermoedelijk wel enkele uren of dagen in combinatie met uitputting tot zijn dood geleid.
* Otzi zou ongeveer 45 jaar geweest zijn, vrij oud voor die tijd. Hij had een tenger postuur en woog zo’n vijftig kilo.
Weetjes en feiten
Ötzi museum
** De mummie werd eerst naar Innsbruck (Oostenrijk) gebracht. Toch is hij nu te bekijken in het Zuid-Tiroler archeologiemuseum in Bolzano (Italië). Gewoon omdat de vindplek een aantal meter over de grens van Italië bleek te liggen.
* Voor meer informatie in het archeologiemuseum in Bolzano … druk even op www.iceman.it