Maand: september 2022

HONDERDJARIGE OORLOG

Op 19 september 1356 vond de Slag bij Poitiers plaats. Een onderdeel van de Honderdjarige Oorlog tussen Fransen en Engelsen die van 1337 tot 1453 met elkaar voerden.

* Die oorlog duurde natuurlijk niet dag na dag honderd jaar lang. Vaak waren er pauzes bij gebrek aan geld om de huursoldaten, de kern van het leger, te betalen. Wel waren Engelsen en Fransen het 100 jaar lang oneens met elkaar. Aan het eind van de heeeel lange rit wonnen de Engelsen. Lees hoe …

* Bij Poitiers behaalden de Engelsen, onder leiding van de prins van Wales (Eduard van Woodstoch of de Zwarte Prins), voor de tweede keer gedurende de Honderdjarige Oorlog een overwinning.

* De Fransen werden geleid door Jan II de Goede die een voor die tijd erg groot leger had samengebracht. Ondanks de troepensterkte (hoe groot zijn leger was is niet helemaal bekend) en de militaire moed van Jan II werd de Slag bij Poitiers door de Fransen verloren. Anders dan bij voorgaande slagen vielen de meeste Franse edelen niet te paard maar te voet aan.

* De aanval verliep vrij ongecoördineerd en hoewel de Engelsen in de minderheid waren en niet op de steun van een ander Engels leger konden rekenen (even daarvoor vertrokken naar Bretagne) konden ze de aanval afslaan en de Fransen verslaan.

Jan II werd gevangen genomen. Tot aan de Vrede van Brétigny (1360) bleef hij opgesloten in Engeland.

* Het vredesverdrag bepaalde dat de Fransen losgeld moesten betalen voor Jan II en daarnaast moesten Aquitanië, Calais en Ponthieu aan de Engelsen afgestaan worden aan koning Eduard III van Engeland.

De Engelse koning zag op zijn beurt af van aanspraken op de Franse kroon.

* Van echte vrede was echter geen sprake.

* Jans tweede zoon was echter als gijzelaar in Engeland achtergebleven en als die gevangen genomen werd reisde Jan II naar Engeland om zich over te geven. Hij stierf in 1360 tijdens deze tweede gevangenschap.

Verder op 19 september:

‘Het Arnolfini-echtpaar’

Portrait_of_a_Man_by_Jan_van_Eyck‘Hier licht Mr. Joannes de Eijcke den allerconstichsten meester van schilderije die in deze Nederlanden gheweest heeft’ …

stond er op de grafsteen van Jan Van Eyck , overleden op 23 juni 1441. Leeftijd ongeveer 50 jaar.

* Iemand noteerde dat in 1603. Gelukkig maar, want in 1799 werd de kerk gesloopt.

* De beroemdste schilder uit de Bourgondische periode werd in 1441 begraven in de necropolis van de Brugse Sint-Donaaskerk, naast andere beroemdheden uit die tijd. Een blijk van grote eer.

* Van Jan Van Eyck, misschien wel de grootste schilder ooit, is vooral het ‘Lam Gods’ bekend, het overweldigende werk dat in 1432 werd ingehuldigd in St Baafs-Gent door groothertog Filips de Goede himself.

* De opdrachtgever die het bestelde bij Jans’ oudere broer Hubert Van Eyck was Joos Vijd, een grootgrondbezitter met aristocratische allures. Met de 70 in zicht en kinderloos, wou Vijd met een kunstwerk zijn naam voor eeuwig levend houden. Hij slaagde in zijn opzet. Jan, de jongere broer van Hubert, perfectioneerde de schets van zijn broer en schilderde het enorme meesterwerk.

414d242d-c4e5-11e9-abcc-02b7b76bf47f* ‘Het Arnolfini-echtpaar’ is een ander meesterwerk van grootmeester Jan Van Eyck.

* Ook Arnolfini, een gefortuneerde textielhandelaar, wou zich herinnerd worden door generaties achter zich. En ook hij slaagde daar volledig in.

* ‘Het Arnolfini- echtpaar’ hangt tegenwoordig aan een muur van de National Gallery in Londen. Hoe het daar terechtkwam, vertelde Thomas Vanderveken, die ook reeds de wegen van Bruegel en Rubens natrok. Wat onthielden we nog van Thomas’ uiteenzettingen ?

** Jan Van Eyck was in 1434 op het toppunt van zijn meesterschap én bruggenbouwer tussen de elites van zijn tijd.

399px-Van_Eyck_-_Arnolfini_Portrait 390px-Jan_van_Eyck_-_Portrait_of_Giovanni_Arnolfini_and_his_Wife_(detail)_-_WGA7695

* Bij de afwerking van Arnolfini noteerde hij, pal in het midden van het schilderij ‘Johannes de eyck fuit hic’ (Johan van Eyck maakte het). In de spiegel onder die woorden, lijken we op de koop toe zijn silhouet te ontwaren.

* ‘De man met de rode tulband’ (uit 1433), zijn zogeheten zelfportret, noteerde van Eyck reeds ‘als ic can’ (zo goed ik kan) als een zelfbewuste kwinkslag naar de kijker. Onderaan de lijst liet hij ook zijn naam achter.

In totaal bezitten we 9 door Van Eyck gesigneerde werken, goed voor ongeveer de helft van de bewaarde schilderijen. Wellicht allemaal privéopdrachten.

* De meeste van zijn opdrachten als hofschilder voor Filips de Goede waren eerder van vergankelijke aard (decors, muurschilderingen, kleine portretten, zelfs een wereldkaart die hij gaandeweg aanpaste -Amerika was nog niet ontdekt-).

* Naar alle waarschijnlijkheid zijn de meeste werken van de grootmeester in de vreselijke brand van het Brusselse Paleis op de Koudenberg in 1731 gebleven.

* ‘Zoveel moois heeft die brand ons allemaal ontnomen’, kermt Bart Van Loo terecht in zijn topwerk ‘De Bourgondiërs.’

de EERSTE ‘NEW YORK TIMES’

-Eerste editie van de New York Times-

Op 18 september 1851 verscheen de eerste editie van de “New York Times”.

* De krant werd opgericht door Henry J. Raymond en George Jones en heette aanvankelijk ‘The New-York Daily Times’.

* Zes jaar na oprichting kreeg de krant zijn huidige naam en eind negentiende eeuw werd ze overgenomen door Adolph S. Ochs, een zoon van Duits-Joodse immigranten.

* De New York Times groeide uit tot een van de belangrijkste Amerikaanse kranten en werd ook internationaal gezaghebbend.

* De krant ondervond vanaf eind 19de eeuw wel veel concurrentie van de zogenaamde yellow press, een benaming voor goedkopere kranten die op een massaal publiek waren afgestemd en erg veel voor sensatie gingen.

De ‘yellow kid’ van Richard F. Outcault

* De naam voor deze stroming, die vandaag de dag ook vaak riooljournalistiek wordt genoemd, is afkomstig van het stripverhaal The yellow kid van Richard F. Outcault. Deze stripserie verscheen vanaf 1895 in de New York World, een concurrent van de New York Times.

* Vanwege die yellow press had de krant enige tijd te kampen met een teruglopende oplage. In de strijd tegen de goedkopere sensatiekranten ontstond ook de leus die vandaag de dag nog altijd gebruikt wordt: All the news that’s fit to print.

* Na de Tweede Wereldoorlog verscheen New York Times ook in Europa met een dagelijkse internationale editie. In 1966 ging die op in de International Herald Tribune.

* Bijnamen van de krant zijn The Old Gray Lady (de oude grijze dame) en The Times. Momenteel verschijnt de krant in een oplage van ruim 1,1 miljoen stuks.

Verder op 18 september …

– ook weer met grote dank aan HISTORIEK –

Waterloo Station

Waterloo Station werd in 1848 geopend door de “London and South Western Railway” aan de zuidzijde van de Theems in Londen. Oorspronkelijk wilde men de spoorlijn doortrekken in de richting van de Londense City, maar dit plan ging niet door. Hierdoor is Waterloo Station een kopstation gebleven.

* De naam Waterloo is afgeleid van de Slag bij Waterloo, waarin Napoleon Bonaparte op 18 juni 1815 definitief door het gecombineerde leger onder leiding van Arthur Wellesley werd verslagen.

* Het stationsgebouw van Waterloo Station werd na de Eerste Wereldoorlog herbouwd. De indrukwekkende Victory Arch van architect James Robb Scott bij de hoofdingang herinnert aan deze Grote Oorlog.

* Vanaf Waterloo Station vertrokken de soldaten in de Eerste Wereldoorlog naar het front in Frankrijk, stapten matrozen op de trein naar Southampton en via dit station arriveerden ook de gewonden met ambulancetreinen weer in Londen.

* Na de Tweede Wereldoorlog werden de Britse spoorwegen genationaliseerd. Hierdoor ontstond in 1948 British Railway. De stoomlocomotieven werden in de jaren vijftig verdrongen door elektrificatie van de spoorlijnen, maar de laatste geregelde stoomdienst eindigde pas in juli 1967. Onder het spoorstation ligt een belangrijk metrostation, dat ook de naam Waterloo kreeg.

(met dank aan AbsoluteFacts )

De Sovjets vallen Polen binnen

Op 17 september 1939 valt de Sovjet-Unie (het huidige Rusland) het buurland Polen binnen. Enkele weken eerder bezochten de Duitsers het land ook al...

* De aanval van beide landen vloeide voort uit het zogenaamde Molotov-Ribbentroppact dat op 23 augustus van datzelfde jaar door Duitsland en de Sovjet-Unie is ondertekend.

* De beide landen spraken toen in het geheim af dat Polen tussen beide landen zou worden verdeeld.

Middels propagandaposters deed de Sovjet-Unie het voorkomen alsof de Russen de Slavische volkeren kwamen bevrijden

* Hitler zag met dit pact zijn kans schoon. Op 1 september 1939 vielen zijn legers Polen binnen en kort hierna valt de Sovjet-Unie Polen langs de andere kant binnen. De Tweede Wereldoorlog is begonnen.

* Kort voordat ook de Sovjets Polen binnenvallen, krijgt de Poolse ambassadeur in Moskou een document overhandigd waarin alle bestaande verdragen tussen de beide landen worden opgezegd omdat de Poolse staat niet meer zou bestaan.

* De Sovjets zetten ruim 600.000 manschappen in en bijna vijfduizend tanks. Voor Polen was de aanval desastreus omdat men de troepen al nodig had om zich te verweren tegen Duitse troepen die het land eerder in het westen waren binnengevallen.

* Hoewel Polen dapper tegenstand bood was al snel duidelijk dat de overmacht te groot was. Al op 22 september 1939 hielden de Sovjets en Duitsers in Brest-Litovsk een gemeenschappelijke overwinningsparade.

* Het Molotov-Ribbentroppact werd op 22 juni 1941 overigens door Duitsland verbroken… Op die dag vallen Duitse troepen de Sovjet-Unie binnen.

* In 2009 veroordeelde de Russische premier Vladimir Poetin het pact dat Moskou in 1939 met nazi-Duitsland had gesloten. Hij noemde het pact toen “immoreel”.

  • met dank bewerkt in Isgeschiedenis

Frank Vandenbroucke op werkbezoek

Minister Frank Vandenbroucke op werkbezoek bij ‘Medisch Thuis’ in Laakdal.

Op 17 juni ll. lanceerde vice-eerste minister en minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Frank Vandenbroucke zijn ideeën voor een New Deal voor de huisartsen(praktijk).

* ‘Medisch Thuis’ gelooft in een intense samenwerking van diverse zorgverleners rond een patiënt. Daarmee zijn ze pioniers in de eerstelijnszorg.

* Maandagnamiddag 26 september (14-16u) heeft de minister een werkbezoek met overleg gepland aan de multidisciplinaire praktijk ‘Medisch Thuis’ in Laakdal.

* Huisartsen Caroline Vanwelden (+) en An Weerts bouwden hun artsenpraktijk uit tot een multidisciplinair geheel met o.a. artsen, verpleegkundigen, zorgkundigen, paramedici en podologen.

* In hun streven naar kwaliteit en een betere ondersteuning van de patiënt wordt er al jaren gewerkt volgens de voorstellen die de minister nu op tafel legt. Een leerrijke ervaring voor beide partijen.

‘Medisch Thuis’ aan ‘Rondpunt’ Vorst  omvat een gloednieuwe architecturale praktijk met bijzondere aandacht voor een warm en huiselijk interieur.

* Zeer recent werd deze praktijk door Domus Medica geselecteerd als voorbeeld voor het multidisciplinair samenwerken tijdens de openpraktijkendag.

malle babbe

(bewerkt uit Wikipedia)   Het schilderij ‘Malle Babbe’ van Frans Hals werd in 1874 aangekocht door de Gemäldegalerie in Berlijn.

  De uit Vlaanderen afkomstige kunstenaar schilderde het werk omstreeks 1634 in Haarlem, waar hij zich omstreeks 1586 met zijn familie vestigde.

Zijn familie kwam in 1586 uit Antwerpen naar Nederland, één jaar na ‘de val van Antwerpen” toen vele Vlaamse werklui de Spanjaarden hier ontvluchtten voor het intussen al flink populaire protestantse Noorden.

Frans en zijn jongste broer Dirck, die ook kunstschilder zou worden, werden gedoopt in een protestantse kerk. Dirck (1591-1656) en Frans (1582-1666). Joost (1584-1626) was nog een broer die kunstenaar werd. Joost maakte echter niet veel naam  met zijn genrestukken en portretten.

Portretten

Van de schilderende broers werd Frans Hals dus de belangrijkste. Hij werkte zijn hele leven in Haarlem en werd wereldberoemd door zijn levendige en kleurrijke schuttersstukken en zijn prachtige portretten van rijke burgers.

Frans Hals schilderde daarnaast ook tijdgenoten in minder goede doen. Het schilderij ‘Malle Babbe’ is daar een mooi voorbeeld van.

Hals schilderde dit werk met een zgn. vlotte toets. Ongebruikelijk in een tijd waarin men steeds preciezer en gladder ging schilderen.

De grote Rembrandt en Frans Hals schilderden anders dan hun tijdgenoten uit de 17de eeuw. De toets en het kleurgebruik van Frans Hals op ‘Malle Babbe’ heeft veel gemeen met de stijl waarin de impressionisten uit de 19de eeuw zouden gaan schilderen.

Malle Babbe

 Malle Babbe hield, net als Frans Hals, wel van een slokje. De vrouw stond ook bekend als de Heks van Haarlem. Op het schilderij zit Malle Babbe aan de hoek van een tafel met een metalen bierkroes in haar rechterhand.

Het deksel van de kroes staat open. Malle Babbe lijkt net een slok te willen nemen, maar wordt even afgeleid. Haar gezicht is een grimas. Mogelijk moest ze lachen om een grap van een tafelgenoot.

 Malle Babbe heeft echt bestaan. Haar naam was Barbara Claes. Een naam die erg Vlaams klinkt. Babbe Claes had een verstandelijke beperking en werd in 1646 opgenomen in het arbeidshuis waar zij in 1663 overleed. Waarschijnlijk had zij ook een schildklierafwijking. Zij leed aan dwerggroei.

De bijnaam Malle Babbe zou te danken zijn aan de verbastering van Malle Barbara – gekke Barbara. Ook Pieter Hals, een zoon van Frans Hals, is opgenomen geweest in het arbeidshuis. Onbekend is of Frans Hals Malle Babbe heeft ontmoet; het schilderij is volgens Hals-kenners zo’n 10 jaar eerder geschilderd.

Google … In 1970 had Adèle Bloemendaal een nummer genaamd Malle Babbe, met de muziek van Boudewijn de Groot en de tekst van de uit Haarlem afkomstige Lennaert Nijgh.[3]

In 1973 had Rob de Nijs een hit met het lied Malle Babbe; hetzelfde nummer als dat van Bloemendaal, hoewel aangepast op essentiële vlakken.

Malle Babbe wordt in beide liederen afgeschilderd als een prostituee; in de versie van De Nijs als een prostituee die hij begeert,[4] in Bloemendaals versie wordt dit nummer gezongen in de ik-vorm.[5]

PEST IN VLAANDEREN

lazen we in ‘de Almanak’ , maar we neusden verder en vonden … weinig. Toch even proberen …

  • De epidemie ontrolde zich in de jaren 1348-1350 als een onstuitbare vloedgolf over Europa en vaagde daarbij zo’n derde van de Europese bevolking weg. De Zwarte Dood hield lelijk huis onder de mensen,maar liet vee, akkers en geld ongemoeid.
  • Na de eigenlijke ‘Zwarte Dood’-epidemie van 1347-50 werd Europa geteisterd door nieuwe golven in de jaren 1361, 1368, 1371, 1375, 1390 en 1405.

***  Breugel schilderde het gebeuren hierboven … goed 200 jaar later

 

  • En wat lezen we in “De Bourgondiërs” van Bart Van Loo ? …

* ‘Bij aanvang van 1348 was de pest in havenstad Marseille aan land gekomen. De helft van de Parijse bevolking werd weggemaaid en de epidemie raasde noordwaarts.

* In Vlaanderen sprak men van de haestighe ziekte of simpelweg  gadoot.

* De pest ging feller tekeer bij de armen, maar spaarde ook de rijken niet.

* Franse geleerden wezen naar merkwaardige planeetstanden, maar voor de meeste stervelingen was het God zelf die zulke Bijbelse plaag had ontketend.

* Halfnaakte boetelingen doken op in de straatbeelden en kastijden zich met van ijzeren punten voorziene zwepen. Zonder veel resultaat.

* Een zondebok zou voor een grote verlossing zorgen: Joden zouden fonteinen waterputten hebben vergiftigd.

* Vanaf Antwerpen over Brussel , Basel, Keulen, Frankfurt … , maar ook in het Bourgondische Beaune werden Joden simpelweg uitgeroeid of hardhandig verjaagd. Dat ook zij aan de pest stierven deed niet ter zake.

** Ratten en vlooien waren zulke vertrouwde metgezellen van de mens dat niemand er ook maar een halve seconde aan dacht dat zij wel eens de overbrengers van de pest konden zijn …

1 2 3 4 5 6 … 8