DE VLUCHT NAAR AMERIKA
Tussen 1820 en 1924 streken bijna 36 miljoen mensen neer in de VS. De overgrote meerderheid kwam uit Europa.
* Het gebruik van grote stoomschepen (versie Titanic), met een derde klasse-afdeling voor minder gegoede passagiers, heeft de uittocht van de landverhuizers ongetwijfeld versneld en vergemakkelijkt.
* De overtocht verliep evenwel vaker met ongeschikte, slechte schepen, de zogenoemde coffin ships, en was niet zonder risico. Zo’n 10 tot 20% van de emigranten overleefde de reis niet, bij gebrek aan … eten.
* Die massa landverhuizers koos uiteraard niet zomaar voor Amerika omdat de overtocht makkelijker en goedkoper werd. Ze hadden doorgaans betere redenen om huis en haard de rug toe te keren.
* In het 19e-eeuwse Europa ging het immers heel vaak om gebrek aan landbouwgrond (ingepalmd door vooral protestantse rijkelui) en de daarmee gepaard gaande plattelandsarmoede. Dat was de drijvende factor achter het vertrek van miljoenen Duitsers, Denen, Zweden, Ieren, Schotten en Italianen.
* Voor anderen speelden politieke, sociale of religieuze spanningen een rol. Miljoenen joodse onderdanen van het Russische tsarenrijk bv. gingen op de loop voor de toenemende vervolging en de regelrechte pogroms waarvan ze het slachtoffer werden. Honderdduizenden joden scheepten in op de Red Star Line-schepen in Antwerpen.
* De katholieke Ieren werden niet enkel door de noodlottige aardappelrot (tussen 1845 en 1855) van hun groene eiland verjaagd, maar ook door het strakke feodale systeem waarin de Britse landadel de vruchtbare grond monopoliseerde.
* Voor Nederlandssprekende emigranten uit de 19e eeuw waren religieuze conflicten en afscheuringen zowat de hoofdreden om hun vaderland te verlaten. Soms deden ze dat in omvangrijke groepen, o.l.v. manhaftige en autoritaire dominees, en stichtten dorpen met benamingen uit het thuisland. Andere migranten kozen voor bestemmingen in Brazilië of Argentinië.
* De keuze voor de Verenigde Staten werd bepaald door de kansen en voordelen die de VS aantrekkelijk maakten. In de eerste plaats de beschikbaarheid van land, want de trek naar het Westen was nog in volle gang.
* Voor religieus geïnspireerde groepen was het vooral de ongewone godsdienstvrijheid. In de VS werd er niet gekeken op een kerkgemeenschap meer of minder. Amerika was een bruisend religieus laboratorium waar nieuwe liturgische en theologische variaties vrijuit mochten worden bedacht en beoefend.
* Bij immigranten in het 19e eeuwse Amerika wordt vooral aan Ieren of Italianen gedacht. De eerste groep omvatte zo’n 5 miljoen migranten, de tweede groep telde 4 miljoen mensen – telkens enkel in de eerste generatie! Enorme mensenzeeën…
* Toch waren de Duitse landverhuizers nog talrijker, en ook in de Scandinavische landen kwam een gigantische uitstroom op gang. Die noorderlingen kwamen vooral in de noordelijke staten terecht.
* De Ieren, in hongernood gedreven door 5 opeenvolgende jaren van mislukte aardappeloogsten, bouwden in het nieuwe land een nieuw leven op. De gevolgen van de Ierse migratie waren in Ierland desastreus.
* De achterblijvers bleven een poosje gelaten bij de pakken zitten maar zouden zich nog geen eeuw later toch onafhankelijk van Groot-Brittannië laten verklaren. Een ander verhaal. (met dank aan Historiek)
