Maand: oktober 2022

“J L Machielsenkring “

Het was eveneens op de vooravond van Allerheiligen , maar die van 1973 , dat wij in de gemeentelijke jongensschool in Veerle een heruitgave mochten voorstellen van het buitengewoon interessante boek over de Veerlese geschiedenis van de hand van onze oud- onderpastoor J. Machielsen .
.
De prelaat van Averbode , Koenraad Stappers , was naar Veerle gekomen om de heruitgave in te leiden. De plechtigheid vond plaats in de klas van het toenmalige tweede studiejaar en was goed gevuld met Veerlenaren die er belang in stelden en die allen Machielsen zeer goed gekend hadden.
.
Het boek was een facsimileboek , een identiek dezelfde uitgave als het boek van de onderpastoor , en ik denk dat er tweehonderd exemplaren van gemaakt zijn.
.
Dat oorspronkelijke boek was van 1967 , nu 55 jaar oud , en de initiatiefnemers wilden er voor zorgen dat dit levenswerk niet verloren zou gaan.
.
Die initiatiefnemers toen waren een zestal jonge mensen die sinds begin 1972 regelmatig samenkwamen op de zolder van het nieuwe gemeentehuis van Varendonk en die na het overlijden van de auteur , op dat moment pastoor van Eindhout , hun kring uit piëteit met de overledene en uit dankbaarheid “J L Machielsenkring “ zijn gaan noemen . Die naam bleef bestaan tot de Laakdalse fusie een andere naam noodzakelijk maakte.
Ludo Helsen

Indira Gandhi vermoord

De Indiase premier Indira Gandhi werd op 31 oktober 1984 door twee van haar Sikh-lijfwachten in New Delhi neergeschoten.

Met een spoedoperatie probeerde men de kogels uit haar lichaam te verwijderen. Vergeefs … Na anderhalf uur overleed Indira Gandhi  aan de verwondingen.

* Indira Gandhi was geen familie van de bekende Indiase politicus Mahatma Gandhi. Ze werd waarschijnlijk door haar lijfwachten vermoord als vergelding voor de bestorming van de Sikh-tempel in Amritsar. Daar kwam de extremistische Sikh-leider Sant Jarnail Singh Bhindranwale om het leven.

* Indira Gandhi werd opgevolgd door haar zoon: Rajiv Ratna Gandhi.

Het beste van IsGeschiedenis

Halloween wordt steeds populairder. Het feest, dat vroeger vooral bekend was uit Amerika, wordt ook door steeds meer Europeanen gevierd. IsGeschiedenis

* Halloween wordt gevierd aan de vooravond van de christelijke feestdag Allerheiligen. Halloween kent Keltische en christelijke invloeden, die eeuwen teruggaan.

* Halloween is een verbastering van All Hallows’ Even, de avond voor Allerheiligen. De naam werd dus zo’n 400 jaar geleden voor het eerst gebruikt, maar de oorsprong van Halloween gaat terug tot rond het begin van de christelijke jaartelling.

* Halloween kwam voort  uit het Keltische feest Samhain. De Kelten in Ierland en Groot-Brittannië vierden dit feest op 31 oktober op de Keltische variant van oudejaarsdag.

* Op 1 november eindigde het oogstseizoen en begon de winter, en daarmee het nieuwe jaar.

Met de oogst in de graanschuur en het vee in de stal was het tijd voor een feest.

* Naast het oogstfeest geloofden de Kelten ook dat op Samhain de ‘deur’ naar de onderwereld een klein stukje openstond, waardoor het voor de zielen van de doden, en andere wezens zoals feeën, mogelijk was om naar onze wereld te komen.

* Om deze zielen te eren werden grote feestmalen gegeven, waarbij plekken vrij werden gehouden voor de overledenen.

* Naast de zielen van de overledenen konden op deze dag ook slechte wezens als demonen door de deur komen, waar de Kelten zich tegen moesten beschermen door deze slechte wezens af te schrikken. Hier komt waarschijnlijk de traditie vandaan dat mensen zich verkleden op Halloween.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook(link is external)!

* Het feest van Samhain mengde zich in de 9e eeuw na de komst van zendelingen in Ierland en Groot-Brittannië met het christelijke Allerheiligen.

* Allerheiligen werd in 609 ingevoerd door paus Bonifatius IV om alle christelijke heiligen te eren.

* Het feest werd eerst op 13 mei gevierd. Deze datum werd in 835 door paus Gregorius IV veranderd naar 1 november.

* Allerheiligen wordt op 2 november gevolgd door Allerzielen, waarop de overledenen worden herdacht.

* Dit droeg verder bij aan de connectie van Halloween met de doden en het ‘enge’ imago dat de feestdag heeft

*** Meer lezen over Halloween? Lees dan ons Halloween dossier.

WINTERTIJD

In de nacht van gisteren zaterdag 29 op vandaag zondag 30 oktober draaiden we de klok om 3 uur een uur achteruit, 3 uur werd 2 uur. Het begin van de wintertijd. Daardoor wordt het ‘s morgens een beetje vroeger licht en ‘s avonds sneller donker.

* Wetenschappers beweren dat overschakelen naar het winteruur een aanpassing van zes weken vergt. Bijna tot de kerst dus wanneer de donkerste dagen van het jaar beetje bij beetje weer langer gaan worden. Overschakelen naar het zomeruur zou “maar” vier weken duren.

* Winterdip? Deze problemen hebben vooral te maken met de korte dagen en het tekort aan daglicht. De winterdip ten gevolge van die kortere dagen heeft ook alles te maken met melatonine. Melatonine wordt door het lichaam aangemaakt als er weinig of geen daglicht is. Het lichaam krijgt het sein om te gaan slapen.

* Winter , minder daglicht , veel meer melatonine. De biologische klok raakt grondig verstoord. Het weinige daglicht zorgt ook voor een tekort aan vitamine D die nodig is voor de stevigheid van onze botten. Lichttherapie (speciale lamp) zou helpen.

* En, o ja, een paar jaar geleden werd geijverd voor een standaardtijd om het (commercieel) storende verschil tussen zomer- en wintertijd voorgoed ongedaan te maken. Voorlopig nog zonder succes want de gesprekken hieromtrent zitten blijkbaar op een dood spoor.

* Er komt in de “komende jaren” geen afschaffing van de winter- en zomertijd. Dat heeft de Europese Commissie geantwoord op een vraag van Europarlementslid Hilde Vautmans (Open VLD)

De zwaarste kernbom ooit

Om de Amerikaanse rivalen te overtroeven voerde de vroegere Sovjet-Unie op 30 oktober 1961 een grote kernproef uit. Boven Nova Zembla werd Tsar Bomba tot ontploffing gebracht.

* Gissingen doen vermoeden dat de bom een kracht zou gehad hebben van om en bij de 50 megaton.

* Daarmee was hij ruim 3 500 keer sterker dan de bom die de Amerikanen in 1945 gebruikten om Hiroshima met de grond gelijk te maken. Onwezenlijk tot en met.

* De explosie van de Tsar Bomba is alleszins de krachtigste explosie ooit door mensen veroorzaakt. Gelukkig gebeurde dat in vredestijd. Wellicht zijn er geen mensen door gestorven. De schokgolf in de atmosfeer ging maar liefst drie keer de aarde rond.

* Op het ogenblik van de test was de Koude Oorlog tussen de rode Sovjet Unie en het Westen (Amerika + bondgenoten, verenigd in de Verenigde Naties) nog in volle gang.

* Het Westen wist van de geplande test en protesteerde daar heftig tegen . Op de dag zelf verzochten de Verenigde Naties de Sovjet-Unie nog om het nucleaire testprogramma te staken en nooit meer nucleaire wapens te gebruiken om conflicten op te lossen.

* Tevergeefs, de bom ging af en beide rivalen waren zo onder de indruk van de kracht van een dergelijk wapen dat het bij deze enige afschrikking bleef.

* Tot nog toe bleef het zo. Toen wijlen president Kennedy haast het bevel gaf om voor het einde van het decennium 1960-1970 een man op de maan te brengen, verplaatsten de grootmachten hun rivaliteit naar de ruimte. Met het bekende gevolg. Amerika zette midden juli 1969 zelfs twee mensen op de maan. De Russen zijn nog steeds niet aan een eerste ‘man on the moon’ toe.

boven – foto van de paddenstoelwolk boven Nova Zembla, op ongeveer 160 km van de ontploffing – gelezen en bewerkt uit Historiek –

ASTERIX EN OBELIX

Op 29 oktober 1959 verschenen Asterix en Obelix voor het eerst in het openbaar. De striphelden van Albert Uderzo en René Goscinny waren  te zien in een strip in de Franse krant Pilote.

* Niet lang daarna kwam het eerste album van de dappere Galliër en zijn vrienden in een oplage van 6.500 exemplaren op de markt.

* De avonturen van de stripheld die steevast wordt bijgestaan door zijn boezemvriend Obelix, hondje Idefix en druïde Panoramix zijn sindsdien uitgegroeid tot een miljoenenbusiness.

* Tot 1999, eind vorige eeuw, waren er in totaal al dertig albums uitgegeven in meer dan negentig talen. De totale verkoop lag toen al op bijna 300 miljoen exemplaren.

Desiderius Erasmus

Alhoewel zijn geboortejaar niet helemaal zeker is, werd Erasmus in ieder geval geboren op een 28 oktober in de omgeving van Rotterdam.

* Desiderius Erasmus (±1467 – 1536) werd een befaamde Nederlandse filosoof en theoloog. “Niets is dwazer dan wijs te zijn op het verkeerde moment”…is één van zijn gevleugelde zinnen.

* In zijn boek Lof Der Zotheid beschrijft Erasmus op een satirische manier de dwaasheid van de mens. Toch legt hij in zijn filosofische werken juist de nadruk op het belang van het individu.

* Zijn vader was een priester, waardoor Erasmus als een onwettig kind werd beschouwd. Op twintigjarige leeftijd deed hij zijn intrede in een klooster en in 1492 (toen Columbus ‘onwetend’ Amerika ontdekte) werd hij priester gewijd.

* Na zijn opleiding begon Erasmus met het vertalen van Griekse teksten en het publiceren van theologische en filosofische processen.

** In 1512 publiceerde hij Lof der Zotheid, een satire over de kortzichtigheid en dwaasheid van de mens.

* De theologische werken van Erasmus richtten zich op tolerantie en het belang van individuele vrijheid. De afwezigheid daarvan in de leer van Maarten Luther maakte dat Erasmus zich afkeerde van het  protestantisme.

* Erasmus is de katholieke kerk altijd trouw gebleven en nam in 1524 stelling tegen de Duitse kerkhervormer Maarten Luther, maar meende , net als Luther dat het door corruptie geteisterde kerkelijke gezag in Rome moest veranderen.

* Erasmus had hiervoor eerder gepleit dan Luther. Door sommigen wordt hij daardoor gezien als de aanstichter van de hervormingsbeweging.

* Erasmus overleed op 12 juli 1536 in Basel. Tot op vandaag wordt hij beschouwd als een van de belangrijkste Nederlandse geleerden uit de Middeleeuwen.

Toegift …

*** ANDERLECHT – De Brusselse gemeente Anderlecht heeft meer te bieden dan een potje voetbal. In het oude centrum, niet ver van de gotische kapittelkerk en het begijnhof, ligt een droom van een huis. Hier leefde van juni tot oktober 1521 de ,,prins der humanisten”, Desiderius Erasmus.

*** ERASMUS kwam naar Anderlecht om de intriges en het geroddel van de theologische faculteit in Leuven te ontvluchten. Het verblijf van Erasmus in Anderlecht bleef in de herinnering hangen. Beroemdheden als Umberto Eco, Henry Kissinger en Laura Bush kwamen een kijkje nemen in zijn huis.

*** BOVENAL is dit huis een oase van rust in de Brusselse heksenketel. In de heldere vertrekken van het Erasmushuis lijkt de tijd stil te staan.

*** ACHTER de kruidentuin ligt een ,,filosofische tuin” met werken van hedendaagse kunstenaars. Latijnse wijsheden zoals Festina lente (haast u langzaam – abdij Tongerlo) drijven er op het water in sierlijke bassins. .

*** IN ZIJN TIJD werd Erasmus zowel geëerd als verketterd. De theoloog kwam op tegen de misbruiken van kerkelijke gezagsdragers, tegen het gesjacher met aflaten en het gebedel van de monniken.

*** HIJ BEWONDERDE de Oudheid en zag in dat de herontdekking van Griekse en Latijnse manuscripten nieuw licht kon werpen op de Bijbel en op de geschriften van de kerkvaders.

*** SOMMIGEN zeiden dat de grote voorman van het protestantisme, Maarten Luther, de eieren uitbroedde die Erasmus gelegd had.

*** In Anderlecht werkte Erasmus ook aan de derde editie van zijn vertaling van het Nieuwe Testament. Die werd door de kerkelijke overheid met het grootste wantrouwen bekeken.

*** De ironie wil dat Erasmus, die Leuven had moeten verlaten omdat de professoren hem te lutheraans vonden, uiteindelijk uit Bazel zou vluchten omdat hij er zich bedreigd voelde als rooms-katholiek.

*** DE TIJD VAN Erasmus was een bewogen periode waarin middeleeuwse vormen en denkbeelden moesten wijken voor de nieuwe inzichten van de Renaissance. Maar … de kerk was nog alomtegenwoordig.

*** DURER, de grote Duitse kunstenaar, wachtte vijf jaar om een schets in een gravure om te zetten. Toen Erasmus eindelijk het werk te zien kreeg, noteerde hij schamper: Nil simile – Ik lijk er nog niet op!

*** PIJNLIJKER dan een mislukt portret was de censuur op Erasmus’ werk. In het Erasmushuis liggen verscheidene uitgaven waarin hele passages onleesbaar zijn gemaakt. Het vrije woord was toen nog een verre droom.

** vandaag 28.10 in De Standaard …De zwarte dood…

(diverse bronnen)

WEGEBBEN wel , verdwijnen bijna nooit

Wat de geschiedenis ons leert over pandemieën    EOS wetenschappen

* Pestdokter. Credit: Gubbubu, Wikipedia Commons

* Langs de zijderoute werden in de middeleeuwen fabelachtige schatten vanuit het Verre Oosten naar Europa gebracht: zijde, maar ook satijn, robijnen, parels, porselein, buskruit, papier, perziken en ­sinaasappels. In 1346 moeten bij de vracht helaas ook een paar pestbacteriën hebben gezeten. Ze zouden een epidemie in gang zetten die in de jaren erna een op de drie Europeanen het leven zou kosten. (De Standaard 28-10-22)

Wanneer zal deze pandemie eindigen? Want de pest is nog lang niet uitgeroeid. In plaats van vooruit te kijken en aanwijzingen te zoeken, kunnen we ook terugkijken in de geschiedenis. Wat maakte een einde aan eerdere uitbraken, en wat niet?

* Aan het begin van de pandemie hoopten velen dat het coronavirus gewoon geleidelijk aan zou verdwijnen. Volgens sommigen zou dat gebeuren in de warme zomermaanden. Anderen rekenden erop dat zodra genoeg mensen besmet waren geraakt groepsimmuniteit ons van een verdere verspreiding zou behoeden. Geen van beide is gebeurd.

* Het is intussen aangetoond dat we de pandemie het best kunnen bedwingen met een combinatie van maatregelen ten voordele van de volksgezondheid: van massaal testen en contactopsporing tot sociale-afstandsregels en het dragen van mondmaskers.

* Maar aangezien het virus zich over bijna de hele wereld heeft verspreid, kunnen dergelijke maatregelen alleen geen einde maken aan de pandemie. Alle ogen zijn nu gericht op vaccinontwikkeling, die met een ongekende snelheid wordt nagestreefd.

* Toch zal covid-19 volgens experten misschien nooit verdwijnen, zelfs niet met een succesvol vaccin en een effectieve behandeling. Het coronavirus zal waarschijnlijk endemisch worden en kleinere uitbraken blijven veroorzaken, net zoals de griep. Daarmee zou het geen uitzondering vormen in de geschiedenis van pandemieën.

** Het is bijna onmogelijk om ziekteverwekkers volledig uit te roeien. De eerste en nog steeds enige menselijke ziekte waarbij dat is gelukt, is pokken, na massale vaccinatiecampagnes onder leiding van de Wereldgezondheidsorganisatie in de jaren 1960 en 1970.

* Zulke succesverhalen zijn uitzonderlijk, want het is eerder de regel dat ziektes blijven bestaan.

* Malaria is bijna zo oud als de mensheid zelf, en de ziekte eist nog steeds een hoge tol: in 2018 waren er wereldwijd ongeveer 228 miljoen personen besmet en stierven 405.000 patiënten.

* Hoewel sinds 1955 vrij succesvolle pogingen werden ondernomen om de ziekte uit te roeien, is ze vandaag nog steeds endemisch in heel wat ontwikkelingslanden. Ook ziektes als tuberculose, lepra en mazelen gaan al duizenden jaren mee.

* Voeg bij die mix jongere ziekteverwekkers (zoals hiv en ebola), samen met de griep- en coronavirussen (waaronder SARS, MERS en SARS-CoV-2), en het algehele epidemiologische plaatje wordt duidelijk.

* Uit onderzoek naar de wereldwijde ziektelast blijkt dat het jaarlijkse sterftecijfer als gevolg van infectieziektes (waarvan de meeste in ontwikkelingslanden voorkomen) bijna een derde van alle sterfgevallen bedraagt.

* Zelfs infectieziektes waarvoor nu doeltreffende vaccins en behandelingen bestaan, blijven levens eisen. Geen ziekte die dat beter illustreert dan de pest. Het is de dodelijkste infectieziekte in de geschiedenis van de mens. Zelfs tot op de dag van vandaag wekt de naam horror op.

* De pest wordt veroorzaakt door de bacterie Yersinia pestis. De voorbije vijfduizend jaar kostte ze, in talloze lokale uitbraken en minstens drie gedocumenteerde pandemieën, aan honderden miljoenen mensen het leven.

* Hoewel de meest beruchte pestpandemie , de Zwarte Dood van midden de 14de eeuw dateert, keerde de pest daarna minstens elk decennium terug. Minstens zes eeuwen lang werden verzwakte samenlevingen telkens opnieuw getroffen.

* Na verloop van maanden of jaren ging ze geleidelijk aan wel terug liggen. Dat kwam o.m. door veranderingen in temperatuur en luchtvochtigheid, en door het aantal beschikbare gastheren, vectoren en vatbare personen.

* Sommige samenlevingen kwamen de Zwarte Dood snel te boven, andere deden dat nooit. Het middeleeuwse Egypte herstelde nooit van de blijvende schade, met als gevolg het geleidelijke verval van de mammelukken en de verovering door de Ottomanen in minder dan twee eeuwen.

* Diezelfde destructieve pestbacterie is zelfs vandaag nog onder ons. Ze herinnert ons eraan hoe hardnekkig en veerkrachtig ziekteverwekkers zijn.

* Covid-19 zal hopelijk niet millennia lang aanhouden. Maar totdat er een succesvol vaccin is, en waarschijnlijk zelfs daarna, is niemand veilig.

* De politiek is dan cruciaal. Wanneer vaccinatieprogramma’s slabakken, kunnen infecties terug oprukken. Kijk maar naar mazelen en polio, die de kop weer opsteken zodra minder wordt gevaccineerd.

* We kunnen enkel hopen dat we het coronavirus onder controle krijgen en uiteindelijk kunnen uitroeien. Al leert de geschiedenis van pandemieën ons dat we het tegendeel moeten verwachten. Jammer, maar helaas.

*** Infectieziektes kunnen wegebben, maar echt verdwijnen doen ze bijna nooit.    (‘De pest van de Filistijnen in Ashdod’ door Pieter van Halen, 1661)

**  Dit artikel verscheen deels op The Conversation.    Vertaling: Luca Desmet

KASTEEL HET PAVILJOEN

Tot vorige week was het nog vrij goed beschut in het tanende groen, maar vandaag liet het kasteeltje op de grens van Eindhout en Groot Vorst zijn contouren weer duidelijk zien. Lang leve de herfst.

 

Het Paviljoen , want zo heet het kasteeltje, was tot 1960 eigendom van de familie Raedts, die het gebouw in 1900 had gekocht. Op 17 december 1960 verkocht de eigenares, Maria Josefina Theresia Raedts, het goed aan Arthur Vranckx, die er toen al tientallen jaren met zijn gezin had gewoond.

* Op 16 augustus 1968 verkreeg zoon Jozef Vranckx het Paviljoen. Op 23 augustus 1971 verkochten zij het landhuis aan Willy Stynen-Rombouts.
* Stynen restaureerde het vervallen goed in de mate van het mogelijke. Het Paviljoen heeft een ingewikkelde bouwconstructie met verscheidene tussenverdiepingen, slechts één kamertje herinnert aan de vergane glorie. Het plafond, deuren en wand zijn kunstig bewerkt.
* Omstreeks 1990 werd het kasteel eigendom van Rik Verrijdt. Buiten is een grote vijver. De Kleine Laak vormt de zuidergrens van het domein. De huidige bewoner is een zakenman…

 
1 2 3 … 6