Maand: oktober 2022

Fernâo de Magalhães , zeevaarder-ontdekker

De Portugese zeevaarder Fernâo de Magalhães , bij ons gewoon Ferdinand Magellaan, was net als Christoffel Columbus een belangrijke ontdekkingsreiziger. (foto – Monument der Ontdekkingen-Lissabon)

Magellaan leidde de eerste zeilreis omheen Zuid Amerika en bewees daarmee dat de wereld een bol was en geen platte schijf, zoals enkele zonderlingen in onze tijd nog beweren.

Ferdinand Magellaan werd in 1480 uit een adellijke familie  geboren, datum onbekend. Als jongen flaneerde hij aan het hof in Lissabon, waar hij prachtige verhalen hoorde over reizen en verre landen…

Vasco da Gama was om Afrika gezeild en had het Verre Oosten bezocht. Christoffel Columbus was naar het westen vertrokken en ontdekte (onbewust) Amerika. Magellaan wou ook naar zee…

Na de goede afloop van een reis naar Oost-Indië smeedde hij plannen om via het westen naar Indië te zeilen. In 1519 vertrok Ferdinand Magellaan met vijf schepen uit Spanje voor een reis naar het westen.

Columbus had dit ook al geprobeerd, maar was het werelddeel Amerika op zijn weg tegengekomen. Magellaan zou door verder naar het zuiden te zeilen, deze hindernis omzeilen.

Ferdinand Magellaan zeilde eerst zuidwaarts langs de Afrikaanse kust en stak dan op goed geluk de Atlantische Oceaan over. Bij Zuid-Amerika zette hij zijn zuidelijke koers voort.

Hij zeilde langs de hele oostkust van Zuid-Amerika naar het zuiden. Eén schip ging verloren in de zeestraat, die tegenwoordig bekend staat als de Straat van Magellaan.

De overige vier schepen kregen het zwaar te verduren, want in de zeestraat werden ze geteisterd door ettelijke stormwinden. Op 21 oktober 1520 (exact 501 jaar geleden) vond Magellaan een ingang op 52 graden zuiderbreedte.

Drie schepen lukten de doortocht door de moeilijk te bevaren zeestraat. Het vierde schip keerde terug.

Toen de drie schepen de onbekende Grote Oceaan bereikten was er wekenlang geen wind, met alle miserie (honger en dorst) van dien. Toch bereikte hij de huidige Filippijnen, eilanden die veel later genoemd werden naar de Spaanse koning Filips II, zoon van keizer Karel , in wiens rijk de zon nooit onderging.

Ferdinand Magellaan sneuvelde op 27 april 1521 tijdens een gevecht met plaatselijke bewoners. Hij was pas 41. Uiteindelijk bereikte maar één schip, de ‘Victoria’ de thuishaven in Spanje. Slechts 18 van de 270 bemanningsleden overleefden de ontberingen.

De naam Magellaan leeft nog steeds voort in de Straat van Magellaan, de zeestraat in het zuidelijkste deel van Zuid-Amerika tussen Patagonië en Vuurland. Ook de magelhaenpinguïn (foto op Falklands) en de Magelhaense wolken, twee lichtende wolken van sterren in ons Melkwegstelsel, werden naar hem genoemd.

– (vrij uit Absolute Figures) –

Alfred Nobel van de ‘NOBELPRIJS’

Vandaag 188 jaar geleden werd Alfred Nobel (spreek uit: no-bel) geboren, in Stockholm op 21 oktober 1833.

° Nobel was een Zweeds chemicus en een industrieel die  een reeks explosiemiddelen heeft uitgevonden en gefabriceerd.

* Het bekendst is hij voor zijn uitvinding van het dynamiet in 1866.

° Het chemische element Nobelium is naar hem genoemd.

* Nobel bepaalde in zijn testament dat van de rente van ‘zijn kapitaal van circa 32 miljoen Zweedse kronen’ elk jaar op zijn sterfdag (10 december) vijf Nobelprijzen moesten worden uitgereikt.

° De Nobelprijzen moesten bestemd worden voor hen die in het afgelopen jaar aan de mensheid het grootste nut hebben verschaft.

* In de Noorse hoofdstad Oslo wordt jaarlijks op 10 december, de sterfdag van Alfred Nobel, de Nobelprijs voor de Vrede uitgereikt; de overige Nobelprijzen worden op dezelfde dag in de Zweedse hoofdstad Stockholm uitgereikt.

° De winnaars van de prijzen worden begin oktober bekendgemaakt. Sinds 1969 wordt ook een Nobelprijs voor economie door de Sveriges Riksbank uitgereikt.      (gelezen en bewerkt uit Wikipedia)

Napoleon weg uit Moskou (1812)

Op 19 oktober 1812 trok Napoleon Bonaparte zich terug uit Moskou. Niet lang daarvoor hadden zijn troepen de stad ingenomen, maar de Russen staken Moskou in brand.

* Begin september won Napoleon erg nipt de Slag bij Borodino. De slag, die plaatsvond op zo’n honderdtwintig kilometer ten westen van Moskou, ging de geschiedenisboeken in als één van de keerpunten van de Napoleontische oorlog van 1812.

* Een week na zijn overwinning bij Borodino trok Napoleon met zijn leger Moskou binnen. Velen verwachtten dat er vredesonderhandelingen zouden beginnen. Het liep echter anders.

* De Moskouse graaf Fjodor Vasiljevitsj Rostopsjin (1763-1828) gaf bevel alles te vernietigen wat de Fransen van nut kon zijn en al het wapentuig mee te nemen. Vervolgens staken de Russen Moskou in brand.

* Het leger van Napoleon kreeg het hierdoor zwaar te verduren. Door de brand gingen immers alle voedselvoorraden en pakhuizen in vlammen op. De Fransen zagen de noodzaak in om zich snel terug te trekken.

* Tijdens de terugtocht kwamen veel manschappen van Napoleon om het leven. De meeste van honger, dorst en ziekten. Van de ruim 700.000 soldaten die Rusland aanvielen, overleefden er uiteindelijk slechts 18.000 tot 22.000.

* Op 18 december 1812 , twee lange en koude maanden later, eindigde de tocht naar Rusland. De beroemde Slag bij Borodino en de brand van Moskou worden nog steeds genoemd als de keerpunten in de Napoleontische oorlogenreeks.

Lees zeker ook: ‘Wat een karakter tonen die barbaren!’

  • gelezen en bewerkt vanuit  Historiek

***  In DE krant is de pyrrusoverwinning van Napoleon bij Borodino al een paar keer aan bod gekomen. Je kan de sfeer van die veldslag ook nog muzikaal opsnuiven via de Ouverture 1812 van ene Pjotr Iljitsj Tsjaikovski. Fragmenten van de Marseillaise en het toenmalige Russische volkslied voeren de strijd aan en op het einde bulderen zelfs de kanonnen. (Clem)

https://historiek.net/ouverture-1812-pjotr-iljitsj-tsjaikovski/71086/

BELZONI VINDT SETI I

De avonturen van ontdekkingsreizigers spreken nog altijd tot de verbeelding. Of het nu gaat om Columbus en zijn ontdekking van de nieuwe wereld, avonturen in de poolgebieden, bizarre reizen met luchtballonnen of ontberingen in de jungle: velen blijven zich aangetrokken voelen tot de ontdekkingen van de reizigers van weleer.

Giovanni Battista Belzoni (1778 – 1823 ) is een van de belangrijkste figuren in het ontdekken van tempels en graven van het Oude Egypte. Hij wordt beschouwd als de algemene voorloper van de egyptologie en dank zij hem kreeg het Oude Egypte enorme bekendheid in het Westen.

* Eer het zo ver was, kon men van Belzoni zeggen dat hij de man was van 12 stielen en 13 ongelukken. In 1812 begon hij zijn omzwervingen vanuit Engeland, en kwam via Spanje en Portugal  in Malta terecht. Daar maakte hij kennis met een afgezant van de pasja van Egypte.

* In Egypte kwam hij Henry Salt tegen. Belzoni (prent – in Turkse kledij van die tijd) werd aangenomen om het kolossale beeld van farao Ramses II uit het zand te graven en het vervolgens te verschepen naar het British Museum.

* In Nubië had de Zwitser Brurckhard immers de tempel van Ramses II in Aboe Simbel ontdekt. De ingang werd echter geblokkeerd door een enorme lading zand die door de eeuwen heen werd opgehoopt door de wind. Belzoni vertrok en op 1 augustus 1817 zag hij het binnenste van de tempel.

* In de Vallei der Koningen vond hij op 18 oktober 1817, vandaag 202 jaar geleden,  het schitterende graf van Seti I. Het graf (foto) kan niet meer bezocht worden, maar wordt nog steeds het Graf van Belzoni genoemd. Seti I (foto) was de tweede farao van de negentiende dynastie en regeerde van 1305 tot 1290 voor Christus.

* En nog was zijn speurwoede niet gekoeld. Het volgende jaar hoopte hij een ingang te vinden in de piramide van Chephren. Volgens Herodotus, de wandelende geschiedschrijver van de oudheid, waren er geen binnenkamers, maar Belzoni vond op 2 maart 1818 toch de interne grafkamer van de farao. Adembenemende dingen waren dat allemaal in zo’n korte tijd.

* In 1819 keerde Belzoni  terug naar Engeland. Maar in 1823 begon hij aan een nieuw Afrikaans avontuur. Hij hoopte de (toen nog legendarische) stad Timboektoe te bereiken.

* Belzoni stierf echter op 3 december in Gwato aan dysenterie. Hij werd 45. Volgens de beruchte ontdekkingsreiziger RF Burton werd hij echter beroofd en vermoord.

* De opgravingen van Belzoni in Egypte worden tot op vandaag nog steeds bekritiseerd. Velen waren terecht gekant tegen zijn overhaaste werk en plunderingen. Maar in de tijdgeest van toen woedde een felle prestigestrijd tussen de Fransen en de Engelsen om de meest aansprekende oude relikwieën aan hun publiek te kunnen tonen. ‘De eerste zijn’ , daar ging het om.

(bronnen in diverse media)

Lee Harvey Oswald

Lee Harvey Oswald  (° 18 oktober 1938 + 24 november 1963) wordt nog steeds nagewezen als de vermoedelijke dader van de moord op president Kennedy van de VS op 22 nov 1963.

* Of de toen 25-jarige Oswald daadwerkelijk schuldig was, is nog steeds een onderwerp van discussie, controverse en complottheorieën.

* Tegen journalisten schreeuwde Oswald na zijn aanhouding: I didn’t shoot anyone en I’m just a patsy (“Ik heb niemand neergeschoten” en “Ik ben slechts een zondebok”).

* Toen hij meteen daarna werd overgebracht naar de lokale gevangenis werd Oswald, voor de draaiende camera van de Amerikaanse televisie, neergeschoten door nachtclubeigenaar Jack Ruby. Miljoenen Amerikanen zagen de moord op Oswald live op het scherm.

* Oswald werd dodelijk getroffen. De kogel doorboorde zijn lever, milt en aorta. In hetzelfde Parklandziekenhuis van Dallas, waar artsen twee dagen eerder hadden gepoogd om president Kennedy te redden, vochten dezelfde artsen nu voor het leven van Oswald. Even vruchteloos als ze dat deden voor de president.

* De nadien opgerichte Commissie Warren wees Oswald als enige dader aan. Deze conclusie werd later van verschillende kanten aangevochten. De onschuld van Oswald werd zelfs ondersteund door tal van critici van het officiële onderzoek.

* Na het lezen van Garrisons’ boek ‘Op het spoor van de moordenaars’ baseerde cineast Oliver Stone zijn geruchtmakende film JFK uit 1991 waarin de vermoedelijke moordenaar(s) van de president moeten gezocht worden in kringen van de CIA. Oswald zelf wordt daarin opgevoerd als geheim agent.

* Documenten waaruit definitief zou blijken of Oswald inderdaad een geheim agent was, zijn echter tot 2029 officieel staatsgeheim. Nog een beetje geduld dus …

HET EINDE VAN DE ADELAAR

Op 17 oktober 1897 schreef de Zweedse ballonvaarder Salomon August Andree voor het laatst in zijn dagboek. Pas drieëndertig jaar later werd het dagboek gevonden en werd duidelijk wat de ballonvaarder en zijn mede-expeditieleden tijdens een gevaarlijke expeditie in 1897 allemaal hadden meegemaakt.

** Salomon August Andree maakte met de Svea, zijn eigen ballon, in totaal negen vluchten. Hij stak onder meer de Oostzee over en kon een hoogte van vijf kilometer bereiken. Dat smaakte naar meer.

** Vanaf Spitsbergen wou hij via de noordpool naar Alaska vliegen. Henri Lachambre in Parijs bouwde een nieuwe ballon: de Örnen (adelaar). Die had een diameter van twintig meter en een volume van bijna 5000 m³, gevuld met waterstof.

** De Zweedse media stonden echter sceptisch tegenover de plannen van de ballonvaarder. Alfred Nobel  (die van het buskruit), één van de belangrijkste geldschieters van de expeditie, bleef Andree echter steunen. De ballon werd nog groter gemaakt.

** Op 30 mei 1897 landden Andree en zijn expeditieleden opnieuw op Spitsbergen. 11 juli begonnen de drie mannen aan hun tocht.

** Meteen na de start ging het al mis. Een van de touwen waarmee de vlieghoogte en de richting van de ballon wordt geregeld, ging verloren. Ballast werd overboord gegooid om niet in zee te storten.

** Vier dagen na hun vertrek werd een postduif gevonden met het bericht dat de expeditie 82°2′ NB had bereikt. Daarna bleef het angstvallig stil.

** Pas in 1930 , 33 jaar later, werd duidelijk dat de ballon was neergestort. Bij Kvitøya ten oosten van Spitsbergen werd een boot gevonden met de lijken van de drie mannen erin, evenals logboeken, dagboeken en foto’s van de tocht.

** Uit de aantekeningen bleek dat de wind de ballon ongewenste richtingen had opgestuurd. Uiteindelijk was de ballon op 14 juli op het ijs geland.

** Het drietal ballonvaarders had vervolgens geprobeerd  met sleeën en een boot Frans Jozefland te bereiken. Westwaartse drift van het ijs maakte dit echter onmogelijk.

** Oktober 1897 bereikten de mannen uiteindelijk Kvitøya. Daar zijn ze alle drie omgekomen. De laatste aantekening dateert van 17 oktober.

** De lichamen van de expeditieleden werden overgebracht naar Zweden. Erg veel Zweden kwamen hen in Stockholm de laatste eer bewijzen.

**  In Andrees geboortedorp Gränna wordt ter ere van de ballonvaarder nog ieder jaar een ballondag gehouden.       (naar een verhaal in Historiek)

WINDSOR CASTLE

De ‘bescheiden’ geschiedenisbijdrage van vandaag sluit aan bij het stukje over Willem de Veroveraar, de stoere Normandiër die mee aan de basis lag van het latere Engeland, zelfs van Groot-Brittannië.

* Het paleiskasteel Windsor Castle (17de eeuwse prent) in het graafschap Berkshire is al meer dan negenhonderd jaar in het bezit van het Britse koninklijke huis.

* Windsor werd in 1070 gebouwd in opdracht van de stoere Normandiër Willem de Veroveraar. De Normandische veroveraar van Engeland, later ook van Schotland, zorgde meteen voor een sterke centrale regering in Engeland.

* Dat het menens was met zijn koningschap bewees hij door de bouw van liefst tachtig kastelen, waaronder Windsor Castle en de Tower Bridge, bouwsels die in de hele wereld bekend zijn.

* De kastelen werden meteen beheerd door vertrouwelingen van Willem en werden tijdens de regeringsperioden van de koningen Hendrik II en III nog fors uitgebreid.

* De vertrouwelingen van Willem vormden de basis voor de latere Engelse adel. Het vaststellen van de belastingaanslagen deed Willem de Veroveraar via het Domesday Book.

* In dit register werd een groot deel van Engeland beschreven. Vooral de eigenaars van onroerend goed werden daarmee bekend. Het boek was zowat een voorloper van het huidige kadaster. Willem was dus zeker niet zomaar een met veel wapens kletterende veroveraar.

* Koning Willem zat nooit stil. Blijven veroveren was zijn dada, Frankrijk zijn grote doel, tot het bittere einde. Willem de Veroveraar overleed op 9 september 1087 in het klooster van St Gervais bij Rouen als gevolg van verwondingen na een val van zijn paard tijdens het beleg van Nantes.

* Edward III richtte Windsor Castle ook in als koninklijke residentie. Queen Victoria  stelde Windsor Castle voor het eerst open voor het publiek. Uiteraard niet alle vertrekken en gebouwen, want de koninklijke familie gebruikt het kasteel nog altijd.

* In een aantal tentoonstellingszalen kan men komen genieten van een deel van de koninklijke kunstcollectie die werken van Leonardo da Vinci, Hans Holbein en andere grootheden bevat. Naast Windsor Castle zijn ook  Buckingham Palace en Balmoral Castle bekende optrekjes van de koninklijke familie.

* Windsor is sinds 1917 ook de naam van de koninklijke familie. King George V veranderde tijdens de Eerste Wereldoorlog de gecompliceerde achternaam Saksen-Coburg en Gotha in het beter Engels-klinkende Windsor.

ANDREAS VESALIUS

De grote Andreas Vesalius is nog veel meer dan zijn medische verwezenlijkingen: hij heeft ons hele denken op een nieuw spoor gezet en hoort daarmee thuis in het rijtje van de allergrootsten, het selecte clubje van Newton, Copernicus, Darwin en Einstein.

*** Andreas Vesalius werd geboren op 31 december 1514 als zoon van een apotheker in dienst van keizer Karel, die toen 14 was…De imposante kerktoren van Veerle was bijna voltooid en werd één jaar later officieel ingewijd.

* Grootvader was medicus aan het hof van Karel de Stoute, de laatste hertog van Bourgondië.

* En geloof het of niet … zijn overgrootvader werd in 1429 de eerste hoogleraar geneeskunde in Leuven, vier jaar na de oprichting van de unief (1425) tijdens de regering van hertog Filips de Goede.

* Vanaf zijn 15de reeds las en evalueerde Vesalius in Leuven aan het Collegium Trilingue oude teksten in het Latijn, het Grieks en wellicht ook het Hebreeuws. Zijn intellectuele fundering.

* In 1553 trok hij naar Parijs om er geneeskunde te studeren. Daar trof hij een revival aan van Galenus, de Griekse medicus uit de tweede eeuw. Diens ideeën hadden al meer dan 1 000 jaar de geneeskunde gedomineerd, maar Galenus sneed enkel dieren open.

* Vesalius trok in 1537 naar Padua waar hij volop lijken van terdoodveroordeelden kon dissecteren .

* In 1543, hij was toen 29, publiceerde hij een zevendelig anatomieboek dat een ware revolutie veroorzaakte in de medische èn culturele wereld van toen.

‘De humani corporis fabrica septem’ (over het menselijk lichaam, in zeven delen) heette het uitvoerige zevendelig werk. Vesalius groeide meteen uit tot de grote hervormer van de geneeskunde.

* Ook de illustraties van het werk, vermoedelijk gemaakt door de Italiaanse kunstenaar Titiaan, waren van een ongeziene kwaliteit.

* Vesalius trad één jaar later (1544) in dienst van keizer Karel, daarna volgde hij diens zoon Filips II , die ook koning van Spanje was, naar Madrid.

* In maart 1564 vertrok Vesalius om religieuze en diplomatieke redenen naar Jeruzalem. Voor hij inscheepte in Sète nam hij afscheid van vrouw en kind, die naar Brabant terugkeerden.

* Op de terugweg raakte zijn schip gehavend in een storm en bracht het meerdere weken op zee door zonder veel voedsel of drank. Toen het eindelijk kon aanleggen op Zakynthos, een Griekse eiland, stierf Vesalius er op 15 oktober 1564 na een plotse ziekte, waarschijnlijk scheurbuik. Hij werd net geen 50.

* Vesalius werd begraven in de lokale kerk Santa Maria delle Grazie. Zijn graf is echter nooit gevonden, wat leidde tot allerlei wilde speculaties.

1 2 3 4 5 6