Een portret van Maarten Luther door Lucas Cranach uit 1546
Vandaag in de geschiedenis
Maarten Luther wordt in 1483 geboren in een mijnwerkersgezin in het Duitse plaatsje Eisleben. Als hij vijf is volgt hij de Latijnse school in Mansfeld. Hierna krijgt hij ook nog opleidingen in Maagdenburg en Eisenach. In 1501 start hij een studie rechten in Erfurt.
Het onweer en Maarten Luther
* Volgens de berichten veranderde een hevige onweersbui het leven van Maarten Luther in 1505 volkomen. Luther komt na een bezoek aan zijn ouders in Eisleben op de terugtocht naar Erfurt in zwaar weer terecht. Vlakbij Luther slaat de bliksem in.
* De student in de rechten zou door de klap zelfs tegen de grond zijn geslingerd. Doodsbang roept Luther de heilige Anna aan en doet een belofte:
“Ik wil monnik worden”.
* Volgens sommigen dacht hij er voor deze gebeurtenis al serieus over na monnik te worden. Luther houdt woord. Op 17 juli 1505 gaat hij naar het Augustijner klooster in Erfurt en wordt hij monnik. Zijn vader is overigens niet erg blij met die ‘carrièreswitch’.
* Na een proefjaar wordt Luther toegelaten tot de zogenaamde orde van de Augustijner eremieten. Weer een jaar later wordt Luther priester.
* Na een jaar lang priester te zijn geweest in Erfurt vertrekt Luther naar Wittenberg om daar filosofie te doceren.
Aflaatsysteem
Uitbeelding van het verhaal dat Luther zijn “95 stellingen” op de deur van de slotkerk in Wittenberg gespijkerd zou hebben (Ferdinand Pauwels, 1872)
*** Maarten Luther is niet te spreken over het aflaatsysteem dat de katholieke kerk heeft ingesteld. Gelovigen kunnen door een geldbedrag aan de kerk te betalen vergeven worden van hun zonden.
* De katholieke kerk gebruikt de opbrengsten onder meer om de bouw van de Sint Pieter in Rome mee te betalen. Het systeem druist in tegen Luthers overtuiging dat God zonden vergeeft na getoond berouw en niet na het betalen van geld.
*** Op 31 oktober 1517 doet Luther iets met zijn ongenoegen. Hij schrijft95 stellingenwaarin hij de wantoestanden aan de kaak stelt. Vaak wordt beweerd dat de kerkhervormer het document op de deur van de slotkerk van Wittenberg spijkerde. Hard bewijs hiervoor ontbreekt echter. Wel vast staat vast dat Luther de stellingen doorstuurde naar de aartsbisschop van Mainz met het verzoek er schriftelijk op te reageren.
** Deze daad wordt gezien als het begin van de reformatie. In deze reformatie kwam de klemtoon van het geloof veel meer te liggen op de bijbel en werd het gezag van bijvoorbeeld de paus en de kerk minder.
*** De stellingen van Luther worden wijd verspreid. De komst van de drukpers maakt dit mogelijk.
Sint-Pietersplein in Rome – cc
In de ban
*** Luthers kritiek op het aflaatsysteem valt bij de kerk niet in goede aarde. In 1521 wordt hij in de ban gedaan. Enkele jaren eerder werd de monnik door kardinaal-legaat Th. Cajetanus de Vio in Augsburg verhoord. Tijdens dit verhoor weigert Luther zijn stellingen te herroepen. Keizer Karel V doet hem ook in de rijksban.
*** Luther leeft bijna een jaar ondergedoken als jonker Jörg in de Wartbug in Eisenach. In deze periode vertaald hij het Nieuwe Testament in het Duits.
*** In 1522 wordt de vertaling gepubliceerd. Tijdens Luthers verblijf in de Wartburg verschijnen op tal van plaatsen Lutherse gemeenten.
Het predikantsgezin
*** Luther, die zich niet langer monnik voelde, trouwde in 1525 met Catharina von Bora(een voormalige non). Hij breekt hiermee voorgoed met zijn leven als monnik en start ook een nieuw fenomeen: het predikantsgezin.
*** Maarten Luther publiceert in 1534 de eerste volledige Wittenberger bijbel.
Voor je trouwdag kies je wie je wilt liefhebben. Na je trouwdag heb je degene lief, die je hebt gekozen.
Als ik wist, dat morgen de wereld ten onder ging, zou ik vandaag nog een appelboompje planten.
Stellingen van Maarten Luther:
Maarten Luther spijkert op 31 oktober 1517 zijn 95 stellingen op de toegangsdeur van de kerk in Wittigen. In de stellingen uit hij onder meer zijn ongenoegen over het aflaatsysteem van de katholieke kerk. De 95 stellingen zijn ook vertaald in het Nederlands.
Boven Nova Zembla explodeert de zwaarste kernbom ooit: Tsar Bomba (1961)
Foto van de paddenstoelwolk boven Nova Zembla, genomen op ongeveer 160 km afstand
*De Sovjet-Unievoert op 30 oktober 1961 een grote kernproef uit. Boven Nova Zembla wordt de zogenaamde Tsar Bomba tot ontploffing gebracht.
* De bom zou een kracht hebben gehad van ongeveer 50 megaton en daarmee ruim 3 500 keer sterker zijn geweest dan de bom die in 1945 door de Amerikanen werd gebruikt bij de aanval op de Japanse stad Hiroshima.
* De explosie van de Tsar Bomba is de krachtigste explosie ooit door mensen veroorzaakt. De schokgolf in de atmosfeer ging maar liefst drie keer de aarde rond.
* Op het moment van de test was deKoude Oorlog nog in volle gang. Voorafgaand had het westen geprotesteerd tegen de test en op de dag zelf verzochten de Verenigde Naties de Sovjet-Unie nog om het nucleaire testprogramma te staken. Tevergeefs.
Frankrijk schenkt het “Vrijheidsbeeld” aan Amerika
Vrijheidsbeeld
Ter ere van het eeuwfeest van de Onafhankelijkheidsverklaring en als teken van vriendschap schenkt Frankrijk op 28 oktober 1886‘het Vrijheidsbeeld’ aan de Verenigde Staten.
Het door de Franse beeldhouwer Frederic Bartholdi ontworpen beeld is 93 meter hoog. Zonder sokkel (waar het eigenlijke beeld op rust) is het nog 46 meter hoog. Wellicht stond de moeder van de beeldhouwer, Marie Bartholdi, model voor het ‘Statue of Liberty’.
Het beeld is bevestigd aan een geraamte dat ontworpen werd door Gustave Eiffel, de Franse constructeur die eerder ook de Eiffeltoren bouwde. Sinds 1984 staat het beeld op de werelderfgoedlijst van Unesco.
Aanvankelijk was het de bedoeling dat het Vrijheidsbeeld op Liberty Island aan de opening van het Suezkanaal zou komen.
Het 225 ton wegende Vrijheidsbeeld staat symbool voor het welkom heten van Amerikanen, gasten en immigranten. Daarnaast staat het beeld ook symbool voor de Amerikaanse democratie en de vriendschap tussen Frankrijk en Amerika.
Amerikaanse postzegel ter herinnering aan de ‘Pony Express’
Op 26 oktober 1861 wordt bekendgemaakt dat de Pony Express ermee ophoudt. Anderhalf jaar eerder was de beroemde postverbinding ingesteld door de ondernemers William H. Russell, Alexander Majors en William B. Waddell.
In die periode was communicatie tussen het westen en oosten van Amerika nog erg moeilijk.
* De Pony Express was het eerste snelle transportmiddel voor kleine goederen en post over het Noord-Amerikaanse continent. Poststukken konden in tien dagen tijd van St. Joseph in Missouri naar Sacramento, bij de kust van de Stille Oceaan, worden vervoerd. Veel sneller dan de postkoets.
Ruiters die dienst namen bij de Pony Express konden om de tien mijl gebruikmaken van een wisselstation. Hier werden de rijdieren verwisseld zodat hun berijders op volle kracht verder konden galopperen.
Weeskinderen
‘Orphans preferred’
Werken voor de Pony Express was niet voor iedereen weggelegd. Omwille van de grote gevaren werd gevraagd naar jonge, moedige ruiters.
In een beroemde advertentie richtte men zich specifiek tot weeskinderen want voor hen bleek het werk uitermate geschikt…
Wanted: Young, skinny, wiry fellows not over eighteen. Must be expert riders, willing to risk death daily. Orphans preferred.
De bekendste ruiter van de Pony Express is ongetwijfeld William Cody (1846-1917), beter bekend als Buffalo Bill. Hij werkte in 1860 voor de avontuurlijke transportdienst.
Later maakte hij naam tijdens verschillende Indiaanse oorlogen. Echt beroemd werd hij met zijn Wild west show, waarmee hij door Amerika en Europa reisde.
Op 26 oktober 1861 werd het einde van de Pony Express aangekondigd.
Twee dagen eerder nog was Salt Lake City via de transcontinentale telegraafdienst verbonden met Omaha, Nebraska and Sacramento, California…
Dag allemaal,
Bij de nagelaten boekhouding van Penningmeester Van Dyck staan ook vaak uitgaven gedaan voor het inkopen van munitie.
Zo koopt Van Dyck op 22 oktober in Geel poeder en geweerkogels voor 19 gulden en 12 stuivers,
In Turnhout koopt hij 10 ponden poeder voor 13 gulden en 15 stuivers,
In Olen 16 en een half pond poeder en cartouchepapier en dit voor 27 gulden 9 stuivers en 2 oorden ,
In Berlaar 19 en een half pond poeder voor 29 gulden en 10 stuivers…
Verder weer op twee plaatsen papier voor cartouchen , en nog 30 pond poeder dat moet worden gebracht …
Omwille van de vlotheid ga ik nu zijn aankoopprijzen weglaten , maar ze zijn perfect opgetekend .
Hij koopt 30 pond van de beste solfer, 8 en half pond geweerpoeder , schietpoeder om cartouchen te maken , en ook een sabel met schede. Die kost 14 stuivers…
Tussen de lijnen kan ik wel ergens lezen dat de legerleiding van de brigands rond 21 oktober vaststelde hoe slecht hun troepen bewapend waren .
Op dat moment hergroepeerde het Boerenkrijgleger zich in Geel , tot dan toe waren de geweren van de boerenkrijgers oudere geweren die zij in bij huis onderzoeken hadden gevonden en meegenomen , jachtgeweren en karabijnen . In Geel worden er voor de eerste keer nieuwe echte geweren uitgedeeld en een burger van Geel stelde zich borg voor de betaling ervan.
Ook was er in Geel een oud fusilier van het Oostenrijkse leger actief , die nu van slagveld veranderde en in het stadhuis van Geel samen met nog enkele andere mannen bestendig cartouchen vervaardigde……
Vandaar misschien die grote aankopen in dezelfde periode van poeder en cartouchen papier…ook kwamen er in die periode heel wat nieuwe geweren in Geel aan , en dat uit Nederland , en vandaar ook werd er op het stadhuis van Geel ladingen poeder geleverd…om cartouchen te maken ..
Wordt misschien nog vervolgd ..
Louis Vuren
Er zijn verenigingen zoals het Davidsfonds die dit jaar de Boerenkrijg herdenken omdat die opstand tegen de Franse bezetter 225 geleden “uitbrak”.
Wij gaan ons daar soms eens bij aansluiten om hier en daar die herdenking met een anecdote op te luisteren .
Zo is er de wonderlijke figuur van Theodoor Van Dyck. Hij was op dat moment een 27-jarige jongeman , en notarisklerk in Westmeerbeek. Bij de boerenkrijgopstand werd hij penningmeester van het brigandsleger , maar ook onderluitenant.
Van hem is bekend de militaristische toon van al zijn bevelen en mededelingen , maar ook zijn gedetailleerde staat van uitgaven voor het boerenkrijgleger .
Wij halen een aantal details uit zijn rekeningen , ze zijn van oktober 1798 , dus ze worden mee 225 jaar :
– Aankoop van een pistool voor kapitein Verheyen van Oosterloo , 1 gulden ,16 stuivers ,6 oorden,
-Een krijgsfluit ( fifre) voor de compagnie van Oosterloo ,3 gulden en 3 stuivers ,
-Aan kapitein Harts van Geel voor herstel van zijn wapens en van de trommels van Gheel en Oosterloo, 2 gulden en 9 stuivers,
-voor eten en drinken der patriotten die , van de slag van Herentals weerkomende , op Tongerloo waren geweken., 19 gulden , 16 stuivers,
-Aan een bundel pluimen , 2 stuivers , 2 oorden ,
-Aan een bijzonderen persoon naar Grobbendonk en Balder gezonden om te vernemen of er geen gevaar was , 2 gulden , 16 stuivers .
-Aan bier en genever om ‘s nachts cartouchen te maken , 15 stuivers ,
-Aan zes jongelingen van Gheel naar Tongerloo gezonden om poeder te halen , 19 stuivers,
-verder ook nog ….aan spionnen ….
Toen het Boerenleger bij de gevechten in Diest de aftocht moest blazen kwam Van Dyck ongelukkiglijk in de Demer terecht en verdronk…..hij was 28 jaar.
Tot volgende keer…
Louis Vuren
