ALLEREERSTE TREIN IN EUROPA

                                    – Inhuldigingsrit van 5 mei 1835 –

 

Op 5 mei 1835 (vandaag 187 jaar geleden)  vertrok in Brussel de allereerste trein op het Europese vasteland. Bestemming Mechelen, 22 km verderop. Koning Leopold I wijdde de spoorlijn plechtig in, maar meerijden mocht hij niet. Om veiligheidsredenen.

Met dank aan de Belgische onafhankelijkheid

Toen België zich in 1830 van Nederland had losgerukt, namen onze noorderburen doortastende economische maatregelen. Ze sloten de kanaalverbindingen naar de noordelijke provincies af en zelfs de haven van Antwerpen werd geblokkeerd. Bijgevolg was het transport vanuit Antwerpen naar Duitsland via de Nederlandse binnenwateren niet meer mogelijk. Hoe zou België in die omstandigheden kunnen uitgroeien tot een sterk industrieland? Door een nieuw kanaal te graven of een spoorwegnet te ontwikkelen bijvoorbeeld.

* Koning Leopold I, de eerste Belgische en pas ingehaalde vorst , voelde meer voor het spoor. Enkele jaren eerder had hij tussen Manchester en Liverpool, in het noorden van Engeland, al een stoomtrein zien voorbij puffen en dat had een diepe indruk op hem gemaakt.

*  Dus liet de Belgische regering nagaan of het mogelijk was Antwerpen per spoor te verbinden met het Duitse Ruhrgebied. Twee ingenieurs, Pierre Simons en Gustave De Ridder, werden in 1831 aangesteld om een voorstel uit te werken. In mei 1834 werd de aanleg van een spoorwegnet bevolen. De bouw en de exploitatie kwamen in handen van de staat.

*** Amper een jaar later, op 5 mei 1835, werd de eerste spoorlijn van het Europese vasteland officieel in gebruik genomen. In het Brusselse station Groendreef – nu het Maximiliaanpark – stonden drie treinen vertrekkensklaar.

* 900 genodigden reisden die dag in een konvooi bestaande uit drie treinen, elk gesleept door een prachtige nieuwe stoomlocomotief (La Flèche, Stephenson en L’Eléphant) in 50 minuten van Brussel-Groendreef grosso modo door de Zennevallei en Vilvoorde naar Mechelen.

* Het traject bedroeg 22 kilometer en had onderweg één tussenstop: Vilvoorde. De treinen deden elk respectievelijk 45, 50 en 55 minuten over de rit.

* De reizigers namen plaats in 30 rijtuigen, getooid met de nationale driekleur. Er waren gewone open en overdekte bankwagens. Maar ook enkele diligences en berlines voor de belangrijke gasten.

* Het werd een regelrecht spektakel : toeschouwers kwamen massaal opdraven. Zelfs in bomen en op daken was geen plaatsje meer vrij. Het valt haast niet te beschrijven hoe uitgelaten de menigte was: het leek wel alsof het volk aanvoelde dat een nieuw tijdperk werd ingeluid.

Hun melk werd niet zuur

* Toch verliep de aanleg niet zonder slag of stoot. In het parlement werd heftig gedebatteerd en de studies volgden elkaar in ijltempo op.

* Wie tegen was, beweerde dat er mensen zonder werk zouden komen te vallen, zoals koetsiers en schippers. Het gewone volk was bang dat de ademhaling zou worden afgesneden tijdens de rit.

* De boeren vreesden zelfs dat de eieren als omeletten zouden arriveren en hun koeien in de weiden langs het traject zure melk zouden geven, want zo erg zouden ze schrikken van dat rookspuwende voorbijdenderende gevaarte! Niet van dat alles. Het werd één lang uitgerekt feest op Belgische bodem. Ons land raakte overal bekend in de ‘moderne’ wereld.

* Het spoorwegnet werd later uitgebreid met een noord-zuidas (Antwerpen-Frankrijk) en een west-oostas (Noordzee-Duitsland), met telkens Mechelen als centraal punt.

*** Gelezen bij Wikipedia dat er lang en uitbundig over publiceert. Een aanrader … Meer weten kan ook op: www.trainworld.be/nl

Napoleon Bonaparte

Napoleon Bonaparte mag dan al meer dan 200 jaar dood zijn , maar hij bepaalt nog altijd ons leven. Napoleon Bonaparte werd in 1769 geboren in Ajaccio op het eiland Corsica. Hij klom op tot succesvol en populair legerleider, die in 1799 in Frankrijk aan de macht kwam.

Dat was voor de eerzuchtige Napoleon evenwel niet genoeg. Hij kroonde zichzelf ook nog tot keizer. De paus stond er bij en keek er naar, meer niet.

Met zijn legers veroverde Napoleon grote delen van Europa. Al liep de veldtocht in Rusland in 1814 uit op een grote nederlaag.

Napoleon werd verbannen naar het kleine eiland Elba voor de Italiaanse kust. Maar hij ontsnapte en was binnen 100 dagen weer aan de macht in Frankrijk.

In 1815 werd hij bij Waterloo definitief verslagen. De Engelsen brachten hem naar het afgelegen eilandje Sint Helena in de Atlantische Oceaan, waar hij uiteindelijk in 1821 stierf. Hij werd pas 51 jaar oud.

** Het is vandaag 5 mei 2022 , precies 201 jaar geleden dat Napoleon Bonaparte overleed. Maar wist je dat hij nog steeds van grote invloed is op ons hedendaags leven? We zochten en vonden een aantal dingen die Napoleon bedacht, en waar we nog altijd mee te maken hebben…

* Napoleon voerde de burgerlijke stand in. Geboorten, huwelijken, alles moest vanaf toen worden geregistreerd. Napoleon wilde een goed overzicht, zodat hij … gemakkelijker belastingen kon heffen.

* Vroeger reden ridders te paard links van de weg, zodat ze vlugger met hun rechterhand zwaard of lans konden hanteren. Het gewone volk liep meestal rechts. Maar sinds de Franse Revolutie van 1789 was iedereen officieel gelijk. Daarom bepaalde Napoleon dat rechts de norm werd. Was ook handiger met de koetsen en karren in die tijd. Landen die hij niet veroverde, zoals Groot-Brittannië, bleven links rijden. En doen het nog steeds.

* Dankzij Napoleon hebben we ook straatnamen met even en oneven huisnummers. Dat systeem werd eerst in Parijs gehanteerd, later in alle veroverde gebieden.

* Ook danken we verharde wegen aan Napoleon, die lijnrechte verbindingen wilde tussen steden om zijn troepen snel en accuraat te verplaatsen. In Frankrijk werden die wegen les Routes Nationale.

* Een kilo aardappelen, een liter melk en… een meter bier. Standaardmaten en afmetingen. In Europa werden allerlei maten gebruikt, zoals, duim, el,voet en weet ik veel. Napoleon vond dat onhandig en onoverzichtelijk in zijn keizerrijk. In 1799 voerde hij het metriek stelsel in . 

* De Code Napoleon, of de Code Civil werd het Franse burgerlijk wetboek, waarin de principes ‘vrijheid, gelijkheid en broederschap’ werden vastgelegd. Ook scheiding van kerk en staat diende als inspiratie voor wetboeken van veel landen. Maar gelijke rechten, dat was een ander paar mouwen.

* Abattoir, bureau, portemonnee… allemaal woorden die tijdens de Franse tijd hier in zwang raakten. Leraren werden verplicht klassikaal les te geven. Ouders moesten schoolgeld betalen. En hij voerde het eindexamen in.

** Hoewel het niet zijn uitvinding was, gaf Napoleon wel de aanzet. Hij loofde in het jaar 1800 een geldprijs uit voor wie kon bedenken hoe je voedsel langer goed kon houden. Dat had hij immers nodig voor zijn soldaten tijdens hun veldtochten.

** De Franse kok Nicolas Appert ontdekte het inmaken. Door groenten in afgesloten flessen te koken zodat de bacteriën werden gedood, bleef het voedsel langer goed. Glas was te breekbaar voor soldaten. Een tijdje later werd het conservenblik bedacht.

*** Napoleon vond zijn Waterloo … in het huidige België. In 1815 werd de keizer definitief verslagen. Het is sindsdien een uitdrukking.

* En het is natuurlijk ook de naam van die popklassieker van Abba. De Zweedse popgroep won het Eurovisiesongfestival in 1974 met een lied over een vrouw die zich overgeeft aan de liefde, zoals Napoleon zich in Waterloo overgaf. 

* Napoleon Bonaparte is een van de belangrijkste figuren in de Franse geschiedenis. Maar hij was natuurlijk ook een oorlogszuchtige dictator. En daarom wordt er met gemengde gevoelens naar hem gekeken.

* Op het Élyséepaleis van president Macron is er stevig over gediscussieerd: gaan we de 200ste sterfdatum van Napoleon Bonaparte vieren of herdenken? Het antwoord krijgen we straks wel.

* De heerschappij van Napoleon ging ook gepaard met uitbuiting en plunderingen en in zijn zucht naar macht offerde hij tienduizenden soldatenlevens op. Een aspect van zijn heerschappij dat lang onderbelicht is gebleven, krijgt in Frankrijk nu veel aandacht.

* Wat vooral opzien baart is Napoleons beslissing om de slavernij opnieuw in te voeren in koloniën in de West in 1802. Het was voornamelijk een economische overweging, omdat de handel in koloniale waren flink wat geld opleverde.  Achteraf, tijdens zijn ballingschap op het eiland Sint-Helena, gaf de despoot zelf toe dat het een verkeerd besluit was. Eind goed, al goed?

(mmv Wikipedia/Historiek)

POGROM … vernietiging

POGROM – De betekenis van pogrom, een woord uit het Russisch (погром), is letterlijk ‘relletje’, ‘vernietiging’ of ‘verwoesting’. Een pogrom is geen synoniem van een genocide. Bij een genocide is er sprake van een echte ‘planmatige massamoord ‘ op grote groepen minderheden.

* Pogrom is een breder verschijnsel dan alleen een drijfjacht op de Joden. Maar de Joden zijn als minderheidsgroepering wel het meest bekend als slachtoffer van pogroms. Zeker bij christenen die hen verweten ‘de moordenaars van Jezus’ te zijn.

** De term werd in Rusland voor het eerst gebruikt als benaming voor de vervolgingen door de Russische staat in de Oekraïne, in 1648. 

** In de Middeleeuwen – en zeker gedurende perioden waarin er sprake was van crisis (zoals de Zwarte Dood, midden veertiende eeuw) en tijdens Kruistochten -, in het Russische tsarenrijk en tijdens de Tweede Wereldoorlog waren vooral Joden het slachtoffer van pogroms.

Enkele beruchte pogroms uit de geschiedenis

* Pogroms vonden al plaats tijdens de Oudheid. Een van de oudst bekende pogroms wordt in de Bijbel genoemd, in het boek Ester, toen het volk Israël in Babylonische ballingschap (587-538 voor Chr.) was.

* In de Marokkaanse stad Fez vonden in 1.033 en 1.275 twee grote pogroms plaats tegen Joden. Er vielen duizenden dodelijke slachtoffers.

* Een van de vroegste pogroms in Europa, vermoedelijk de eerste, had plaats in 1.066 in Granada, Andalusië, in het huidige Spanje.

Zeer bekend zijn pogroms die tijdens de Kruistochten, onder meer de Eerste Kruistocht en Derde Kruistocht, plaatsvonden.

* In 1.096 vermoordden de kruisvaarders joodse gemeenschappen in onder meer Mainz en Worms. Tijdens de prelude van de Derde Kruistocht vonden in Engeland massale moordpartijen plaats op Joden.

* Als een van de gruwelijkste pogroms ooit staat de Straatsburgse pogrom van 1.348 bekend, in de tijd dat de Grote Pest door Europa waarde. Na onvrede binnen de gildes van Straatsburg na de verbanning van een gildemeester en een machtsstrijd, brak deze pogrom uit.

* In de huidige Nederlandslimburgse plaats Born vonden in 1.309 circa 110 Joodse vluchtelingen uit Sittard en Susteren op een gruwelijke manier de dood. Terwijl ze een heenkomen zochten in een kasteel werden ze levend verbrand.

* Denk ook aan de negentiende-eeuwse pogroms in Rusland in onder meer de stad Odessa, maar ook aan de Kristallnacht in Duitsland in 1938.

* De laatste geregistreerde pogrom in Europa – tegen groepen Joden althans – was in juli 1946 in Kielce in Polen. Bij deze klopjacht op Joden stierven 41 personen.

* Een massale Turkse aanval op Grieken in Istanbul, in 1955, wordt ook wel aangeduid als een pogrom, evenals de vervolging van Armeniërs in het Ottomaanse Rijk onder sultan Abdulhamit II (1894-1896) of de klopjacht op Chinezen in Indonesië onder Soekarno.

droogte vernielde het akkadische rijk

Sargon de Grote heeft waarschijnlijk niet de stad Akkad gesticht, maar haar wel tot grootmacht gemaakt door de omliggende steden te veroveren.

* Onder Sargon en zijn opvolgers – de bekendste is zijn kleinzoon Naram-Sin, die evenals hijzelf legendarische roem verwierf – was Akkad een centraal georganiseerde staat, met een uitgebreid ambtenarenapparaat en aan het hoofd een koning met goddelijke waardigheid.

* Het noordelijke alluviale deel van Mesopotamië, waar Eufraat en Tigris elkaar het dichtst naderen, ten noorden van het eigenlijke Sumer, kwam door de dominantie van de hoofdstad Akkad eveneens bekend te staan als Akkad. Er ontstond een traditie waarbij de heersers zich “koning van Sumer en Akkad” gingen noemen, als een twee-eenheid. Deze traditie is door de latere Babylonische koningen overgenomen. (gelezen bij Wikipedia)

  • Meer weten? Op rood drukken.

– De Almanak – (met een hoek af) –

onvrede over vietnamoorlog

Op 4 mei 1970 worden op de campus van de staatsuniversiteit in de Amerikaanse plaats Kent (Ohio) vier studenten doodgeschoten door leden van de Nationale Garde.

* Op de campus wordt al sinds het begin van die maand fel gedemonstreerd tegen de Vietnamoorlog. De onvrede over de oorlog is extra toegenomen door een toespraak waarin de Amerikaanse president Nixon heeft aangegeven ook troepen naar Cambodja te sturen.

* Om de orde op de campus in Ohio te herstellen wordt de Nationale Garde ingezet. Na verschillende confrontaties tussen de studenten en leden van de Nationale Garde lijkt de rust terug te keren.

* Onverwachts echter vuren achtentwintig leden van de Nationale Garde dan op een groep studenten. Daarbij komen vier studenten om het leven: Allison Krause (19), Jeffrey Miller (20), Sandra Scheuer (20) en William Schroeder (19).

**Gelezen in Historiek

Meer Amerikaanse geschiedenis
Overzicht van boeken over de Amerikaanse geschiedenis

Neil Young schreef een beroemd geworden nummer over het drama: Ohio

DANSPLAAG IN … 1518

Choreomanie is een ziekelijk drang om te dansen en wordt in het medisch jargon ook wel aangeduid als Sint-Jansziekte, danszucht of danswoede.

* In deze moderne tijden bestaat die onweerstaanbare drang tot dansen en feesten nog steeds. Denk bv. aan Tomorrowland in Bornem. Dat het voorlopig niet kan voor een grote massa wegens corona zorgt af en toe voor groot ongenoegen onder het vooral jonge publiek dat de lockdowns beu is en zo vlug mogelijk weer wil pret maken als vroeger. La Boum 1 en 2 zijn daar bekende exponenten van.

* Gedurende de Middeleeuwen deed deze (moderne?) ziekte zich meermaals voor. De dansplaag die in 1518 uitbrak in Straatsburg in de Elzas is wellicht de bekendste van allemaal.  ( zegt Enne Knoops in ‘Historiek’)

 

  • Sint-Jansdansers in Molenbeek (Pieter Brueghel de Jonge, 1592): jaarlijkse dansprocessie met epileptici naar de Sint-Jan-de-Doperkerk (Molenbeek). –

* Uitbraken deden zich, aldus de historicus J.F.C. Hecker (1795-1850), al voor sinds 1021. In 1278 (bij de rivier de Maas in Frankrijk), 1237 (bij Erfurt en Arnstadt), in 1374 (in Aken, Utrecht, langs de Rijn en de Moezel).

* In 1463 (in de Eiffel) deden zich weer uitbraken voor van choreomanie. Volgens Hecker trokken dansende groepen hierbij, net als de flagellanten (zelfkasteiders), van plaats naar plaats en vertelden ze dat ze hemelse visioenen zagen.

boven – Tekening van Pieter Breugel de Jonge, 1564 (Albertina, Vienna)

en hiernaast: de jaarlijkse processie van epileptici naar de Sint-Janskerk van Molenbeek

 

De dansplaag van 1518

De dansplaag van 1518 begon halverwege juli in Straatsburg. Een vrouw, bekend als Frau Troffea (of Trauffea) begon op straat te dansen en ging er zo’n vijf dagen lang mee door.

* Na enkele dagen voegden zich tientallen anderen bij haar, die eveneens onbeheersbaar dansten en muziek maakten. Uiteindelijk groeide de dansgroep uit tot ongeveer vierhonderd vrouwen en mannen.

* Er werd zelfs een houten podium voor de dansgroep opgesteld en fluiters en drummers ingeschakeld om hen te begeleiden, omdat (zo stelden medici) het ‘hete bloed’ van de dansers moest afkoelen. Even hun gang laten gaan, dacht men, dan gaat het snel weer over.

* Maar tot schrik van het stadsbestuur hield het gedans niet meer op. In augustus was de dansmanie in Staatsburg nog steeds aan de gang. Sommige dansers kregen hartaanvallen, anderen stortten met een beroerte of van uitputting ineen. Over dodelijke slachtoffers wordt evenwel niets gezegd.

* De stadsraad wist zich geen raad met de dansende bevolking en draaide eind augustus 1518 bij. Dit moest wel een goddelijke straf zijn, oordeelden de vroede vaderen, dus was er boetedoening nodig.

* Uiteindelijk werden de dansers opgepakt en meegenomen naar een heiligdom in de heuvels  van het nabijgelegen stadje Saverne, gewijd aan Sint-Vitus.

* Hun opgezwollen en bebloede voeten werden in schoenen gestopt, waarna de dansers rond een houten relikwie moesten dansen: de St.Vitusdans.

* Na enkele weken hield de dansepidemie vanzelf op. Om weken, maanden, zelfs jaren later elders opnieuw de kop op te steken…

**  De toenmalige artsen Paracelsus (1493/1494-1541) en Thomas Sydenham (alias de ‘Engelse Hippocrates’, 1624-1689) kwamen met allerlei theorieën voor de dag.

* Paracelsus typeerde de ziekte als chorea lasciva en dacht dat de danswoede het gevolg was van vrouwen die in verzet kwamen tegen een kwaadaardige mannelijke hegemonie. Ook onderscheidde hij lichamelijke oorzaken. De Britse arts Sydenham noemde de ziekte de St.Vitus-dans.

**  Hedendaagse medische wetenschappers en historici denken dat de Dansplagen werden veroorzaakt door de zogenoemde kriebelziekte (ergotisme), die veroorzaakt werd door moederkoorn (een graanziekte) waarbij patiënten hallucinaties, spasmes en stuiptrekkingen krijgen.

** John Waller legt een verband met ziekte, honger en bijgeloof. Volgens hem braken de dansmanies uit op plekken waar sprake was van hongersnood en ziekten. Verder schrijft hij over mass psychogenic illness. Hierbij komen mensen die krachtig geloven in het bovennatuurlijke in een dissociatieve geestestoestand terecht. Waar dansen al niet goed voor is.  (gelezen bij Wikipedia)

SLAG op het bevershoutveld

Op 3 mei 1382 vindt de Slag op het Beverhoutsveld  plaats, een belangrijke fase uit de in 1379 begonnen opstand van de stad Gent tegen Lodewijk van Male, graaf van Vlaanderen. Die crisis zou tot 1385 duren.

* De stad is onder meer in opstand gekomen omdat de graaf kleinere steden bevoordeelt waardoor Gent geïsoleerd is komen te liggen ten opzicht van de rest van het graafschap.

* Als zelfs hongersnood dreigt, trekt Filips van Artevelde, nazaat van Jacob v.A. , die eerder tot opperhoofdman van Gent is aangesteld, met een klein leger Gentenaren naar Brugge.

* Op 3 mei 1382 verslaat Filips daar de troepen van Lodewijk van Male en de Brugse milities. Het Bevershoutveld ligt op de grens van Beernem, Oostkamp en Assebroek.

* Met deze overwinning is Filips van Artevelde nog lang niet klaar met de Franssprekende coalitie die zich vormt rond de graaf van Vlaanderen. In november 1382 wordt de Slag bij Roosebeek (Westrozebeke) uitgevochten. Het legertje van Filips haalt het dit keer niet van de coalitie. Filips sneuvelt zelfs op het slagveld. (gelezen bij Wikipedia)

 

° Lees zeker ook …

1945 – In de Lübecker Bocht bombarderen de geallieerden drie schepen met gevangenen uit concentratiekamp Neuengamme. Circa 7 000 gevangenen komen om het leven… (ook gedacht aan Poetin?)

DIT GEBEURDE 2 MEI

Op 2 mei 1914 richten de politici Frans Van Cauwelaert, Alfons Van de Perre en Arnold Hendrix de krant De Standaard en de uitgeverij De Standaard N.V op. Vanwege WO I duurde het even voordat de krant ook echt van de persen rolde.

* In de beginperiode was aan rechts van de kop vaak een soort boodschap voor de lezers te vinden. Daar stond namelijk de tekst: “Vlamingen spreekt uw taal.”

* Met een klein team wist de krant al snel een stevige positie in het perslandschap te veroveren. De oplage steeg begin jaren twintig naar 12.000 exemplaren. Van 1921 tot 1940 werd een Antwerpse editie van De Standaard uitgegeven onder de aparte titel De Morgenpost.

* Toen in 1940 de oorlog uitbrak, staakte de uitgeverij het publiceren van de krant. Er werd vanaf dat moment echter een nieuwe uitgave gemaakt: Het Algemeen Nieuws. Na de oorlog werd de uitgeverij beschuldigd van collaboratie.

* De Standaard kreeg hierdoor een publicatieverbod voor twee jaar. Er werd een nieuwe uitgeverij opgericht (De Gids N.V.) en die gaf vervolgens vanaf november 1944 de krant De Nieuwe Standaard uit. Logo van de huidige … dS

 

Verder op 2 mei:

  • 1945 – Het Duitse garnizoen in Berlijn geeft zich over.
  • 1945 – De Duitse troepen geven zich in Italië over: einde van de Italiaanse Sociale Republiek.
  • 1989 – Hongaarse militairen beginnen met het slopen van het IJzeren Gordijn tussen Hongarije en Oostenrijk. Alle grensblokkades worden afgebroken. Het prettige vervolg van 9 november – val van de Berlijnse Muur – Nog later valt ook de USSR uiteen
  • 2011 – Osama bin Laden, de leider van de wereldterreurorganisatie Al Qaida, wordt in Abbottabad in een villa door het hoofd geschoten door Amerikaanse militairen.
1 … 76 77 78 79 80 … 98