Op 18 maart 1958 werd het Atomium in Brussel voltooid. Het monument is te vinden in het Heizelpark en werd net voor de opening van de Wereldtentoonstelling ‘Expo58’ onthuld.
*** Negentien (19) maanden hebben Looienaar Frans Cools en zijn mannen, werknemers van het staalconstructiebedrijf Ateliers de Jambes-Namur, erover gedaan om het Atomium te bouwen. Een stalen gevaarte van 102 meter hoog en 2.400 ton zwaar.
** Met dank aan HN voor een deel van de reportage van 15 april 2008 – schrijver niet gevonden. Wel een aantal boeiende passages uit zijn werk …**
* Ingenieur André Waterkeyn mag dan wel het Atomium getekend hebben, hij heeft er nooit zijn handen aan vuil gemaakt. Dat hebben de arbeiders gedaan die het gevaarte van 2.400 ton bol na bol in de hemel hebben gehangen. Frans Cools (79 in 2008) uit Tessenderlo was de werfleider van het Atomium.
* Negentien maanden lang was hij op de werf in de weer, dag en nacht (of het scheelt niet veel).
* Op donderdag 17 april 1958 om twee uur ‘s morgens was het imposante bouwwerk klaar, alleen het asfalt rondom moest nog worden gelegd.
* Enkele uren later, om negen uur ‘s morgens, opende koning Boudewijn de Wereldtentoonstelling. Hij schudde handjes met de man die de laatste hand had gelegd aan het Atomium. Dat was – wat dacht u – niet Frans Cools, maar die kerel met zijn asfaltmachine…
* Hoe komt een jonge arbeider uit de Kempen op de werf van het Atomium terecht?, vroeg de journalist van HN.
Bij Les Ateliers de Jambes-Namur zochten ze jonge mensen voor de metaalbouw wilden leren om er te werken. Frans Cools slaagde glansrijk en werd werfleider.
* In 1954 reeds werd Frans als werfleider naar Belgisch Congo gestuurd, om er een 780meter lange brug te leggen over de Congostroom .
* In 1955 kwam de technische directeur van Jambes-Namur naar Congo. Met een vaag schemaatje van het Atomium.
Frans Cools destijds : “Hij vroeg me op de man af of ik het Atomium wilde bouwen. Ja, dus. In 1956 heb ik gauw nog een schachttoren gebouwd voor de mijn van Zwartberg en daarna zijn we aan dat Atomium begonnen.”
“Dat Atomium was …een ijzerkristal zoveel miljard keer vergroot. Ja, wie kon zich daar iets bij voorstellen? Op de eerste maquette bleek dat het uitvergrote ijzerkristal niet zelfstandig zou kunnen staan. Daarom heeft Waterkeyn er drie steunpoten bij getekend, de zogenaamde bipoden (waarin de buitentrappen werden verwerkt).”
“Het Atomium bouwen was een avontuurlijke onderneming. De bouw hebben we, zonder kranen, helemaal van binnenuit gedaan. En zonder steigers!”
“Het kon niet spectaculair genoeg zijn. Als we op grote hoogte aan de buitenkant van het Atomium moesten werken, zaten we met maximaal vier man in een bak die aan een winch hing. We hingen letterlijk aan een katrol en werden gewoon naar boven getrokken.”
“Hoogtevrees heb ik nooit gekend. Gelukkig niet. Eigenlijk waren we alpinisten. We klauterden van poutrel naar poutrel. We hebben nooit één accident gehad. Is dat niet verwonderlijk?”
– Heeft Frans Cools negentien volle maanden aan het Atomium gewerkt?
“Bah neen. Het gebeurde dat we twee maanden stillagen omdat de geprefabriceerde stukken die her en der voor ons in ateliers werden gemaakt, maar niet klaar geraakten. De laatste negen maanden heb ik wel non-stop gewerkt: weekdagen, weekends en feestdagen inbegrepen.”
* Alle dagen kwamen groepen mensen het Atomium in aanbouw bekijken.
Frans Cools: “En koning Boudewijn! Hij kon er niet genoeg van krijgen. Hij is zeven keer hier geweest. Altijd incognito.”
“Toen de Expo openging, was één bol aan de binnenkant nog niet helemaal in orde. Terwijl beneden duizenden mensen de ogen uit hun kop keken, zaten wij in die bol nog 23.000 bouten aan te schroeven. Meer nog. Omdat we niet meer met werfwagens het Expoterrein op mochten, moesten we die bouten en al ons materieel honderden meters te voet tot bij het Atomium brengen.”
“Mensen vragen mij wel eens of het mij verbaast dat het Atomium er vandaag nog staat. Het was toch gebouwd om ‘maar zes maanden’ mee te gaan? Ja, dat is waar. Maar we hebben toen de allerbeste materialen gebruikt. We hebben hoge weerstandsbouten gebruikt – géén klinknagels! – en gelast met in ons hoofd: dit mag niet kapot. Ja, we hebben gebouwd alsof het ging om een constructie voor de eeuwigheid.”
“Ik ben nog vaak teruggekeerd naar het Atomium, tijdens de Expo en ook daarna. Door het Atomium kreeg Jambes-Namur zoveel werk dat ze het bijna niet konden bijhouden. Ik heb nog veel werven gesuperviseerd, veel grotere werven. Die van het viaduct van Vilvoorde bijvoorbeeld. Maar ze waren nooit meer zo spectaculair als het Atomium.”
* “Intussen is het Atomium vernieuwd. Vooral aan de binnenkant is het niet meer zoals vroeger. De sfeer is een beetje weg. Ik heb het Atomium gebouwd, maar als ik het vandaag wil bezoeken, moet ik … een ticketje kopen.” Ondank is ‘s werelds loon …
* De politie opent het vuur op de ongewapende anti-apartheidsdemonstranten. Er komen 69 mensen om en ongeveer 180 raken gewond. (foto)
